Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 479-323 π.Χ. - ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ - Simon Hornblower (απόσπασμα )

 

ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΗ

(απόσπασμα από το έργο του SimonHornblower

"Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 479-323 π.Χ.)

 

...από τον Άρειο Πάγο, το ανώτατο όργανο του αθηναϊκού κράτους, που αποτελείτο από πρώην άρχοντες, αφαιρέθηκαν οι πολιτικές και νομικές αρμοδιότητες, εκτός από την εκδίκαση ορισμένων κατηγοριών ανθρωποκτονιών. Αυτές οι εξουσίες, που οι μεταρρυθμιστές Εφιάλτης και Περικλής παρουσίασαν εντέχνως ως «σφετερισμένα προνόμια» μεταφέρθηκαν στη Βουλή των Πεντακοσίων και στα λαϊκά σώματα, δηλ. στην Εκκλησία του Δήμου και στα δικαστήρια. Η ακριβής αναδιανομή αρμοδιοτήτων δεν είναι γνωστή· πάντως είναι σχεδόν βέβαιο πως τότε αφαιρέθηκε απ’ τον Άρειο Πάγο η αρμοδιότητα του προκαταρκτικού ελέγχου των αρχόντων μέσω της διαδικασίας της δοκιμασίας (της εξέτασης των προσόντων που απαιτούνταν για την ανάληψη του αξιώματος) και ίσως και της εκδίκασης των κατηγοριών για αδικήματα εναντίον του κράτους (εισαγγελίαι), εκτός και αν το τελευταίο είχε γίνει ήδη. Επίσης οι εννέα άρχοντες έχασαν τη δικαιοδοσία να εκδικάζουν υποθέσεις σε πρώτο βαθμό, η οποία μεταβιβάστηκε στα λαϊκά δικαστήρια. Τέλος για πρώτη φορά καθορίστηκαν σαφώς οι ποινές που μπορούσε να επιβάλλει η «κλεισθένεια» Βουλή των Πεντακοσίων (Αθ. Πολ. 25 κ.εξ.)

Πράγματι η διαδικασία είχε ξεκινήσει πολλά χρόνια ενωρίτερα, με τη μεταρρύθμιση του 487 π.Χ., που εισήγαγε τον κλήρο για την ανάδειξη των αρχόντων. Προφανώς το σκεπτικό ήταν πως ο κλήρος είχε περισσότερο δημοκρατικό χαρακτήρα – αν και σε ορισμένες περιπτώσεις η κλήρωση χρησιμοποιήθηκε και από την κάθε άλλο παρά ένθερμα δημοκρατική Ρώμη -, χωρίς η αλλαγή αυτή να  συνεπάγεται απαραίτητα τη μείωση του κύρους του θεσμού στην Αθήνα. (Ή, ορθότερα, την περαιτέρω μείωσή του: αυτό που μείωσε στην πραγματικότητα την εξουσία των αρχόντων ήταν η εισαγωγή το 501/0 π.Χ. του θεσμού των στρατηγών, ενός δεκαμελούς συμβουλίου που ανέλαβε μεταξύ άλλων τη διοίκηση του στρατού και του στόλου.) Εξάλλου ο νέος περιορισμός των αρχόντων, η αφαίρεση των δικαστικών τους αρμοδιοτήτων, μάλλον δεν αντικατέστησε διαμιάς το παλιό σύστημα· έτσι σε ένα ψήφισμα για τη Φάσηλη (ML 31 = Fornara 68), που χρονολογείται λίγο μετά το 462 π.Χ., όχι όμως πολύ αργότερα, φαίνεται ότι ο αρμόδιος άρχοντας διέθετε ακόμα ουσιαστικές εξουσίες. Πραγματοποιήθηκαν επίσης ένα πλήθος ακόμα αλλαγών, τις οποίες οι γραπτές πηγές δεν συνδέουν άμεσα με τον Εφιάλτη και οι οποίες είναι δύσκολο να προσδιοριστούν χρονολογικά, αλλά είναι βέβαιο ότι αποτελούν μέρος της μεγάλης διαδικασίας εκδημοκρατισμού. Για παράδειγμα καμία πηγή δε μας πληροφορεί σαφώς πότε άρχισε να καταβάλλεται η βουλευτική αποζημίωση στα μέλη της Βουλής των Πεντακοσίων ή πότε αυτά άρχισαν να κληρώνονται από έναν ευρύτερο κατάλογο αντί να εκλέγονται. Το βέβαιο είναι ότι η βουλευτική αποζημίωση δεν είχε καθιερωθεί ακόμα στα τέλη του 6^ου αι., όταν ο Κλεισθένης εισήγαγε τη νέα Βουή των Πεντακοσίων (τότε το κυρίαρχο θέμα ήταν η αποζημίωση των ενόρκων, η οποία δεν εισήχθη πριν τη δεκαετία του 460, επομένως τα άλλα είδη πολιτικών αποζημιώσεων θα πρέπει να είναι μεταγενέστερα). Πάντως είναι σίγουρο ότι το έτος 411 π.Χ. οι βουλευτές αποζημιώνονταν: την πρώτη σχετική μαρτυρία συναντάμε σε ένα χωρίο του Θουκυδίδη (8.69.4) που αναφέρει ότι οι ολιγαρχικοί στασιαστές του 411 εξόφλησαν τους μισθούς των δημοκρατικών βουλευτών πριν τους εκδιώξουν από το βουλευτήριο. Στο ίδιο χωρίο του Θουκυδίδη αναφέρεται ότι οι βουλευτές επιλέγονταν με κλήρο (ή μάλλον «από της κυάμου», σύμφωνα με την έκφραση της εποχής). Όμως αυτή δεν είναι η παλαιότερη σχετική μαρτυρία: ανάμεσα στις ρυθμίσεις που επέβαλλαν οι Αθηναίοι στις Ερυθρές το 453 (ML 40 = Fornara 71) ήταν και η κλήρωση των βουλευτών· από αυτό συνάγεται το λογικό συμπέρασμα πως οι Αθηναίοι δεν είναι δυνατό να εξήγαγαν ένα θεσμό περισσότερο δημοκρατικό από αυτούς που  ίσχυαν στην ίδια την πόλη τους. Από την άλλη πλευρά γνωρίζουμε ότι το 508 π.Χ. οι βουλευτές δεν ήταν ακόμα κληρωτοί, αφού κυρίαρχο θέμα συζήτησης εκείνη την εποχή ήταν η καθιέρωση της κλήρωσης για τους άρχοντες, μέτρο που είναι βέβαιο ότι προηγήθηκε χρονολογικά και το οποίο δεν είχε μπει σε εφαρμογή πριν το 487 π.Χ. Επομένως το χρονολογικό φάσμα στο οποίο τοποθετείται η εισαγωγή της αποζημίωσης είναι μεταξύ 508 και 411 π.Χ. ενώ της κλήρωσης μεταξύ 508 και 453 π.Χ. Ασφαλώς και οι δύο αυτές αλλαγές μπορεί να θεωρηθεί ότι εντάσσονται στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων του Εφιάλτη. Τέλος, ένα πιο θεωρητικό ερώτημα είναι εάν η σημαντική δημοκρατική καινοτομία της ανάληψης της ταφής των πεσόντων του πολέμου από το κράτος εντάσσεται επίσης στο ίδιο γενικό πλαίσιο. Πρόκειται για ένα μέτρο που αποτελεί προέκταση της αρχής του Σόλωνα για αντικατάσταση του οίκου από την πόλη.

Ακόμα: "Δημοκρατία του Εφιάλτη" - Χρήστου Γ. Ρήγα 

.

Δημοκρατία του Εφιάλτη γιο του Σοφωνίδου - Χρήστου Γ. Ρήγα

 

ΧΡΗΣΤΟΥ Γ. ΡΗΓΑ

 

Δημοκρατία του Εφιάλτη

 

 

Εκδότης: Κωνσταντίνος Πάγκαλης

Επιμέλεια: Γρηγόρης Τσικόπουλος

 

  

 

                                               

                     Πηγή: Δημοκρατία του Εφιάλτη - Χρήστου Γ. Ρήγα 

                     Ακόμα: "Οι Μεταρρυθμίσεις του Εφιάλτη" 

                     (απόσπασμα από το έργο του Simon Hornblower - "Ο Ελληνικός κόσμος 497-323 π.χ)

.

Κυκλώματα κεφαλαίου και οικολογικές – επιδημιολογικές κρίσεις

 

Είναι αξιοσημείωτο ότι κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας προέκυψε μια ολιστική προσέγγιση της αιτιολογίας των λοιμωδών νόσων με τίτλο «Μία Υγεία – Ένας Κόσμος»1 (One Health – One World), κυρίως ως απάντηση στην εμφάνιση των σύγχρονων ζωονόσων, όπως ο SARS, ο MERS και ο H1N1, που μεταδίδονται στους ανθρώπους από μη ανθρώπινα ζώα, άγρια ή κατοικίδια. Το μοντέλο «Μία Υγεία» θέτει την επιδημιολογική ανάλυση σε οικολογική βάση. Έχοντας σχεδιαστεί με τη βοήθεια επιστημόνων οικολόγων, γιατρών, κτηνιάτρων και αναλυτών δημόσιας υγείας, αποτελεί μια προσέγγιση των προβλημάτων υγείας, η οποία αφορά όλο τον πλανήτη. Το αρχικό οικολογικό πλαίσιο το οποίο οδήγησε στο μοντέλο «Μία Υγεία», που αποτελεί μια νέα σφαιρική προσέγγιση των ζωονοσογόνων ασθενειών, υιοθετήθηκε, και εν μέρει αναιρέθηκε, από επίσημες οργανώσεις, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης των Ασθενειών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η πολυτομεακή προσέγγιση του συγκεκριμένου μοντέλου να μετατραπεί πολύ σύντομα σε έναν τρόπο ενοποίησης πολύ διαφορετικών μεταξύ τους συμφερόντων, όπως η δημόσια υγεία, η ιδιωτική ιατρική, η υγεία των ζώων, η αγροβιομηχανία και η μεγάλη φαρμακοβιομηχανία, με στόχο την ενίσχυση των τρόπων αντιμετώπισης των λεγόμενων επιδημικών επεισοδίων. Ταυτόχρονα, όμως, αυτό το μοντέλο σηματοδότησε την εφαρμογή μιας ευρείας συντεχνιακής στρατηγικής, στην οποία κυρίαρχη θέση έχει το κεφάλαιο, και ειδικότερα η αγροβιομηχανία. Έτσι, στο πλαίσιο ενός υποτιθέμενου ολιστικού μοντέλου, υποβαθμίζεται συστηματικά η σύνδεση των επιδημιολογικών κρίσεων με την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία.

Δομική Μία Υγεία

Ως απάντηση σ’ αυτήν την εξέλιξη προέκυψε μια νέα, επαναστατική προσέγγιση της αιτιολογίας των λοιμωδών νόσων, που είναι γνωστή ως «Δομική Μία Υγεία» (Structural One Health), η οποία έχει τις ρίζες της στην ευρεία παράδοση του ιστορικού υλισμού. Οι υποστηρικτές της «Δομικής Μίας Υγείας» θεωρούν ότι το κλειδί αυτής της προσέγγισης είναι η εξήγηση του τρόπου με τον οποίο, στη σύγχρονη παγκόσμια οικονομία, οι πανδημίες συνδέονται με τα κυκλώματα του κεφαλαίου, που μεταβάλλουν με μεγάλη ταχύτητα τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Κάποιοι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων, οι Ρόντρικ Γουάλας, Λουίς Φερνάντο Τσάβες, Λουκ Μπέργκμαν, Κοντστάντσια Έιρις, Λένι Χογκερβερφ, Ρίτσαρντ Κοκ, καθώς και ο Ρόμπερτ Γουάλας, συνέγραψαν από κοινού διάφορα βιβλία και άρθρα, όπως το Clear-Cutting Disease Control: Capital-Led Deforestation, το Public Health Austerity and Vector-Borne Infection (Η λιτότητα της δημόσιας υγείας και η μετάδοση της νόσου από διάφορους φορείς), και, πρόσφατα, το «COVID-19 and Circuits of Capital» (Ο COVID-19 και τα κυκλώματα κεφαλαίου), ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Μαΐου 2020 του Monthly Review. Η «Δομική Μία Υγεία» θεωρείται «ένα νέο επιστημονικό πεδίο που εξετάζει τις επιπτώσεις των παγκόσμιων κυκλωμάτων του κεφαλαίου -αλλά και άλλων σημαντικών παραγόντων, περιλαμβανομένης της πολιτιστικής ιστορίας διαφόρων περιοχών- στις περιφερειακές αγροοικονομίες, και στη συνδεόμενη με αυτές δυναμική των ασθενειών που πλήττουν όλα τα είδη ζωής». Η επαναστατική προσέγγιση της «Δομικής Μίας Υγείας», που βασίζεται στον ιστορικό υλισμό, αποκλίνει από την κυρίαρχη προσέγγιση της «Μίας Υγείας» στα εξής: (1) στην εστίασή της στις αλυσίδες προϊόντων ως κινητήριας δύναμης των πανδημιών, (2) στην εγκατάλειψη της συνήθους προσέγγισης των «καθαρών γεωγραφιών», η οποία επικεντρώνεται σε ορισμένες τοπικές ρυθμίσεις εκεί που εμφανίζονται νέοι ιοί, ενώ δεν μπορεί να κατανοήσει τη σημασία των παγκόσμιων οικονομικών αγωγών μετάδοσης,
(3) στην αντιμετώπιση των πανδημιών όχι σαν κάποιο πρόβλημα που εμφανίζεται από καιρού εις καιρόν, ή σαν τυχαία γεγονότα του «μαύρου κύκνου»2, αλλά ως μια κατάσταση που αντανακλά τη γενική δομική κρίση του κεφαλαίου, όπως την έχει εξηγήσει ο Ίστβαν Μεσάρος στο έργο του Beyond Capital (Πέραν του Κεφαλαίου), (4) στην υιοθέτηση της προσέγγισης της διαλεκτικής βιολογίας, που συνδέεται με τους βιολόγους του Χάρβαρντ, Ρίτσαρντ Λέβινς και Ρίτσαρντ Λέβοντιν στο βιβλίο τους The Dialectical Biologist (Ο διαλεκτικός βιολόγος), και (5) στην επιμονή για μια ριζική ανασυγκρότηση της ευρύτερης κοινωνίας με τρόπους που να προωθούν έναν βιώσιμο «πλανητικό μεταβολισμό». Στο βιβλίο του Big Farms Make Big Flu (Οι μεγάλες φάρμες προκαλούν τη μεγάλη γρίπη) και σε άλλα γραπτά του, ο Ρόμπερτ (Ρομπ) Γουάλας βασίζει την ανάλυσή του στις έννοιες του Μαρξ για τις εμπορευματικές αλυσίδες και το ρήγμα στον κοινωνικό μεταβολισμό, καθώς και στην κριτική της λιτότητας και των ιδιωτικοποιήσεων που εδράζεται στο Παραδόξο του Λόντερντειλ3 (σύμφωνα με το οποίο, όσο αυξάνεται ο ιδιωτικός πλουτισμός, τόσο αυξάνεται η καταστροφή του δημόσιου πλούτου). Έτσι, οι στοχαστές αυτής της παράδοσης βασίζονται σε μια διαλεκτική προσέγγιση που συνδέει την οικολογική καταστροφή με την αιτιολογία των λοιμωδών νόσων.

Φυσικά, η νέα επιδημιολογία, που, όπως προανέφερα, βασίζεται στον ιστορικό υλισμό, δεν εμφανίστηκε από το πουθενά, αλλά στηρίχτηκε σε μια μακρά παράδοση σοσιαλιστικών αγώνων και κριτικών αναλύσεων των επιδημιών, που περιλαμβάνουν ιστορικές συνεισφορές, όπως: (1) το έργο του Φρίντριχ Ένγκελς Οι συνθήκες της εργατικής τάξης στην Αγγλία , που εξέταζε την ταξική βάση των λοιμωδών νόσων, (2) οι αναφορές του ίδιου του Μαρξ στις επιδημίες και τις γενικές συνθήκες υγείας στο Κεφάλαιο, (3) η έρευνα του βρετανού ζωολόγου Ρέι Λάνκεστερ (προστατευόμενου και φίλου του Κάρολου Δαρβίνου και του Τόμας Χάξλεϊ), που περιγράφεται στο βιβλίο του Kingdom of Man (Βασίλειο του Ανθρώπου), και (4) το άρθρο του Λέβιν «Is Capitalism a Disease?» (Είναι ο καπιταλισμός μία νόσος;).

Ο ρόλος των παγκόσμιων αγροβιομηχανιών

Ιδιαίτερα σημαντική στη -βασιζόμενη στον ιστορικό υλισμό- νέα επιδημιολογία της «Δομικής Μίας Υγείας» είναι η ρητή αναγνώριση του ρόλου των παγκόσμιων αγροβιομηχανιών, και η ενσωμάτωσή του στη λεπτομερή έρευνα κάθε πλευράς της αιτιολογίας των λοιμωδών νόσων, με εστίαση στις νέες ζωονόσους. Αυτές οι λοιμώδεις νόσοι, όπως έγραψε ο Ρομπ Γουάλας στο βιβλίο του Big Farms Make Big Flu, ήταν η «ακούσια βιοτική αποτυχία των προσπαθειών που είχαν στόχο να κατευθύνουν την οντογονία4 των ζώων και την οικολογία στην εξυπηρέτηση της κερδοφορίας των πολυεθνικών», μια προσέγγιση που παρήγαγε νέους θανατηφόρους παθογόνους οργανισμούς. Οι εξωχώριες γεωργικές επιχειρήσεις ασχολούνται με μονοκαλλιέργειες γενετικώς όμοιων κατοικίδιων ζώων, ενώ διαθέτουν και χώρους μαζικής σίτισης και πάχυνσης γουρουνιών, καθώς και τεράστιες φάρμες πουλερικών. Αυτή η εξέλιξη, σε συνδυασμό με τις αποδασώσεις, και τη χαοτική ανάμειξη άγριων πουλιών και άλλων ειδών που ζουν στην άγρια φύση, και τη βιομηχανική παραγωγή ζώων, αλλά και τις «υγρές» αγορές5, δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες για τη διάδοση νέων θανατηφόρων παθογόνων οργανισμών, όπως οι SARS, MERS, Ebola, H1N1, H5N1, και τώρα ο SARS-CoV-2. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως πέθαναν από τον ιό της γρίπης H1N1, ενώ οι θάνατοι από τον SARS-CoV-2 αναμένεται να ξεπεράσουν κατά πολύ αυτόν τον αριθμό.
«Οι αγροβιομηχανικές επιχειρήσεις», γράφει ο Ρομπ Γουάλας, «μετακινούν τις μονάδες παραγωγής τους στον Παγκόσμιο Νότο για να επωφεληθούν από το πλεονέκτημα της φτηνής εργασίας και της φτηνής γης και να επεκτείνουν τη γραμμή παραγωγής τους σε όλο τον κόσμο». Πτηνά, γουρούνια, και άνθρωποι συμβιώνουν, παράγοντας νέες ασθένειες. Οι «διάφορες μορφές γρίπης», μας λέει ο Γουάλας, «προκύπτουν σήμερα μέσω ενός παγκόσμιου δικτύου βιοτροφικών επιχειρήσεων παραγωγής και εμπορίου, που υπάρχουν σε όλα τα μέρη που πρωτοεμφανίζονται στελέχη του ιού. Με κοπάδια ζώων και σμήνη πουλιών να μετακινούνται ταχύτατα από τη μια περιοχή στην άλλη -μειώνοντας στο ελάχιστο τη σημασία της χωρικής απόστασης- προκύπτουν συνεχώς πολλαπλές εξάρσεις γρίπης στις τοπικές κοινότητες, στις οποίες υπάρχουν τεράστιοι πληθυσμοί ζώων που μπορεί να είναι μολυσμένα». Επίσης, οι μεγάλης κλίμακας εμπορικές πράξεις που αφορούν εξαγωγές και εισαγωγές πουλερικών, έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να συμβάλλουν στη μετάδοση μολυσματικών ζωονόσων.
Για να ανιχνευτεί η αιτιολογία των νέων μορφών γρίπης, όπως ο Η5Ν5, καθώς και εμπορευματική αλυσίδα της παραγωγής πoυλερικών, χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση αξιακής αλυσίδας6. Αποδείχτηκε ότι η γρίπη στη Νότια Κίνα εμφανίστηκε στο πλαίσιο ενός «ιστορικού παρόντος» -εντός του οποίου αναπτύχθηκαν πολλαπλοί μολυσματικοί μικροοργανισμοί, που εμφανίστηκαν σε διαφορετικούς χρόνους- και είτε συνδέεται με το παρελθόν, είτε είναι προϊόν της συγκυρίας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, συνυπήρξαν η αρχαιότητα (το ρύζι), η πρώιμη νεωτερικότητα (οι ημικατοικίδιες πάπιες) και το παρόν (η εντατικοποίηση της παραγωγής πουλερικών). Αυτή η ανάλυση εξελίχθηκε και μέσα από το έργο ριζοσπαστών γεωγράφων, όπως ο Μπέργκμαν, που ερεύνησαν τη σύγκλιση της βιολογίας με την οικονομία, πέρα από την ενιαία εμπορευματική αλυσίδα, και μέχρι το πλέγμα της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι αλληλοσυνδεόμενες παγκόσμιες εμπορευματικές αλυσίδες της αγροβιομηχανίας, που είναι το έδαφος πάνω στον οποίο αναπτύσσονται οι νέες ζωονόσοι, διασφαλίζουν ότι οι παθογόνοι οργανισμοί κινούνται με ταχύτητα από το ένα μέρος στο άλλο, εκμεταλλευόμενοι τις αλυσίδες των ανθρώπινων σχέσεων και της παγκοσμιοποίησης, με τους ανθρώπινους ξενιστές να μετακινούνται σε διάστημα ημερών, ακόμα και ωρών, από το ένα μέρος της υδρογείου στο άλλο. Ο Γουάλας και οι συνάδελφοί του γράφουν στο άρθρο “COVID-19 and Circuits of Capital” (Ο COVID-19 και τα κυκλώματα του κεφαλαίου): «Μερικοί παθογόνοι οργανισμοί εισάγονται στην κοινότητα κατ’ ευθείαν από τα κέντρα παραγωγής… Αλλά πολλοί από αυτούς, όπως ο COVID-19, έρχονται από τα σύνορα της καπιταλιστικής παραγωγής. Πράγματι το 60%, κατ’ ελάχιστον, των νέων ανθρώπινων παθογόνων οργανισμών οφείλεται στη μετάδοση των ιών στις τοπικές κοινωνίες μέσω των άγριων ζώων…». Συνοψίζοντας για τις συνθήκες μετάδοσης των λοιμωδών νόσων, οι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι «η υπόθεση εργασίας είναι ότι η αιτία της εμφάνισης του COVID-19 και άλλων παθογόνων οργανισμών δεν εντοπίζεται μόνο στους επιμέρους φορείς του ιού, ή στην κλινική συνάφεια, αλλά και στο πεδίο των οικοσυστημικών σχέσεων, όπου κυριαρχούν τα συμφέροντα του κεφαλαίου, σε συνδυασμό με διάφορους άλλους διαρθρωτικούς παράγοντες. Οι παθογόνοι οργανισμοί -που στη μεγάλη τους πλειοψηφία υπόκεινται σε διάφορες ταξινομήσεις, οι οποίες αφορούν την προέλευση των ξενιστών, τους τρόπους μετάδοσης, την κλινική συνάφεια και τα επιδημιολογικά στοιχεία- συγκεντρώνουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που είναι αναγκαία, προκειμένου σε κάθε ξέσπασμα επιδημίας να τρέχουμε σαν τρελοί στις μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο, όπου ανακαλύπτουμε τις διαφορετικές διαδρομές των κυκλωμάτων που αφορούν την χρήση γης, καθώς και τη συσσώρευση αξιών».

Παγκόσμιο αρμπιτράζ εργασίας και γης

Η ιμπεριαλιστική αναδιάρθρωση της παραγωγής στα τελευταία χρόνια του εικοστού αιώνα και στις αρχές του εικοστού πρώτου -μια περίοδος η οποία είναι γνωστή ως παγκοσμιοποίηση- ήταν το αποτέλεσμα κυρίως του παγκόσμιου αρμπιτράζ εργασίας7 (και της υπερεκμετάλλευσης των εργατών) στον Παγκόσμιο Νότο, αλλά και της αδιαφορίας για τη μόλυνση του τοπικού περιβάλλοντος, πρωτίστως από τα κέντρα του παγκόσμιου κεφαλαίου και των αγορών, με στόχο την αποκόμιση κέρδους. Αλλά οφειλόταν εν μέρει και στην ταυτόχρονη δημιουργία ενός παγκόσμιου αρμπιτράζ γης από τις πολυεθνικές αγροβιομηχανικές επιχειρήσεις. Όπως γράφει ο Έρικ Χολτ-Χιμένεζ στο βιβλίο του A Foodie’s Guide to Capitalism,(Οδηγός Γευσιγνωσίας του καπιταλισμού), «η τιμή της γης» σε ένα μεγάλο μέρος του Παγκόσμιου Νότου «είναι τόσο χαμηλή σε σχέση με την έγγεια πρόσοδο, ώστε από αυτή τη διαφορά (το αρμπιτράζ) -μεταξύ της χαμηλής τιμής της γης και της υψηλής γαιοπροσόδου- οι επενδυτές να αποκομίζουν ένα σημαντικό κέρδος. Όσα έσοδα και αν προκύψουν από την αύξηση της σοδειάς, είναι δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με αυτή την επικερδή δραστηριότητα… Οι ευκαιρίες του αρμπιτράζ γης προκύπτουν από τη μεταφορά νέων εδαφών -με μια ελκυστική γαιοπρόσοδο- στην παγκόσμια αγορά, όπου οι πρόσοδοι μπορούν να κεφαλαιοποιηθούν». Ένα μεγάλο μέρος αυτών των εξελίξεων οφείλεται στην αποκαλούμενη Επανάσταση του Ζωικού Κεφαλαίου, η οποία μετέτρεψε το ζωικό κεφάλαιο σε ένα παγκοσμιοποιημένο εμπόρευμα που βασίζεται στην ύπαρξη γιγαντιαίων χώρων σίτισης και πάχυνσης ζώων και σε μονοκαλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων τροφίμων.
Οι αναπτυξιακές τράπεζες ενίσχυσαν τη συγκεκριμένη εξέλιξη, στο πλαίσιο αυτής της κατ’ ευφημισμόν «εδαφικής αναδιάρθρωσης», που συνεπάγεται την αναγκαστική απομάκρυνση από τη γη τους των φτωχών αγροτών και των μικροπαραγωγών, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των πολυεθνικών εταιρειών, κυρίως των αγροβιομηχανικών, καθώς την ταχύτατη αποδάσωση και καταστροφή των οικοσυστημάτων. Όλη αυτή η κατάσταση που εμφανίστηκε στον εικοστό πρώτο αιώνα, και είναι επίσης γνωστή ως η «υφαρπαγή γης», επιταχύνθηκε από τις υψηλές τιμές των βασικών αγαθών το 2008 και πάλι το 2011, καθώς και από τα ιδιωτικά επενδυτικά ταμεία που αναζητούσαν σίγουρα περιουσιακά στοιχεία, λόγω της αβεβαιότητας που προκάλεσε η Μεγάλη Χρηματοπιστωτική Κρίση της περιόδου 2007–2009. Το αποτέλεσμα είναι η μεγαλύτερη μαζική μετανάστευση στην ανθρώπινη ιστορία, με τους ανθρώπους να διώχνονται βίαια από τη γη τους σε μια παγκόσμια διαδικασία αποαγροτοποίησης, μεταβάλλοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την αγροοικολογία ολόκληρων περιοχών με την αντικατάσταση της παραδοσιακής γεωργίας από μονοκαλλιέργειες και την ώθηση των πληθυσμών στις παραγκουπόλεις των πόλεων.

Ο Ρόμπερτ Γουάλας και οι συνάδελφοί του παρατήρησαν ότι ο ιστορικός και κριτικός θεωρητικός του αστικού χώρου, Μάικ Ντέιβις, και άλλοι διανοητές «έχουν περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα προσφάτως αστικοποιούμενα περιβάλλοντα λειτουργούν τόσο ως τοπικές αγορές, όσο και ως περιφερειακοί κόμβοι διέλευσης των παγκόσμιων αγροτικών εμπορευμάτων… Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η δυναμική των δασικών ασθενειών, που είναι η αρχέγονη πηγή των παθογόνων οργανισμών να μην περιορίζεται πια μόνο στην ενδοχώρα. Έτσι, ένας ιός SARS μπορεί ξαφνικά να βρεθεί να στροβιλίζεται ανάμεσα στους ανθρώπους που ζουν σε μια μεγάλη πόλη, μέσα σε λίγες ημέρες από τότε που βγήκε από τη σπηλιά του, που βρισκόταν μέσα σε μια νυχτερίδα».

Σημειώσεις:

1. ΣτΜ: Ο όρος «Μία Υγεία» χρησιμοποιείται για να γίνει κατανοητό ότι όλα τα ζωϊκά είδη (περιλαμβανομένων των ανθρώπινων όντων) αποτελούν μια κοινή δεξαμενή για την ανταλλαγή και τη μετάδοση παθογόνων γονιδίων. Ο διευρυμένος όρος «Μια Υγεία, Ένας Κόσμος», οποίος αρχικά προτάθηκε από την Εταιρεία Προστασίας της Άγριας Φύσης, σηματοδοτεί την άποψη ότι η υγεία των ανθρώπων και των κοινωνιών είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους, και εν τέλει εξαρτώνται από την αντοχή των παγκόσμιων οικοσυστημάτων.
2. ΣτΜ: Η θεωρία του «μαύρου κύκνου», ή θεωρία των γεγονότων του «μαύρου κύκνου», είναι μια λεκτική μεταφορά που περιγράφει ένα απρόβλεπτο γεγονός, το οποίο έχει σοβαρές επιπτώσεις, και συχνά εκλογικεύεται εκ των υστέρων. Ο όρος βασίζεται σε ένα παλιό απόφθεγμα που υποστήριζε ότι δεν υπάρχουν μαύροι κύκνοι. Η ανακάλυψη μαύρων κύκνων στην άγρια φύση άλλαξε και την έννοια του αποφθέγματος.
3. Ο όρος προέρχεται από το έργο του Μέιτλαντ, 8ο Κόμη του Λοντεντέιλ Inquiry into the Nature and Origin of Public Wealth (Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του δημόσιου πλούτου), που εκδόθηκε το 1804, σύμφωνα με το οποίο υπάρχει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού πλούτου: η αύξηση του ενός μπορεί να συμβεί μόνο με τη μείωση του άλλου. Κατά τον Μπέλαμυ-Φόστερ, οι σύγχρονοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν το ακριβώς αντίθετο: ότι η σωτηρία του πλανήτη από την καταστροφή που έχει επιφέρει η καπιταλιστική επέκταση θα επιτευχθεί με περισσότερη καπιταλιστική επέκταση.
4. ΣτΜ: Οντογονία, ή οντογένεια, η οντογένεση, είναι η εξέλιξη του ζωντανού οργανισμού από το σπέρμα ως την πλήρη διάπλασή του.
5. ΣτΜ: Οι «υγρές αγορές», είναι μια σειρά από πάγκους που πωλούν φρέσκα λαχανικά και φρούτα, ζωντανά ψάρια, κοτόπουλα και άλλα κρέατα. Πήραν το όνομά τους από το λιωμένο πάγο που χρησιμοποιείται για τη συντήρηση των προϊόντων, και το πλύσιμο των δαπέδων για καθαρισμό του αίματος και των εντέρων.
6. ΣτΜ: Η ανάλυση της αξιακής αλυσίδας είναι μία μέθοδος εύρεσης του τρόπου να αυξηθεί η αξία ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, με ταυτόχρονη μείωση του κόστους.
7. ΣτΜ: Αρμπιτράζ εργασίας είναι η πρακτική αναζήτησης όσο το δυνατόν φθηνότερου εργατικού δυναμικού το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή προϊόντων ή αγαθών.

Τζον Μπέλαμυ Φόστερ – Ίνταν Σουγουάντι

Πηγή: Η Εποχή από Monthly Review

. .

H βιολίστρια Emmy Storms που ερμήνευσε Τσιτσάνη, απαντά σε αναγνώστη

 

Η παγκοσμίου φήμης Ολλανδέζα που λατρεύει την ελληνική μουσική:

Τσιτσάνης ο κλασικός!

Εμείς τον θεωρούμε λαϊκό συνθέτη αλλά η 25χρονη Ολλανδέζα ..βιολίστρια Emmy Storms τον θεωρεί κλασικό, και ξέρει από αυτά μια και πάντα ήταν είναι το παιδί-θαύμα της χώρας της και τώρα θεωρείται από τις κορυφές στο βιολί παγκοσμίως. Ετσι όταν με το πολυμελές συγκρότημά της τέλειωσε τη συμφωνία κλασικής μουσικής στο Ροτερνταμ και οι θεατές της ζήτησαν να ανεβεί πάλι στη σκηνή, αυτή τους ευχαρίστησε παίζοντας σόλο (και με του συνεργάτες της να παρακολουθούν με ανοιχτό το στόμα), όχι με κάποιο κομμάτι από τον Σοπέν, ή το Μοτζαρντ ή τον Μπαχ, αλλά με ένα απόσπασμα από τα «Ωραία» του Βασίλη Τσιτσάνη. Εγινε ο χαμός από το χειροκρότημα.

Λέτε να είναι τυχαίο ότι τραγουδούμε τη «Συννεφιασμένη Κυριακή» μετά από 70 χρόνια;

Λέει ο Τσιτσάνης: «Κατά την περίοδο της κατοχής στη Θεσσαλονίκη εμπνεύστηκα και τη «Συννεφιασμένη Κυριακή». Και μου έδωσε την αφορμή ένα από τα τραγικά περιστατικά που συνέβαιναν τότε στον τόπο μας, με την πείνα, τη δυστυχία, το φόβο, την καταπίεση, τις συλλήψεις, τις εκτελέσεις. Βγήκε μέσα από τη «συννεφιά» της κατοχής και την απελπισία που μας έδερνε όλους. Γύριζα από την ταβέρνα χαράματα και πάνω στο παγωμένο χιόνι ήταν ακόμη ζεστό το αίμα κάποιου σκοτωμένου παλικαριού έξω από το σπίτι μου. Αν λοιπόν η «Συννεφιασμένη Κυριακή» άρχισε να γράφεται στη Θεσσαλονίκη τα Χριστούγεννα του 1943, το τέλος της άργησε πολύ. Αποπερατώθηκε στην Αθήνα περί τα τέλη τού 1948. Δηλαδή μεσολάβησαν πέντε χρόνια γιατί, φαίνεται, το τραγούδι δεν μου «έβγαινε».

Γράμμα από την Emmy Storms

Μόλις είχα γράψει το παραπάνω κείμενο και το έστειλα σαν ένα «thank you» μήνυμα στην Emmy Storms (μαζί με το «Συννεφιασμένη Κυριακή» με υπότιτλους). Πόσο νομίζετε ότι περίμενα για την απάντηση? Μια βδομάδα? Ενα μήνα? Ενα χρόνο (που περιμένω από το ΙΚΑ ή τον ΟΓΑ)? Οχι μόνο 15 λεπτά, πριν ακόμα σηκωθώ από τον υπολογιστή μου και ήταν 3 το πρωί στην Ολλανδία!

---------------------------------

Nov 15 at 8:17 PM

Dear Chris,

Thanks for this nice message! I'm glad you liked it!

I learned this song from a Greek violinist, and then another Greek conductor thought it would be a nice encore during a tour through Greece. The people liked it, so that's why I used it again when I played the Tzigane. I had no idea it would become such a hipe!

But I'm glad it did, because it made me realise in how much trouble Greece is, and that it is really important that people should keep playing this music. For Holland there's no hope any more: our instrumental folk music disappeared long ago. But for Greece it's not too late!

I wish you and the whole country a very musical future! I'll keep playing and exploring your music, and I hope more people will!

Best wishes,

Emmy

-------------------------------

ΥΓ Σ’ ευχαριστούμε Emmy. Μπορεί εμείς οι Ελληνες να είμαστε έστω τα μισά από όσα μας κατηγορούν αλλά δεν είμαστε αγνώμονες στους φίλους μας. Και κάθε καλή κουβέντα είναι για μας βάλσαμο αυτό τον καιρό.

Χρήστος Μαγγούτας

Τορόντο Καναδά

.

«Oθόνες- νταντάδες και η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου»

 

Η καραντίνα και η απαγόρευση κυκλοφορίας που έχουν επιβληθεί λόγω κορωνοϊού γεννά μεταξύ άλλων κάποια ζητήματα διαχείρισης χρόνου των ατόμων μέσα στα σπίτια που βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό στα αστικά κέντρα και είναι συχνά διαμερίσματα. Ποια είναι η πιο εύκολη και αποτελεσματική διέξοδος; Βεβαίως, οι οθόνες με όλες τις εκδοχές τους, από την συμβατική τηλεόραση μέχρι το διαδίκτυο. Δεν περίμεναν βέβαια οι άνθρωποι τον κορωνοϊό για να την ανακαλύψουν, τώρα όμως μοιάζει να συνιστά σε μεγάλο βαθμό μονόδρομη διέξοδο των έγκλειστων και απομονωμένων ατόμων, ειδικά μάλιστα όσων έχουν παιδιά και οικογένειες. Αποφασίσαμε λοιπόν να δημοσιεύσουμε μια βιβλιοκριτική από το γαλλικό περιοδικό «Eléments» προσαρμοσμένη και μεταφρασμένη στα ελληνικά για λογαριασμό του Δικτύου Psy-Counsellors, αναφορικά με την εγκατάλειψη των παιδιών μας στις «οθόνες- νταντάδες». Για να μην κερδίσουμε την «μάχη με τον κορωνοϊό» και την χάσουμε, με τις ζωές τις δικές μας και των παιδιών μας…

Ο Φίλιππος, χλωμό αγοράκι πέντε ετών, λίγο παχύσαρκο, χωμένο στην πολυθρόνα του ένα ωραίο πρωινό του Οκτώβρη, πληκτρολογεί πυρετωδώς το αγαπημένο του playstation. Σε αυτήν ακριβώς τη στιγμή, ο νεαρός ήρωας, στη στενή του σχέση με την ψηφιακή του νταντά, δεν ονειρεύεται παρά ένα μόνο πράγμα: να ξεπεράσει το πέμπτο επίπεδο και να γίνει ο πιο μεγάλος «εκπαιδευτής του pokemon» στον κόσμο.

Από την στιγμή που η δασκάλα του Φίλιππου επεσήμανε την ανάγκη να απομακρυνθεί η HD τηλεόραση από το παιδικό δωμάτιο, αφού σύμφωνα με όλους, ειδικούς και μη, ο Φίλιππος παρουσιάζει κάποια συμπτώματα αστάθειας, νύστας κατά το διάστημα της ημέρας και μειωμένες δυνατότητες συγκέντρωσης της προσοχής του, το μόνο που μένει στην καθημερινή διάθεση του Φίλιππου είναι η κονσόλα παιχνιδιού και ο «παιδαγωγός» tablet του Έκτορα, δηλαδή του μεγάλου αδελφού του Φίλιππου. Ένα tablet που βρίσκεται υπό την πολύ υψηλή επιτήρηση των γονέων, από τη στιγμή ιδίως που οι γονείς ανακάλυψαν καταχωνιασμένα στο σκληρό δίσκο δυο πορνογραφικά φιλμ: Trash Holes and African Sodomy, που ο νεαρός Έκτορας παρακολουθούσε ξανά και ξανά μέχρι πέντε φορές την εβδομάδα. Όσον αφορά τα smartphones τα δύο αγόρια δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, μόνο στο messenger kids στο κινητό τους, έτσι ώστε να μπορούν να στείλουν κανένα «like», καμία selfie, ή να κάνουν live twitter.

12.05, ο Φίλιππος, πεινασμένος, έχοντας φτάσει στο 4ο επίπεδο του pokemon gold, εγκαταλείπει τη θέση του και εμφανίζεται στην κουζίνα, όπου η μητέρα του τελειώνει την ανάγνωση ενός βιβλίου που της συνέστησε μία φίλη της και του οποίου ο τίτλος ηχεί, έστω καθυστερημένα, σαν μια προειδοποίηση: «Η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου», του Michel Desmurget (1).

Μια διαδικασία μαζικής αποβλάκωσης

Σκηνή μιας συνηθισμένης ζωής για ένα συνηθισμένο τρόπο ζωής καθόλου υγιή. Ο Michel Desmurget, μετά το γνωστό του έργο «Λοβοτομή TV» συνεχίζει τον αγώνα του. Διδάκτωρ των νευροεπιστημών και Διευθυντής στο INSERM, βλέπει στην πράξη περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον τη διαδικασία της μαζικής κρετινοποίησης που εφαρμόζεται πάνω στους εγκεφάλους των νέων ανθρώπων, κατά το διάστημα μάλιστα της ανάπτυξης τους. Αγανακτισμένος, αναλύει μεθοδικά αυτήν την πλανητικού επιπέδου παιδοκτονία, που προσπαθεί να αποκρύψει το όνομά της. Αυτή η διαδικασία ακουμπάει πλέον όλες τις ηπείρους και όλα τα κοινωνικά στρώματα, εξαιρουμένων ίσως των ολίγων εκλεκτών, των happy few: διότι βέβαια οι πιο ενημερωμένοι μεταξύ των γονέων περί των δυνατοτήτων αυτών των μηχανισμών κρετινοποίησης, όπως λόγου χάρη ο ίδιος ο Bill Gates, μεριμνούν ώστε τα παιδιά τους να μην έρχονται καθόλου σε επαφή με αυτούς τους μηχανισμούς τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 14 ετών…

Στο βιβλίο του «Η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου», ο Michel Desmurget εκθέτει σε όλο το εύρος του το ασυγχώρητο σφυροκόπημα των νέων γενεών: «Ήδη από την ηλικία των δύο ετών τα παιδιά των δυτικών κοινωνιών συγκεντρώνουν κατά μέσο όρο καθημερινά σχεδόν τρεις ώρες μπροστά στις οθόνες. Ανάμεσα στα 8 και στα 12 περνούν με τον ίδιο τρόπο τέσσερις ώρες και 45 λεπτά της ημέρας, ενώ μεταξύ 13 και 18, έξι ώρες και 45 λεπτά. Αν αθροιστούν ετησίως αυτές οι χρήσεις καλύπτουν χίλιες ώρες για έναν μαθητή του νηπιαγωγείου (δηλαδή περισσότερο από τις ώρες που περνάει στο σχολείο κατά το διάστημα του έτους), 1700 ώρες για έναν μαθητή του δημοτικού (δηλαδή το αντίστοιχο δύο σχολικών ετών) και 2400 ώρες για τον μαθητή του λυκείου (το αντίστοιχο δυόμιση ετών).

Οι γενιές που γεννήθηκαν μετά το 2000, βομβαρδισμένες από το multiscreen (smartphone, tablet, Η/Υ, τηλεόραση), είναι οι πρώτες γενιές των οποίων ο δείκτης νοημοσύνης (Δ.Ν.) θα είναι μικρότερος από ότι των προηγούμενων γενεών. Με επιπλέον, μια ολόκληρη σειρά από συμπτώματα και προβλήματα που όπως φαίνεται, θα συντηρήσουν κατά τις επόμενες δεκαετίες λεγεώνες ολόκληρες παιδοψυχιάτρων: προβλήματα στο πεδίο της γλωσσικής επάρκειας, της δημιουργικότητας, της μνήμης, της συγκέντρωσης της προσοχής, της προσαρμογής στο κοινωνικό σχολικό περιβάλλον, συναισθηματικά προβλήματα, επιθετικότητα και αντικοινωνικές συμπεριφορές, αλλά και προβλήματα που σχετίζονται με την κλασσική παιδιατρική: δυσχέρειες στην κινητικότητα, παχυσαρκία, πρώιμος διαβήτης… Ο συσχετισμός ανάμεσα στην ψηφιακή κατανάλωση και όλο αυτό το φάσμα προβλημάτων είναι πλέον αναμφισβήτητος.»

Ο εγκέφαλος των παιδιών δεν είναι φτιαγμένος για οθόνες

Ο Desmurget μας υπενθυμίζει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι αρχαϊκός και ότι η λειτουργία ενός οργάνου από σάρκα και αίμα δεν μπορεί να προσαρμοστεί στην οθόνη, στον φωτισμό της, στον κατακερματισμό των εικονικών μηνυμάτων, στο σφυροκόπημα από όλα αυτά μαζί. Ο εγκέφαλος στη βιολογική του ισορροπία, είναι φτιαγμένος έτσι ώστε να χειρίζεται το περιβάλλον με τρόπο «ανθρώπινο», να στηρίζεται σε «θερμές μεσολαβήσεις», όπως ίσως θα μπορούσαμε να πούμε. Έχει ανάγκη ηρεμίας, χωρίς την οποία μας εκθέτει σε προβλήματα και δυσλειτουργίες του ύπνου και της γλωσσικής έκφρασης, ή ακόμα χειρότερα, σε καταθλιπτικού τύπου επεισόδια ή /και σε συμπεριφορές επικίνδυνα επιθετικές. Χιλιάδες μελετών συγκλίνουν σε αυτές τις διαπιστώσεις.

Η μεγάλη προσφορά του Desmurget είναι ότι όχι μόνο τις συγκεντρώνει, τις αναδεικνύει και τις συνθέτει στο έργο του, αλλά επίσης ότι ανιχνεύει συστηματικά τις ψευδομελέτες που γίνονται εδώ και κάποια χρόνια κατά παραγγελία συνήθως από τα lobby και τις εταιρείες παραγωγής των βιντεοπαιχνιδιών. Οι ψευδομελέτες αυτές κατέληγαν προφανώς στο συμπέρασμα του ακίνδυνου χαρακτήρα αυτών των παιχνιδιών και μάλιστα ορισμένες από αυτές υπογράμμιζαν και ένα κάποιο «παιδαγωγικό ενδιαφέρον» για τα παιδιά των μικρότερων ηλικιών.

Προσκεκλημένος πλέον από διάφορα τηλεοπτικά κανάλια, που σε έναν πρώτο χρόνο φαίνονται παραδόξως να αποδέχονται την έκκλησή του να σβήσουν την τηλεόραση, ο Michel Desmurget ασχολείται με όλα τα είδη των οθονών που απευθύνονται στην παιδική ηλικία: οθόνες, smartphones, tablets, ιδίως εκείνες που έχουν παιδαγωγικές, όπως υποτίθεται, αξιώσεις και μάλιστα κατά καιρούς έχουν λάβει την υποστήριξη διαφόρων «έγκυρων» κύκλων καθώς και των αρμόδιων υπουργών των οποίων ο Desmurget εκμηδενίζει τους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματα από την άποψη της επιστημονικής ψυχοπαιδαγωγικής τους αξίας.

Μια λοβοτομή πιο αποτελεσματική από την καταστολή

Το να οδηγείται ένας νεαρός πολίτης στην κατάσταση του καταναλωτή σημάτων και εικόνων, με τον εγκέφαλό του να κατακλύζεται από την ντοπαμίνη και την εξάρτησή του από τις οθόνες να επιβεβαιώνεται ήδη από την πρώτη παιδική ηλικία, έτσι ώστε σταδιακά να εθίζεται είτε στην πορνογραφία, είτε στις διάφορες μόδες, αποτελεί βέβαια μάννα εξ ουρανού για ένα σύστημα του οποίου η κυριότερη έμμονη ιδέα είναι να καταργηθεί κάθε αναστολή στην κατανάλωση και αντιθέτως, να μειωθεί μέχρι εξαφάνισης κάθε κριτικό πνεύμα και κάθε ικανότητα ιεράρχησης των πραγμάτων. Ο πολλαπλασιασμός των αδύναμων σχέσεων και συνδέσεων με τους Άλλους (με τα διάφορα «like» στον ενικό και στον πληθυντικό), που εμφανίζονται στα κοινωνικά δίκτυα, καθιστά όλο και πιο δύσκολη την οικοδόμηση πιο ισχυρών σχέσεων και σταθερών συνδέσμων με τους Άλλους.

Παγιδευμένος, «μαγευμένος» θα λέγαμε, από τις τεχνικές επιδόσεις μιας προκατασκευασμένης, φανταστικής πραγματικότητας που σε λίγο θα είναι υπερ hitech ο Έκτορας θα καταλήξει να θεωρεί άκρως πληκτικές και κοινότοπες τις ιδιαίτερες στιγμές συνάντησης με την νεαρή φίλη του, της οποίας οι καμπύλες είναι ήδη υπέροχα θηλυκές. Το κύκλωμα της ανταμοιβής, όταν είναι τόσο πολύ εικονικά δεδομένο και έμμεσα απαιτητικό, παρεμποδίζει την άμεση πρόσβαση στην ευχαρίστηση… Με άλλα λόγια, είναι μέχρι το βάθος της καρδιάς και του εσώρουχου των παιδιών μας που ως έσχατο οπλισμένο χέρι του συστήματος, το ψηφιακό σκορπίζει αργά, αλλά σταθερά το δηλητήριο του.Αυτή η λοβοτομή είναι πολύ πιο αποτελεσματική από κάθε καταστολή στο ρητά δηλωμένο ή άρρητα συνδηλωμένο σχέδιο ολοκληρωτικού ελέγχου.

Η ιστορία μάς δείχνει ότι καταλήγουμε σχεδόν πάντα στη βούληση να αποκοπεί ο διανοητικά, ιδεολογικά λοβοτομημένος πολίτης από το οικογενειακό, φιλικό και κοινωνικό περιβάλλον του: Ένα παιδί που ζει μακριά από οθόνες δέχεται κατά μέσον όρο χίλιες λέξεις την ώρα από το ανθρώπινο περιβάλλον, λέξεις που θα παίξουν έναν αποφασιστικό ρόλο στην μετέπειτα ανάπτυξή του. Με τις οθόνες, περνάμε στις 150 μόλις λέξεις την ώρα! Οι συνέπειες; Μια υπεραπλοποίηση της περιγραφικής γλωσσικής έκφρασης, μια ανάσχεση των πρώιμων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων που συγκροτούν το υπόβαθρο της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης, μια προσβολή στην εγκεφαλική πλαστικότητα.

Πριν τα έξι: όχι οθόνες!

Το βιβλίο του Michel Desmurget είναι γεμάτο από συγκεκριμένες οδηγίες προς τους γονείς και κηδεμόνες. Πριν την ηλικία των 6 ετών: όχι οθόνες! Το παιδί έχει ανάγκη να του μιλάνε, να του διαβάζουν ιστορίες (θα προσθέταμε να παίζει, να κάνει χειροτεχνίες, κατασκευές, να αλληλεπιδρά με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον κλπ.). Ακόμα και η ανία είναι κάποτε προτιμότερη, αν όχι καλοδεχούμενη: η δημιουργικότητα του παιδιού που αισθάνεται κάποια στιγμή να πλήττει θα αναπτυχθεί μέσα από τη ζωγραφική, την μουσικοκινητική αγωγή ή τα lego. Αλλά κυρίως το μικρό παιδί έχει απόλυτη ανάγκη να τρέξει, να χοροπηδήσει, να τραγουδήσει.

Μετά τα έξι: Όχι περισσότερο από μισή μέχρι το πολύ μια ώρα την ημέρα. Υπάρχουν στην αγορά πολλά συστήματα ελέγχου που επιτρέπουν να μπλοκάρονται οι συσκευές μετά την παρέλευση αυτού του χρονικού διαστήματος. Τίποτα μέσα στο παιδικό δωμάτιο που θα μπορούσε να δημιουργήσει δυσκολίες στον ύπνο. Βίαιες εικόνες ή παραστάσεις με σεξουαλικό περιεχόμενο πρέπει να αποφεύγονται συστηματικά. Ποτέ το πρωί πριν το σχολείο: Οι επιδόσεις του μαθητή θα βελτιωθούν άμεσα και σημαντικά. Ποτέ το βράδυ, πριν τον ύπνο: Μιάμιση ώρα πριν την ώρα του ύπνου κάθε είδους οθόνη θα πρέπει να έχει κλείσει. Και κυρίως ένα πράγμα κάθε φορά: Οι πολλαπλές οθόνες είναι απολύτως μη διαχειρίσιμες από τον εγκέφαλο ή, – όπως το υπογραμμίζει ο Desmurget – όσο πιο πολύ ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος υφίσταται το multitasking, τόσο περισσότερο είναι πιθανό να διαβρωθεί από την πολυδιάσπαση και την αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής που θα καταντήσει να είναι όλο και πιο μόνιμη.

Η εγχάραξη ενός οράματος για τον κόσμο, ενός συστήματος αξιών, ή πολύ πιο απλά, κάποιων γνώσεων στους εγκεφάλους των παιδιών και των απογόνων μας κινδυνεύει να γίνει Γολγοθάς αν δεν προσπαθήσουμε επειγόντως να καθαρίσουμε τη διανοητική μόλυνση που υφίστανται σήμερα οι νέες γενιές. Αυτή η εξυγίανση απαιτεί την απομάκρυνση των μικρότερων παιδιών από τον ψηφιακό κόσμο και μια επιστροφή σε θερμές, συμβολικές μεσολαβήσεις όλων των ανθρώπων με το ανθρώπινο, κοινωνικό τους περιβάλλον.

«Τα παιδιά σας θα είναι ευγνώμονα εάν προσφέρεται στη ζωή και στην ύπαρξή τους την απελευθερωτική γονιμότητα της άθλησης, της σκέψης και της κουλτούρας, αντί της ύπουλης στειρότητας της οθόνης», όπως γράφει ο Desmurget. Οι θρησκόληπτοι της προόδου από την Silicon Valley μέχρι τους νεοφιλελευθερίζοντες νεοεπιχειρηματίες του συρμού που λατρεύουν χωρίς την παραμικρή κριτική τις τεχνολογικές καινοτομίες, οι πιστοί του ψηφιακού ανθρώπου, του homo numericus ή του μετανθρώπινου «ρόδινου μέλλοντος» προφανώς δεν θα εκτιμήσουν καθόλου μια τέτοια ανάσα οξυγόνου, μια τέτοια έκκληση ζωής στον καθαρό αέρα.

Η πραγματικά αξιοσημείωτη επιστημονική προσφορά του Desmurget δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμα την παραμικρή επικριτική επιχειρηματολογία από την πλευρά των κύκλων που το έργο τους στιγματίζει. Ωστόσο, αυτή η σφαιρική προσέγγιση του θέματος, στηριγμένη από μια άνευ προηγουμένου τεκμηρίωσή της μέσα από λεπτομερείς αναφορές σε διεθνείς επιστημονικές έρευνες σχετικές με τις οθόνες και την επίδρασή τους, έχει αρχίσει να δημιουργεί μια σωτήρια συνειδητοποίηση η οποία ενδεχομένως θα μπορούσε κάποια στιγμή να μεταβάλλει τις σημερινές συμπεριφορές, τα κανονιστικά πλαίσια, τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις διαγνωστικές τεχνικές.

Και όταν ο «εκπαιδευτής του pokemon» θα ξαναβρεί την υγιή του διάθεση να φτύσει στο πρόσωπο του τελευταίου ψηφιακού υπερήρωα της εκάστοτε μόδας, τότε ίσως θα δούμε στο βλέμμα του κάτι που θα υπερβαίνει την γκριζάδα του σημερινού τοπίου: μια αχτίδα ελπίδας και ένα σοβαρό λόγο να πιστέψουμε σε αυτήν…

(1) Ο Michel Desmurget είναι Διδάκτωρ των νευροεπιστημών, Διευθυντής Ερευνών του CNRS (Λυών) πάνω στις εγκεφαλικές λειτουργίες.

Πηγή  Δίκτυο Psy-Counsellors
Μετάφραση, Προσαρμογή στα Ελληνικά και Επιμέλεια
Γιάννης Παπαμιχαήλ, τ. Καθηγητής Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου

Βιβλιοπαρουσίαση από το Jean – Henri d’ Avirac του Βιβλίου του Dr. Michel Desmurget (2019) «Η κατασκευή του ψηφιακού ηλιθίου: οι κίνδυνοι της οθόνης για τα παιδιά μας», Έκδοση Le Seuil, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό éléments, Ιανουάριος 2020, No. 181, σ.σ. 42-43.

.

Οι Ουϊγούροι, η Κίνα, ο παντουρκισμός και ο εξτρεμιστικός ισλαμισμός

 Ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο αλιεύσαμε  στο διαδίκτυο για τους πραγματικούς Τούρκους της κινεζικής Κεντρικής Ασίας:

Μια απειλή από μακριά: Οι Ουιγούροι, η ισλαμική τρομοκρατία και οι κινέζικοι στόχοι στην Ελλάδα – Η σημερινή εικόνα

Του Ανδρέα Λιούμπα*

To 2002 δυο Κινέζοι πολίτες συνελήφθησαν και εκδόθηκαν από το Κιργιστάν στην Κίνα με την κατηγορία ότι σχεδίαζαν επίθεση εναντίον της Πρεσβείας των ΗΠΑ. Οι συλληφθέντες Κινέζοι ανήκαν στην εθνική ομάδα των Ουιγούρων, μια τουρκόφωνη μουσουλμανική μειονότητα. Σύμφωνα με τις κινέζικες αρχές οι δυο κατηγορούμενοι ήταν μέλη του Ισλαμικού Κινήματος του Ανατολικού Τουρκεστάν (East Turkistan Islamic Movement – ETIM). Αυτή ήταν η πρώτη φορά που το όνομα της διαβόητης οργάνωσης που δρα επί δεκαετίες στην Κίνα είδε το φως της διεθνούς δημοσιότητας.

Το ΕΤΙΜ είναι μια οργάνωση – φάντασμα για την οποία ελάχιστα στοιχεία είναι γνωστά με βεβαιότητα. Πρόκειται για ισλαμική αποσχιστική οργάνωση η οποία ιδρύθηκε στην Αυτόνομη Επαρχία των Ουιγούρων Xinjiang, την δυτικότερη, μεγαλύτερη και πιο αραιοκατοικημένη επαρχία της χώρας. Ιδρυτές του ήταν Ουιγούροι ριζοσπάστες σαλαφιστές αντάρτες. Οι ειδικοί σε θέματα ασφαλείας διαφωνούν σχετικά με το αν πρόκειται για μια ενιαία ομάδα ή οργάνωση – ομπρέλα κάτω από το όνομα της οποίας δρουν πολλές μικρότερες σαλαφιστικές αποσχιστικές οργανώσεις.

Σε κάθε περίπτωση το βέβαιο είναι πως το ΕΤΙΜ μετά το 2001 δρα πλέον και εκτός Κίνας και έχει αποκτήσει εμπειρία από την συμμετοχή του σε διεθνείς τρομοκρατικές επιχειρήσεις καθώς και πρόσφατα μετέχοντας στις μάχες στη Συρία υπό την σημαία του ISIS. Όπως έδειξε το κύμα των τρομοκρατικών επιθέσεων που σάρωσε τις δυτικές περιοχές της Κίνας το 2014 καμία εγκατάσταση δεν μπορεί να θεωρείται απρόσβλητη από την απειλή των τρομοκρατών του ΕΤΙΜ. Το παρόν – εκτενές – άρθρο αποπειράται να κάνει γνωστά όσα στοιχεία έχουν δει το φως της δημοσιότητας και επιπλέον – στο δεύτερο μέρος – να προσφέρει ορισμένους προβληματισμούς που αφορούν στη δημόσια ασφάλεια.

Οι ρίζες του ΕΤΙΜ και οι διασυνδέσεις της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Κεντρική Ασία

Οι Ουιγούροι είναι μια τουρκογενής εθνική μειονότητα της Κίνας η οποία αριθμεί περίπου 11 εκατομμύρια πληθυσμό και κατοικεί κυρίως στην Αυτόνομη Επαρχία των Ουιγούρων, Xinjiang.

Η επαρχία ανήκει στην Κίνα από το 750 μ. Χ αλλά παρά τους αιώνες που έχουν περάσει από την κατάκτηση της από την κινέζικη αυτοκρατορία ο πληθυσμός των Ουιγούρων δεν ενσωματώθηκε και δεν απώλεσε ποτέ την διακριτή πολιτιστική του ταυτότητα. Τουρκόφωνοι, μουσουλμάνοι και με αναφορές σε ένα παρελθόν που ανάγεται στα τουρκικά χανάτα της νομαδικής περιόδου οι Ουιγούροι συνιστούν την μεγαλύτερη και πιο συμπαγή μουσουλμανική μειονότητα της Κίνας. Σε αυτό το πλαίσιο ήταν μάλλον αναμενόμενη η εμφάνιση αποσχιστικών – αυτονομιστικών τάσεων οι οποίες σε δυο περιπτώσεις στο παρελθόν, το 1933 και το 1944, έφτασαν μέχρι τη δημιουργία ενός – εξαιρετικά βραχύβιου – κρατικού μορφώματος με την ονομασία “Ανατολικό Τουρκεστάν”, όνομα που σκόπευε να τονίσει την διακριτή εθνική και πολιτιστική ταυτότητα.

Η ιστορία του ουιγουρικού αποσχιστικού κινήματος εν πολλοίς ταυτίζεται με την την ιστορία του πιο διαβόητου προμάχου του, του Ισλαμικού Κινήματος του Ανατολικού Τουρκεστάν (East Turkistan Islamic Movement – ETIM). Το ΕΤΙΜ βρίσκεται στην κορυφή της κινέζικης λίστας τρομοκρατικών οργανώσεων πάνω από 3 δεκαετίες.

Ιστορικά το ΕΤΙΜ είναι η μετενσάρκωση του πρώτου Ισλαμικού Κόμματος /Κινήματος του Τουρκεστάν (Hizbul Islam Li-Turkistan – Islamic Party of Turkistan / Turkistan Islamic Movement – IPT / ΤΙΜ), το οποίο ιδρύθηκε την δεκαετία του 1940 από 3 ριζοσπάστες μουσουλμάνους Ουιγούρους: τον Abdul Azeez Makhdoom, τον Abdul Hakeem και τον Abdul Hameed. Πιστό στο πνεύμα των αγωνιστών ιδρυτών του, εκ των οποίων οι Hameed και Makhdoom σκοτώθηκαν την δεκαετία του ‘50 ενώ ο Hakeem φυλακίστηκε μέχρι το 1979, το ΕΤΙΜ διατήρησε όλα τα χρόνια της ύπαρξης του τόσο τον εθνικιστικό όσο και τον ριζοσπαστικά θρησκευτικό χαρακτήρα του χτίζοντας πάνω στο υπόβαθρο της διακριτής τουρκικής πολιτιστικής ταυτότητας. Η διπλή αυτή ταυτότητα κατέστη δυνατή μέσω της συνύπαρξης διάφορων φατριών εντός του ΕΤΙΜ εκ των οποίων οι θρησκευτικού χαρακτήρα προέρχονταν κυρίως από το νότιο, συντηρητικό, τμήμα της επαρχίας ενώ εκείνες που προέκριναν την πολιτική δράση προέρχονταν από το κεντρικό και βόρειο τμήμα της Xinjiang.

Κατά τις δεκαετίες μεταξύ του 1960 και του 1990 η επιρροή του ΕΤΙΜ ήταν περιορισμένη και η στρατολόγηση νέων μελών

είχε καταστεί σχεδόν αδύνατη καθώς η κεντρική κυβέρνηση, στον απόηχο και των φοιτητικών εξεγέρσεων του ‘80, είχε εξαπολύσει εκτενείς επιχειρήσεις εντοπισμού και εξουδετέρωσης κρησφύγετων και στρατοπέδων εκπαίδευσης στις δύσβατες περιοχές της επαρχίας. Εκείνη την περίοδο πολλοί ηγέτες ομάδων του ΕΤΙΜ διέφυγαν στο εξωτερικό, κυρίως στη Τουρκία, στη Γερμανία και στην κεντρική Ασία. Η πρωτοβουλία των κινήσεων του αποσχιστικού κινήματος είχε περάσει στα χέρια των Ουιγούρων της διασποράς οι οποίοι όμως δεν ήταν σε θέση να συντονίσουν τις δράσεις τους.

Η σύγχρονη μορφή του ΕΤΙΜ διαμορφώθηκε μετά το 1979 και κυρίως μετά το 1990. Το 1979 αποφυλακίστηκε ο Abdul Hakeem. Ο Hakeem μετά την αποφυλάκιση του ίδρυσε πολλά θρησκευτικά σχολεία – εκπαιδευτήρια στα οποία, τα επόμενα 10 – 15 χρόνια, έλαβε χώρα η στρατολόγηση ορισμένων από τα επιφανή ηγετικά μέλη της επόμενης γενιάς όπως ο Hasan Mahsum που σκοτώθηκε σε κρυσφήγετο της Αλ Κάιντα το 2003 μετά από επιδρομή πακιστανικών δυνάμεων ασφαλείας και ο Abdul Haq. Το 1989 επήλθε η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η αυτονόμηση των κρατών της κεντρικής Ασίας στα οποία η πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν τουρκικής εθνικής καταγωγής (Τουρκμενιστάν, Κυργιστάν, Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν). Επιπλέον είχαν ενισχυθεί οι ριζοσπαστικές μουσουλμανικές παραστρατιωτικές ομάδες, όπως οι Ταλιμπάν στο γειτονικό Αφγανιστάν.

Το 1989, επηρεασμένα από τους Ταλιμπάν, ορισμένα μέλη του ΕΤΙΜ αποσκίρτησαν προκειμένου να σχηματίσουν το Ισλαμικό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα (Hizbul Islah Al-Islami). Το νέο σχήμα υπό την ηγεσία των Abdul Kareem και Shaheed Idris bin Omar οργάνωσε και εκτέλεσε σειρά βομβιστικών επιθέσεων σε λεωφορεία και αυτοκίνητα μεταξύ του 1989 και του 1990. Η επιτυχία αυτής της οργάνωσης αποτέλεσε θρυαλλίδα εξελίξεων καθώς δεκάδες μικρότερες οργανώσεις δημιουργήθηκαν με μέλη που προέρχονταν από το ΕΤΙΜ. Το 1992 οι Ουιγούροι της διασποράς οργάνωσαν το 1ο Ουιγουρικό Εθνικό Κογκρέσο στην Κωνσταντινούπολη, μια πολιτική κίνηση υψηλού συμβολισμού αλλά περιορισμένης πρακτικής αξίας. Πιο σημαντικό, σε ό,τι αφορά στην επιχειρησιακή δράση, ήταν το γεγονός της δημιουργίας μιας ακόμη οργάνωσης η οποία ανέλαβε άμεσα ένοπλη δράση. Το όνομα της ήταν Οργάνωση για την Απελευθέρωση του Ανατολικού Τουρκεστάν (Doğu Türkistan Kurtuluş Örgütü – East Turkestan Liberation Organization – ETLO) και τα επόμενα χρόνια, υπό την ηγεσία του Mehmet Emin Hazret θα γίνονταν ευρέως γνωστή εξαιτίας των δράσεων της στην Κίνα (εμπρησμοί και τρομοκρατικά χτυπήματα) και στο εξωτερικό (το 1998 δέκα μέλη της ETLO συνελήφθησαν στην Κωνσταντινούπολη με την κατηγορία ότι σχεδίαζαν τρομοκρατικό χτύπημα εναντίον κινέζων πολιτών στην Τουρκία).

 

Οι ενέργειες του ΕΤΙΜ και της ETLO σε συνδυασμό με την αυξανόμενη επιρροή των ισλαμιστικών κινημάτων τόσο στην Κίνα όσο και στα κράτη της Κεντρικής και Ν.Α Ασίας έδωσαν το έναυσμα στο Πεκίνο να επιδιώξει μια ευρύτερη συναίνεση σε ό,τι αφορούσε στο ζήτημα της ισλαμικής τρομοκρατίας. Το 1996 τέθηκαν τα θεμέλια του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης με βασικό στόχο την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή. Ως απάντηση το 1998 το ΕΤΙΜ διακύρηξε ότι μεταβάλει το σκοπό της οργάνωσης και δήλωσε πως πλέον θα επιδίωκε ευρύτερες συνεργασίες με όλους τους τουρκικής καταγωγής λαούς της κεντρικής Ασίας, κάτι που μεταφράστηκε ως ενίσυχση των δεσμών με συγγενικές ιδεολογικά τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κίνημα του Ουζμπεκιστάν (Islamic Movement of Uzbekistan -IMU). Επιπρόσθετα μετέφερε το αρχηγείο του από την Xinjiang στο Αφγανιστάν σε περιοχή που έλεγχαν οι Ταλιμπάν. Τα προηγούμενα γεγονότα είναι ενδεικτικά της κλιμάκωσης που άρχισε να λαμβάνει χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και λίγο πριν την επίθεση της Αλ Κάιντα στις ΗΠΑ την 11η Σεπτεμβρίου 2001.

Τα γεγονότα του 2001 και ότι ακολούθησε μετέβαλαν ριζικά το πρόσωπο της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Ασία και συνεπακόλουθα του ΕΤΙΜ το οποίο από την Xinjiang θα βρισκόνταν να μάχεται υπό τις σημαίες του ISIS στην Συρία και από εκεί θα υποχωρούσε για αναδιοργάνωση στην Τουρκία μέχρι ανάληψης νέας αποστολής. Πλέον οι στόχοι δεν ήταν στην (καλά φυλασσόμενη) κινεζική ενδοχώρα αλλά παντού όπου υπήρχαν συμφέροντα του Πεκίνου.

Στο επόμενο άρθρο θα παραθέσουμε τα γνωστά στοιχεία που αφορύν στην δράση του ΕΤΙΜ στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής, τους πιθανολογούμενους δεσμούς με την Τουρκία αλλά και ορισμένες σκέψεις σχετικά με την ασφάλεια στη χώρα μας.

B’ Mέρος

Το χτύπημα στην Κωνσταντινούπολη

Την Πρωτοχρονιά του 2017 στην Κωνσταντινούπολη σε μια πρωτοφανή τρομοκρατική επίθεση ένας άνδρας σκότωσε 39 άτομα σε ένα κέντρο διασκέδασης. Την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβε αμέσως το ISIS. Είχαν προηγηθεί ήδη άλλες 4 επιθέσεις μέσα στο 2016 οι οποίες είχαν στοιχίσει τη ζωή σε 87 ανθρώπους. Το 2015 σε δυο μόνο επιθέσεις 135 άνθρωποι έπεσαν θύματα της τρομοκρατίας.

Οι τουρκικές Αρχές την 17 Ιανουαρίου ανακοίνωσαν την σύλληψη του Abdulkadir Masharipov, Ουζμπέκου υπηκόου και κάτοικου Τουρκίας από το 2016. Ο Masharipov συνελήφθη στο σπίτι ενός Κιργίζιου υπηκόου, στο Esenyurt, ένα δήμο της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με τις Αρχές οι καταθέσεις των μαρτύρων είχαν συμβάλει σημαντικά στην επιτυχία τους καθώς, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, αναζητούσαν έναν άνδρα 35 – 40 ετών με ασιατικά χαρακτηριστικά ο οποίος συστήνονταν ως Abu Muhammed Horasani. Τα παραπάνω, συνδυαστικά με μη ανακοινώσιμες πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών, περιόρισαν την έρευνα σε συγκεκριμένα μέλη της Ουζμπεκικής, Κιργιζικής και Ουιγουρικής κοινότητας που είναι εγκατεστημένα στην Τουρκία.

Πώς όμως έφτασαν μέσα σε 16 μέρες οι Αρχές στα ίχνη του δράστη με τα ελάχιστα – γνωστά σε εμάς – στοιχεία μια περιγραφή και ένα ψευδώνυμο; Και τι σχέση έχει αυτή η σύλληψη με το αντικείμενο του άρθρου;

Η άκρη του νήματος

Τις μέρες που ακολούθησαν την σύλληψη του Masharipov ορισμένες λεπτομέρειες ήρθαν σταδιακά στο φως. Καταρχήν έγινε σαφές ότι η Τουρκία γνώριζε επί μακρόν πως συγκεκριμένα μέλη της Ουζμπεκικής, Κιργιζικής και Ουιγουρικής διασποράς που βρίσκεται στη χώρα έχουν σχέση με ριζοσπαστικά ισλαμικά τρομοκρατικά δίκτυα. Και από ότι φάνηκε από την ταχύτητα των ερευνών πολλοί ύποπτοι πρέπει να βρίσκονταν υπό παρακολούθηση. Ήταν άλλωστε γνωστή στις Αρχές η σχέση Γκρίζων Λύκων και Ουιγούρων τρομοκρατών από τα χτυπήματα εναντίον κινεζικών στόχων στην Κωνσταντινούπολη το 2015.

Επίσης έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό η διασύνδεση ISIS με τους κεντρασιάτες ριζοσπάστες μουσουλμάνους. Αφορμή στάθηκε η αξιοποίηση της πληροφορίας σχετικά με το ψευδώνυμο Abu Muhammed Horasani που χρησιμοποιούσε ο δράστης. «Horasani» σημαίνει «από το Χορασάν» Πρόκειται για την ιστορική ονομασία μιας ευρείας περιοχής στην Κεντρική Ασία η οποία εκτείνονταν από το σημερινό Τουρκεστάν μέχρι την δυτική Κίνα. Την ονομασία Χορασάν για την περιοχή αναβίωσε και χρησιμοποιούσε το ISIS σε χάρτες οι οποίοι προπαγάνδιζαν την αναβίωση του Χαλιφάτου από την κεντρική Ασία μέχρι την Ισπανία.

Η χρήση της ονομασίας δεν ήταν τυχαία. Τοαφήγημα του Χορασάν ως Επαρχία του Χαλιφάτου έβρισκε ευρεία απήχηση στους τουρκόφωνους ριζοσπάστες ισλαμιστές τρομοκράτες – αυτονομιστές Ουιγούρους, Ουζμπέκους και Κιργίζιους οι οποίοι θεωρήθηκαν ιδανική δεξαμενή στρατολόγησης μαχητών. Επιπλέον το ISIS αξιοποιούσε την ιδεολογία του παντουρκισμού για να διατηρεί επαφές με το χώρο των υπερ – εθνικιστών Τούρκων Γκρίζων Λύκων, οι οποίοι φαίνεται να διατηρούν πρόσβαση στο τουρκικό «βαθύ κράτος». Όπως φάνηκε από τις διαρροές των στοιχείων της έρευνας οι τρομοκράτες αξιοποιούσαν υφιστάμενα δίκτυα προκειμένου να μετακινούνται και να βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο όταν διώκονταν.Η διατήρηση αυτών των δικτύων εντός Τουρκίας αναγκαστικά εμπλέκει με κάποιο τρόπο τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες οι οποίες, για σειρά λόγων, διατηρούν ένα από τα εκτενέστερα δίκτυα πληροφοριοδοτών και συνεργασιών στην ευρύτερη περιοχή.

Ξανά οι Ουιγούροι

Ειδικά για τους Ουιγούρους μαχητές που, όπως αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο, είχαν μεταφέρει την έδρα τους στο Αφγανιστάν, η οργάνωση – κλειδί για την μεταφορά τους ήταν η Jabah al Fateh al Sham (JFS), το συριακό παρακλάδι της Al Qaeda γνωστό και με την ονομασία Al-Nusra Front ή Jabhat al-Nusra. Περίπου 5000 Ουιγούροι μαχητές, ένας καθόλου αμελητέος αριθμός, εκτιμάται πως βρέθηκαν στη Συρία να πολεμούν για την επικράτηση του Χαλιφάτου. Ακόμη όμως και στην Συρία η σκέψη των Ουιγούρων ήταν πάντοτε στραμμένη στην Κίνα. Και ήταν αυτός ο λόγος που το ISIS, προκειμένου να διατηρεί την πίστη των Ουιγούρων στο σκοπό του, έστρεψε το ενδιαφέρον του και προς την Κίνα. Το 2017 για πρώτη φορά στην ιστορία της η Κίνα δέχτηκε απειλή για τρομοκρατικές επιθέσεις από ξένη ισλαμική οργάνωση.

Μετά τις ήττες του ISIS και την οριστική απώλεια των εδαφών του οι περισσότεροι Ουιγούροι διέφυγαν της σύλληψης και προσπάθησαν να βρουν προσωρινό καταφύγιο και να επιστρέψουν είτε στο Αφγανιστάν είτε στην Κίνα. Ο πιο ασφαλής δρόμος ήταν, φυσικά, να περάσουν τα τουρκικά σύνορα μαζί με τους άλλους πρώην μαχητές του ISIS που διέφευγαν από τη Συρία. Η μαζική έξοδος όλων των πρώην μαχητών του ISIS σε ορισμένες περιπτώσεις έγινε με την ανοχή των δυνάμεων που επικράτησαν στο πεδίο της μάχης, ίσως και ως προιόν συνδιαλαγής προκειμένου να συντομευτεί η τελευταία φάση των συγκρούσεων στα αστικά κέντρα. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: η μεγάλη πλειοψηφία των Ουιγούρων μαχητών βρέθηκε στην Τουρκία.

Υβριδικοί πόλεμοι και ασύμμετρες απειλές

Στην Τουρκία σήμερα έχει παραμείνει άγνωστος – σε εμάς – αριθμός Ουιγούρων μαχητών οι οποίοι εικάζεται πως έχουν βρει εκεί καταφύγιο με την ανοχή – αν όχι ενθάρρυνση – των κρατικών υπηρεσιών. Δεδομένης της εκπαίδευσης και της εμπειρίας που έχουν αποκτήσει είναι πλέον ευπρόσδεκτοι σε κάθε μεγάλη τρομοκρατική οργάνωση η οποία σχεδιάζει νέες επιχειρήσεις. Το σχεδόν βέβαιο είναι πως η πρώτη προτεραιότητα των Ουιγούρων εξακολουθεί να είναι η επιστροφή στην Κίνα και η συνέχιση του αγώνα στην Xinjiang.

Το εντελώς αβέβαιο και ασαφές είναι η φύση της (υπαρκτής όπως είδαμε) σχέσης των Ουιγούρων με τους Γκρίζους Λύκους καθώς και ο ρόλος του τουρκικού κράτους σε αυτή τη σχέση. Είναι γνωστό ότι, επισήμως, η τουρκική κυβέρνηση έχει χαρακτηρίσει το ETIM ως τρομοκρατική οργάνωση και για ευνόητους λόγους που σχετίζονται με το κουρδικό ζήτημα καταδικάζει κάθε ενέργεια που στρέφεται ενάντια στην ενότητα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Όμως είναι εξίσου γνωστό πως ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει κατά καιρούς υποδαυλίσει τόσο τα θρησκευτικά όσο και τα εθνικιστικά πάθη εκμεταλλευόμενος κάθε φορά τις περιστάσεις.

Η νέα στρατηγική της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσε να «αξιοποιήσει» ένα δυναμικό όπως αυτό των Ουιγούρων μαχητών στρέφοντας τους σε στόχους που θα παρείχαν κέρδη και στις δύο πλευρές. Από τις τελευταίες κινήσεις του Προέδρου Ερντογάν προκύπτει ότι δεν είναι ο τύπος ηγέτη που θα είχε ιδιαίτερες ηθικές αναστολές έναντι οποιασδήποτε δράσης θα μπορούσε δυνητικά να αποφέρει οφέλη για τον ίδιο και την χώρα του. Βέβαια οι Ουιγούροι απέχουν πολύ από το να θεωρηθούν πειθήνιο όργανο των σκοπών της Άγκυρας. Επιπλέον, μέχρι σήμερα, σπάνια έχουν επιχειρήσει να πλήξουν στόχο μη κινεζικών συμφερόντων και ποτέ δεν έχουν δράσει εκτός Ασίας. Υπό αυτή την έννοια θα συνιστούσε σοβαρή απόκλιση μια αλλαγή στο μοτίβο δράσης τους. Παρόλα αυτά η εμπειρική σοφία σε τέτοιες περιπτώσεις συνιστά να ελπίζουμε για το καλύτερο αλλά να σχεδιάζουμε για το χειρότερο και να ενεργούμε με οδηγό τα στοιχεία και όχι τις προτιμήσεις μας.

*Ο κ. Ανδρέας Λιούμπας είναι Υποψήφιος διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ειδικευόμενος στην κινέζικη στρατηγική. Ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και Αρωγό Μέλος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων.

Πηγή: http://www.liberal.gr 

 

* .Ενα πολύ συγκροτημένο, περιεκτικό με πάρα πολλές πηγές άρθρο αξίζει να διαβάσετε εδώ: 

https://www.qiaocollective.com/en/education/xinjiang?fbclid=IwAR12s4np7i9bYLJchdzBzm57Ib6Fksd8vI6qRt9g9OKTDZq6yOvhL1T1lEg

Βίκτωρ Αλεξέγιεβιτς Βαζιούλιν. (Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας) - Η Λογική της Ιστορίας και οι προοπτικές της ανθρωπότητας.

Η ιστορία ως αντικείμενο της έρευνας προσφέρεται για μελέτη τόσο σε εμπειρικό, όσο και σε θεωρητικό επίπεδο. Και μάλιστα τα προαναφερθέντα επίπεδα είναι, αφ’ ενός μεν, ενιαία, δεδομένου ότι η αυθεντική θεωρία προϋποθέτει τη νοηματοδότηση των γεγονότων και ανεγείρεται στο θεμέλιο της εμπειρίας, αφ’ ετέρου δε,  είναι αντίθετα και επιπλέον, στις περιπτώσεις που επιχειρείται άμεση αντιπαραβολή μερικών εμπειρικών ισχυρισμών με θεωρητικές θέσεις, είναι πολύ πιθανό τα επίπεδα αυτά να προβάλλουν ως ευθέως αλληλοαποκλειόμενα.

            Kυρίαρχο ρεύμα της επίσημης σοβιετικής κοινωνιολογίας,  ιδιαίτερα κατά το δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας του 1980, ήταν μια ιδιότυπη εκδοχή σχολαστικισμού, κατ’ όνομα μαρξιστική, αλλά ουσιαστικά ψευδομαρξιστική, στον αντίποδα της οποίας διαδιδόταν ευρέως από ανεπίσημους ή ημιεπίσημους διαύλους μια δάνεια από τη Δύση εμπειρική κοινωνιολογία, από τα μέσα της δεκαετίας του 80 η εμπειρική κοινωνιολογία (ή ακριβέστερα κάποιας μορφής κοινωνιολογίζουσα δημοσιολογία) μετετράπη σε δεσπόζουσα τάση, γεγονός το οποίο σε γενικές γραμμές εναρμονιζόταν με την επίσημη πολιτική της λεγόμενης «περεστρόικα», με την περίοδο της «αναδόμησης», η οποία αποτέλεσε το προπαρασκευαστικό στάδιο της ανοικτής αστικής αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ.

            Για τον συνεπή οπαδό του εμπειρισμού κάθε θεωρία εκλαμβάνεται ως σχολαστικισμός. Γι αυτόν το εμπειρικό επίπεδο (συνειδητά είτε υποσυνείδητα) φαντάζει ως ένα όριο υπεράνω του οποίου δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε άλλο. Αλλά και για τον «κοινωνιολόγο» του σχολαστικισμού όπως και για τον εμπειριστή, η πραγματική, η ζωντανή κοινωνική θεωρία, η φιλοσοφία της ιστορίας προβάλλει ως σχετικοκρατική, ως απορρίπτουσα αδίκως κάποιες απόλυτες αρχές (εν είδει ιδεότυπων, οραμάτων κλπ.).

            Οι απόψεις που επικρατούν σήμερα όσον αφορά τα τεκταινόμενα στη χώρα μου και στον κόσμο συνολικά, όσον αφορά την πορεία της χώρας μου, αλλά και της ιστορίας της ανθρωπότητας, είναι είτε σχολαστικές, δογματικές, είτε στις περισσότερες περιπτώσεις στις μέρες μας κινούνται στο επίπεδο ενός έρποντος εμπειρισμού, ανίκανου να αρθεί υπεράνω της φενακισμένης συνείδησης της αγοραίας καθημερινότητας.  Αυτό ήταν χαρακτηριστικό για τους ιδεολόγους της «περεστρόικα», για τους ιδεολόγους της αστικής αντεπανάστασης που επικράτησε στην ΕΣΣΔ, αλλά και για τη συντριπτική πλειονότητα της ιδεολόγων της αριστερής αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένης και της κομμουνιστικής. Υπάρχουν μάλιστα και μερικοί δημοσιολόγοι, οι οποίοι δήθεν ασχολούνται με επιστημονική δραστηριότητα, που διακηρύσσουν απροκάλυπτα ότι η επιστήμη δεν χρειάζεται να υπερβαίνει το επίπεδο της καθημερινής συνείδησης και του προφανούς, το επίπεδο του «κοινού νου». Κατά την εποχή και οι προφήτες της ...

            Ποιες είναι λοιπόν οι βασικές ιδιαιτερότητες της αποκλειστικά εμπειρικής καθημερινής αντίληψης αναφορικά με την σύγχρονη κατάσταση της χώρας μου και της ανθρωπότητας συνολικά;

            Πρωτίστως πρέπει να διακρίνουμε την αίσθηση του αδιέξοδου που μας κατακλύζει, μιαν αίσθηση που γεννιέται από την διάλυση, από την αποσύνθεση της χώρας μου, της σοβιετικής κοινωνίας, ενώ περιορίζεται όλο και περισσότερη εκείνη η αφελής  αισιοδοξία, η οποία πηγάζει από την πίστη ότι εφ’ όσον θα ξεπεραστούν οι προσωρινές δυσκολίες θα ζούμε και εμείς όπως στην ευημερούσα Δύση. Και μάλιστα οι άνθρωποι στη χώρα μου δεν γνωρίζουν τίποτε ή σχεδόν τίποτε για την διευρυνόμενη απογοήτευση που παρατηρείται στη Δύση όσον αφορά την «καταναλωτική κοινωνία» για τον αύξοντα αριθμό των νευρώσεων που προκαλούνται από το «υπαρξιακό κενό», από την αίσθηση μιας ύπαρξης χωρίς νόημα, όταν δεν υπάρχει έξοδος από αυτό το αδιέξοδο. Οι διαθέσεις που διακατείχαν τις ΗΠΑ  στα τέλη της δεκαετίας του 60 διατηρούνται στον ένα ή στον άλλον βαθμό μέχρι σήμερα όπως διαπιστώνει και ο γνωστός αμερικανός κοινωνιολόγος P. Berger: «... οι θεσμοί κλειδιά και οι αξίες της αμερικανικής κοινωνίας χρεοκόπησαν (απώλεσαν τη νομιμοποίησή τους) στα μάτια της διανόησης. Αυξήθηκε η πεποίθηση ότι η οικονομία της αγοράς είναι ως προς τη φύση της κάτι κακό, ότι ο πολιτισμός των μέσων αμερικανών (της «Μέσης Αμερικής») είναι ελλειμματικός και παθολογικός , και το φρικτότερο απ’ όλα, ότι το πολιτικό σύστημα της φιλελεύθερης δημοκρατίας είναι μια διεφθαρμένη απάτη»[1]. Παρακάμπτοντας δια της αποσιωπήσεως  αυτές τις απογοητεύσεις, η καθ’ ημάς «επαρχιώτικη» αισιοδοξία, αυτή η εθελοτυφλούσα πίστη στην εξιδανικευμένη δυτική κοινωνία ως ευλογία θα είναι βιώσιμη σε συνάρτηση με το βαθμό και το βάθος της εδραίωσης της κεφαλαιοκρατίας στη Ρωσία και στις άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών.

            Η αισιοδοξία της αριστερής αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένης και της κομμουνιστικής είναι κατά βάση ουτοπικού χαρακτήρα, εφ’ όσον διόλου δεν εδράζεται στη γνώση των νόμων της κοινωνικής ανάπτυξης, ή τουλάχιστον δεν λαμβάνει υπόψη της τις ιδιαιτερότητες της δράσης αυτών των νόμων στη σύγχρονη εποχή.

            Σε πλανητική κλίμακα αυξάνει η αίσθηση μιας επικείμενης «συντέλειας του κόσμου». Και η αίσθηση αυτή έχει σοβαρούς λόγους ύπαρξης, εάν ληφθούν υπόψιν υπαρκτές και αρκετά γνωστές κρίσεις που ταλανίζουν την ανθρωπότητα (ενεργειακή, οικολογική, εμπόλεμες συρράξεις...).

            Είναι λοιπόν αύξουσα η απογοήτευση όσον αφορά τη δυνατότητα αυθεντικής προόδου της ανθρωπότητας εντεύθεν, σ’ αυτή τη ζωή.

            Αντίστοιχα όλο και ευρύτερη διάδοση γνωρίζουν οι θρησκευτικές και μυστικιστικές διαθέσεις, οι αναζητήσεις κάποιου «χρυσού αιώνος» και ιδεωδών στο παρελθόν, ακόμα και  οι ελπίδες για σωτηρία της ανθρωπότητας από εξωγήινους πολιτισμούς... Η ποικιλομορφία αυτών των διαθέσεων, δοξασιών και απόψεων είναι εξαιρετικά μεγάλη, πλην όμως όλες έχουν τουλάχιστον ένα κοινό στοιχείο: την αντιμετώπιση του παρόντος της ανθρωπότητας συνειδητά ή ασυνείδητα, άμεσα ή έμμεσα, ως αδιεξόδου.       

            Εάν υιοθετηθεί ειλικρινά και με συνέπεια η εμπειρική προσέγγιση, κατ’ αυτόν ακριβώς τον τρόπο θα πρέπει να προσλαμβάνονται τα πράγματα, φαίνεται δηλαδή ότι η ανθρωπότητα έχει περιέλθει σ’ ένα αδιέξοδο και ότι μόνο μια πραγματική δυνατότητα υπάρχει: ο θάνατος σε αρκετά σύντομο διάστημα. Με την θεωρητική ωστόσο προσέγγιση και η σύγχρονη κατάσταση της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μου, αλλά και οι προοπτικές προβάλλουν ουσιωδώς διαφορετικά.

            Για την θεωρητική προσέγγιση δεν αρκεί από μόνη της η ανάλυση της σύγχρονης κατάστασης και των τάσεών της. Εδώ απαιτείται μιαν άλλη κλίμακα: η κλίμακα όλης της ιστορίας, η αποκάλυψη των νομοτελειών του συνόλου της ανάπτυξης της ανθρωπότητας. Για την θεωρητική κατανόηση της εποχής μας είναι απλώς απαραίτητη μια έστω και σχηματική, επιγραμματική αναπαραγωγή των κομβικών σημείων της ιστορίας.  Αφετηριακό σημείο της ιστορίας ήταν η μορφοποίηση των προϋποθέσεων από τις οποίες ανακύπτει η ανθρωπότητα στα σπλάχνα της φύσης και  η ίδια η διαδικασία της πρωταρχικής της εμφάνισης. Σ’ αυτό το στάδιο υφίσταται η άμεση ενότητα ανθρώπου, κοινωνίας και φύσης (αν και η ενότητα αυτή εμπεριέχει τη διάκριση).

            Αρχικά προσοικειώνονται αντικείμενα προς κατανάλωση δεδομένα σε έτοιμη μορφή από τη φύση και δημιουργούνται εργαλεία για την άγρα και τη συλλογή τους. Εδώ τα καταναλωτικά αγαθά κατά κύριο λόγο αποσπώνται αγρεύονται, συλλέγονται, δηλαδή δεν παράγονται τη στιγμή που τα εργαλεία άγρας και συλλογής αρχίζουν πλέον να παράγονται. Και παρ’ όλ’ αυτά ο άνθρωπος προς το παρόν κάνει χρήση κατ’ εξοχήν έτοιμων αποτελεσμάτων φυσικών διαδικασιών αφ’ εαυτών, οι οποίες διεξάγονται χωρίς τη δική τους συμμετοχή.

            Οι δεσμοί μεταξύ των ατόμων είναι επίσης κατ’ εξοχήν φυσικοί, διαπλέκονται δια της φυσικής οδού. Η ανακύπτουσα παραγωγή προσδίδει απλώς σταθερότερο χαρακτήρα σ’ αυτούς τους δεσμούς. Οι σχέσεις παραγωγής μορφοποιούνται πρωταρχικά εν είδει σχέσεων του γένους, χωρίς ωστόσο να ανάγονται πλήρως σε αυτές. Μ’ άλλα λόγια οι σχέσεις παραγωγής προβάλλουν εν είδει φυσικών σχέσεων και σε ορισμένο βαθμό υφίστανται ως σύμφυτες μ’ αυτές.

            Στο βαθμό που η συλλεκτική δραστηριότητα παραχωρεί τη θέση της στην παραγωγή αντικειμένων προς κατανάλωση, μια  παραγωγή η οποία καθίσταται όλο και πιο τακτική, μόνιμη, αυξάνει και η διάσταση μεταξύ φυσικών σχέσεων και σχέσεων καθ’ εαυτώ παραγωγής, επομένως και μεταξύ γένους και κοινότητας, ενώ αναβαθμίζεται διαρκώς η σημασία της κοινότητας έναντι του γένους. Στη  διάσταση μεταξύ γένους και κοινότητας εκδηλώνονται οι διαφορές μεταξύ φυσικών δεσμών και σχέσεων παραγωγής. Ωστόσο ούτε οι δεσμοί του γένους  δεν είναι καθαρά φυσικοί δεσμοί, ούτε και οι κοινοτικοί δεσμοί δεν είναι καθαρά κοινωνικοί δεσμοί (η κοινότητα προϋποθέτει πάντοτε - έστω και διαμεσολαβημένα και σε αντεστραμμένη μορφή - την ύπαρξη   των μεν είτε των δε  δεσμών του γένους). Η κοινότητα κατακτά την κλασσικά αναπτυγμένη μορφή της με τη μετάβαση στην κτηνοτροφία και την  γεωργία. Ωστόσο η μετάβαση αυτή συνιστά ταυτόχρονα την κορύφωση της ακμής της κοινότητας, αλλά και την έναρξη της διάλυσής της ( με τη μετάβαση στην κτηνοτροφία και την γεωργία δημιουργείται για πρώτη φορά η δυνατότητα τακτικής παραγωγής υπερπροϊόντος οπότε και αρχίζει να ανακύπτει η ιδιωτική ιδιοκτησία ).  

            Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι για τους ανθρώπους  του πρωτόγονου κοινοτικού συστήματος τα όρια της κοινωνίας, τα όρια της ανθρωπότητας ήταν τα όρια της κοινοτικής συλλογικότητας. Εν τω μεταξύ ο άνθρωπος εδώ δεν είναι ακόμα σε θέση να διακρίνει καθ’ όλα τον εαυτό του από τον υπόλοιπο κόσμο που τον περιβάλλει.

            Η ιδιοκτησία επί των όρων της παραγωγής ακριβώς ως ιδιοκτησία ( σε αντιδιαστολή με την κατοχή και την κυριότητα ) και ως αυτοτελής κοινωνική σχέση ( σε αντιδιαστολή με τους φυσικούς δεσμούς ) αρχίζει για πρώτη φορά να μορφοποιείται εντός της κοινότητας. Η εν λόγω κοινωνική σχέση υφίσταται εντός της κοινότητας  ακόμη «υπό το φως της φύσης» και ως εισέτι μη καθ’ όλα  διακεκριμένη από τους αποκλειστικά φυσικούς δεσμούς. Πράγματι η κοινοτική ιδιοκτησία φερ’ ειπείν στους κτηνοτρόφους είτε στους γεωργούς, προϋποθέτει προπαντός ιδιοκτησία επί της γης. Πλην όμως η γη αποτελεί ένα δεδομένο σε έτοιμη μορφή από τη φύση, ένα μη παρηγμένο μέσο παραγωγής.

            Στο βαθμό που η γη χρησιμοποιείται ως μέσο παραγωγής, η σχέση των ανθρώπων προς τη φύση είναι διαμεσολαβημένη και επομένως οι άνθρωποι διακρίνουν εαυτούς από τη φύση. Στο βαθμό όμως που η φύση αποτελεί ένα μη παρηγμένο μέσο παραγωγής, το οποίο λαμβάνεται από τη φύση σε έτοιμη μορφή, ο δεσμός των ανθρώπων με τη φύση δεν είναι διαμεσολαβημένος, άρα οι άνθρωποι σχετίζονται με τη γη - κατά τα λεγόμενα του Κ. Μαρξ - ως προς το ανόργανο σώμα τους, δηλαδή δεν διαφορίζουν τον εαυτό τους από τη γη και από όσα υπάρχουν επάνω της  και εντός της. Από αυτή την άποψη η κοινωνική σχέση δεν έχει εισχωρήσει ακόμα στην παραγωγική σχέση του ανθρώπου προς τη φύση.

            Επιπλέον, ο άνθρωπος είναι ο ιδιοκτήτης υπό την ιδιότητα του μέλους της κοινότητας, δηλαδή εκείνης της συλλογικότητας, η οποία έχει σχηματισθεί πρωταρχικά κατά φυσικό τρόπο και στην οποία πάντοτε με τη μεν είτε με τη δε μορφή είναι παρόντες οι φυσικοί δεσμοί ως αναπόσπαστο κομμάτι των κοινωνικών σχέσεων. Συνεπώς, η σχέση των μελών της κοινότητας προς άλληλα είναι και διαμεσολαβημένη από την παραγωγή και διαδεδομένη ως κάτι φυσικό. Και εν όσω η γη ως άμεσο μέσο παραγωγής διαδραματίζει το ρόλο του αποφασιστικού μέσου παραγωγής, διατηρείται και το θεμέλιο εκείνο το οποίο στον έναν ή στον άλλον βαθμό γεννά τη σχέση του ανθρώπου προς το περιβάλλον του ως προς το ανόργανο σώμα του. Και αυτό συμβαίνει διότι «η πραγματική ιδιοποίηση με τη διαδικασία της εργασίας διεξάγεται υπό προϋποθέσεις, οι οποίες δεν αποτελούν οι ίδιες προϊόν εργασίας, αλλά  εμφανίζονται ως φυσικές ή θείες προϋποθέσεις της»[2]. Από αυτή την άποψη οι άνθρωποι είναι ακόμα άμεσα ενωμένοι με τη φύση. Αντικειμενικά υφιστάμενος σκοπός μιας τέτοιας δομής είναι η υποστήριξη της ζωής του ανθρώπου ως μέλους της κοινότητας.

            Το επόμενο στάδιο της ανθρωπότητας συνιστά την άρνηση του προηγούμενου.

            Η μετάβαση στην κτηνοτροφία και τη γεωργία σημαίνει και ανάπτυξη της κοινότητας αλλά και την έναρξη της παρατεταμένης ιστορίας της διάλυσής της, μιας διάλυσης που εκτυλίσσεται στη διάρκεια πολλών εποχών. Ανακύπτει η ιδιωτική ιδιοκτησία. Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων συνιστά άρνηση του προηγούμενου επιπέδου και χαρακτήρα τους: επιτυγχάνεται η δυνατότητα τακτικής παραγωγής ζωτικών πόρων υπεράνω του ελάχιστου, του απολύτως απαραίτητου για την διατήρηση της φυσικής ύπαρξης του ανθρώπου, αρθρώνεται ο κοινωνικός καταμερισμός της εργασίας βάσει των φυσικών διαφορών (ως προς το φύλο, την ηλικία, τις ατομικές φυσικές ιδιότητες). Η τελειοποίηση των μέσων παραγωγής, τα οποία ενεργοποιούνται ατομικά, έγινε το θεμέλιο της ανάπτυξης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, η οποία σε όλες τις βαθμίδες του μετασχηματισμού της κοινοτικής ιδιοκτησίας προϋπέθετε υπό ποικίλες μορφές την ύπαρξη της τελευταίας.

            Με την εμφάνιση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας ανακύπτουν και οι ανταγωνιστικές τάξεις, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η εκμετάλλευση, στο βαθμό που δεν περιοριζόταν στην τυχαία απόσπαση υπερπροϊόντος, αλλά παγιωνόταν και καταλάμβανε τη διαδικασία της παραγωγής, όφειλε κατ’ ανάγκη να συμπεριλαμβάνει την ιδιοποίηση του άλλου ανθρώπου (είτε άλλων ανθρώπων) ως αντικειμενικού όρου της παραγωγής. Ωστόσο, η οικονομική ιδιοποίηση του ανθρώπου ως αντικειμενικού όρου της παραγωγής είναι ανέφικτη χωρίς την καθυπόταξη της βούλησής του, χωρίς την άσκηση βίας εναντίον του, χωρίς την εγκαθίδρυση σχέσεων κυριαρχίας και πειθαναγκασμού. Τέτοιου είδους εκμετάλλευση του ανθρώπου απαιτεί αναπόφευκτα την άσκηση σταθερής και άμεσης οργανωμένης βίας, την οποία και γεννά κατ’ ανάγκη, δηλαδή  οι οικονομικές σχέσεις παραγωγής προβάλλουν ως πολιτικές, εμφανίζονται ως σύμφυτες με τις πολιτικές σχέσεις.

            Έτσι έχουν τα πράγματα όπου και εν όσο η γη ως άμεσο μέσο παραγωγής παίζει αποφασιστικό ρόλο στην παραγωγή και εν όσο η ιδιωτική ιδιοκτησία δεν διέλυσε τελειωτικά την κοινοτική ιδιοκτησία. Επομένως, η κατάσταση αυτή είναι χαρακτηριστική για τη δουλοκτητική και για τη φεουδαρχική κοινωνία. Και παρά το γεγονός ότι σ’ αυτές τις κοινωνίες ή ιδιωτική ιδιοκτησία δεν έχει ακόμα μετασχηματίσει καθ’ όλα την κληρονομημένη βάση (τις χαρακτηριστικές για το προηγούμενο στάδιο σχέσεις των ανθρώπων προς τα μέσα παραγωγής και τις σχέσεις των ανθρώπων προς αλλήλους), η ανάπτυξη πορεύεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η σχέση προς τη γη ως προς μη παρηγμένο μέσο παραγωγής και η κοινότητα, στο εν λόγω στάδιο εν γένει (και εν συνόλω) αποσυντίθενται, ενώ άγουσα γίνεται στην ανάπτυξη της κοινωνίας η τελειοποίηση των μέσων εργασίας που δημιουργούν οι άνθρωποι και μάλιστα επί μακρό χρονικό διάστημα τέτοιων μέσων εργασίας, τα οποία τίθενται σε ενέργεια ατομικά.

            Αυτή η πρώτη άρνηση του προηγούμενου σταδίου φτάνει στο απόγειο της επί κεφαλαιοκρατίας.

            Στο βαθμό που αναπτύσσονται οι παραγωγικές δυνάμεις αρχίζει να αναβαθμίζεται διαρκώς στην παραγωγή ο ρόλος των παρηγμένων μέσων παραγωγής. Αρχικά, πρόκειται κατά κύριο λόγο για μέσα τα οποία τίθενται σε ενέργεια ατομικά. Αντίστοιχα αναπτύσσεται και η ιδιοκτησία που ανήκει σε μεμονωμένα άτομα και βασίζεται στην εργασία αυτών των ίδιων ατόμων. (Φυσικά εδώ δεν έχουμε πλήρη εξάλειψη των γνωρισμάτων του προηγούμενου σταδίου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μεσαιωνικής οργάνωσης των χειροτεχνών της πόλης). Στο βαθμό που αυτή η ιδιοκτησία αναπτύσσεται, η συνάφεια των ατόμων στην παραγωγή όλο και περισσότερο πραγματοποιείται μέσω της ανταλλαγής προϊόντων μεμονωμένων ατομικών παραγωγών. Η ανταλλαγή αυτή σημαίνει ταυτόχρονα και διεύρυνση της αγοράς, με αντίστοιχη αύξηση της ποικιλομορφίας των αναγκών. Η περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς οδηγεί στην παραγωγή για την αγορά, στην υπαγωγή της παραγωγής στην ανταλλαγή. Αυτό προκαλεί την ανάγκη διεύρυνσης της κλίμακας της αγοράς, οδηγεί στην χρεοκοπία και την εξαθλίωση των μεν, ενώ τα μέσα παραγωγής συγκεντρώνονται στα χέρια των δε, και επιφέρει την απόσπαση μέσων παραγωγής από τους παραγωγούς. (Εξυπακούεται ότι εδώ αναφερόμαστε στην κύρια κατεύθυνση αυτής της πορείας και μάλιστα στην πλέον γενική μορφή της).

            Τα παρηγμένα μέσα παραγωγής αποκτούν τον αποφασιστικό ρόλο στη διαδικασία της παραγωγής. Το γεγονός αυτό, καθώς επίσης και η συνάφεια μεταξύ των παραγωγών μέσω της ανταλλαγής των προϊόντων της εργασίας, συνιστά την απόσπαση του ανθρώπου από τη φύση και μάλιστα μία απόσπαση ποιοτικά διαφορετικού επιπέδου σε σύγκριση με την κυριαρχία της κοινοτικής μορφής ιδιοκτησίας. Εν τω μεταξύ η απόσπαση αυτή δεν διεκπεραιώνεται πλήρως.

            Πράγματι, ο αποφασιστικός ρόλος των παρηγμένων μέσων παραγωγής σημαίνει ότι η σχέση του παραγωγού προς τα μέσα παραγωγής στην κλίμακα της κοινωνίας διαμεσολαβείται από την εργασία. Γι’ αυτό και εξαλείφεται το μύχιο θεμέλιο, βάσει του οποίου ο παραγωγός συγκαταλέγεται στους αντικειμενικούς όρους της παραγωγής, [δηλαδή] βάσει του οποίου ο άνθρωπος ταυτίζεται με τα μέσα της παραγωγής.

            Αλλά η διάσταση μεταξύ ανθρώπου και φύσης, ακόμα και στις συνθήκες της ανώτατης ανάπτυξης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, που έχει θέση στην κεφαλαιοκρατία, αφ’ ενός μεν, δεν οδηγείται μέχρι τέλους, αφ’ ετέρου δε, προβάλλει ως ρήξη. Δεν οδηγείται μέχρι τέλους, δεδομένου ότι οι άνθρωποι μέσα στη διαδικασία της παραγωγής συνδέονται μόνο μέσω της ανταλλαγής πραγμάτων, προϊόντων της εργασίας. Γι’ αυτό και οι παραγωγοί προβάλλουν ως παρηγμένα πράγματα, ως προϊόντα εργασίας. Και υπό την ιδιότητα του προϊόντος  της εργασίας αγοράζονται και πωλούνται. (Προϊόν εργασίας δεν είναι το σώμα του ανθρώπου ως σώμα, αλλά η ικανότητά του προς εργασία).

            Η διάσταση μεταξύ ανθρώπου και φύσης σε συνθήκες ιδιωτικής ιδιοκτησίας είναι μια ρήξη. Αυτή η ρήξη, το χάσμα μεταξύ ανθρώπου και φύσης αναπτύσσεται στον ύψιστο βαθμό επί κεφαλαιοκρατίας. Η φύση εν είδει όρων της παραγωγής, αντιπαρατίθεται εχθρικά στον εργαζόμενο που στερείται μέσων παραγωγής. Οι φορείς της ιδιωτικής ιδιοκτησίας επιδιώκουν τη χρήση της βάσει των στενών ιδιοτελών συμφερόντων τους. Σε συνθήκες κυριαρχίας της ιδιωτικής ιδιοκτησίας υπερτερεί λοιπόν η τάση για υποδούλωση της φύσης, για κυριαρχία πάνω στη φύση. Η υποδούλωση αυτή εμπεριέχει δύο πτυχές: αφ’ ενός μεν, η φύση μετασχηματίζεται στην κατεύθυνση που τους χρειάζεται, αφ’ ετέρου δε, αποβαίνει μόνο δούλος, τον οποίο μπορούν να μη λογαριάζουν, τις δυνάμεις του οποίου μπορούν να εκμεταλλεύονται ανηλεώς. Στην κατάσταση εκείνη κατά την οποία οι παραγωγικές δυνάμεις αναπτύσσονται σε τέτοιο βαθμό που οι άνθρωποι καθίστανται ικανοί να  υποτάξουν όλο το γήινο περιβάλλον, προκύπτει η σύρραξη ανθρώπου - φύσης, η οικολογική κρίση, η οποία απειλεί και την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας.

            Σε συνθήκες ιδιωτικής ιδιοκτησίας ανακύπτει, αυξάνει και επί κεφαλαιοκρατίας κορυφώνεται επίσης και η ρήξη μεταξύ των ανθρώπων και των κοινωνικών δυνάμεων που αυτοί γενούν. Οι δυνάμεις αλληλεπίδρασης των ανθρώπων όλο και πιο έντονα αντιπαρατίθενται στους ίδιους τους διχασμένους από την ιδιωτική ιδιοκτησία ανθρώπους. Ολοένα αυξάνει το χάσμα, η αντίφαση μεταξύ ανθρώπου και κοινωνίας. Ενδεικτικές της αυθόρμητης και αυτόματης ενέργειας των κοινωνικών δυνάμεων είναι π.χ. η αναρχία της παραγωγής και οι οικονομικές κρίσεις.

            Στα σπλάχνα της κεφαλαιοκρατίας και μέσω της αναγκαίας ανάπτυξής της δημιουργούνται οι υλικές και πνευματικές προϋποθέσεις υπέρβασης της κεφαλαιοκρατίας και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας εν γένει.

            Ο ακροατής ή αναγνώστης παρόμοιων σκέψεων που έχει να κάνει με τη σύγχρονη συγκυρία μπορεί να θεωρεί τα παραπάνω αμφίβολα, αλλά ας μη βιαστεί να συνάγει πορίσματα πριν από την ολοκλήρωση της διατύπωσης.

            Η σημαντικότερη υλική προϋπόθεση για την εξάλειψη της κεφαλαιοκρατίας και του συνόλου της ιδιωτικής ιδιοκτησίας είναι το γεγονός ότι τα παρηγμένα μέσα παραγωγής εφ’ όσον γίνονται αποφασιστικής σημασίας, αποκτούν κοινωνικό χαρακτήρα. Ο συνεργατικός και σε τελευταία ανάλυση κοινωνικός χαρακτήρας των μέσων παραγωγής, γίνεται τεχνική αναγκαιότητα στο στάδιο εκείνο της παραγωγής κατά το οποίο αυτή μετατρέπεται σε μηχανική: οι μηχανές και ιδιαίτερα το σύστημα μηχανών δημιουργούνται και ενεργοποιούνται από πολλούς ανθρώπους, συλλογικά.

                        Επιπλέον, εάν προηγουμένως εύρισκαν τις διάφορες τεχνικές δομές εμπειρικά, με την εμφάνιση της μεγάλης βιομηχανίας η κατάσταση άλλαξε άρδην: οι τεχνικές δομές ανακαλύπτονται κατ’ εξοχήν θεωρητικά, γεγονός που έχει τεράστια σημασία για την ανάπτυξη, αλλά και για την ίδια την ύπαρξη της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Στην πορεία της ανάπτυξης της μεγάλης βιομηχανίας πρωτεύοντα ρόλο δεν διαδραματίζει η άμεση εργασία, αλλά η τεχνολογική εφαρμογή των φυσικών επιστημών και εκείνη η καθολική παραγωγική δύναμη, «που προέρχεται από την κοινωνική διάρθρωση μέσα στη συνολική παραγωγή - που εμφανίζεται σαν φυσικό χάρισμα της κοινωνικής εργασίας (παρ’ όλο που είναι ιστορικό προϊόν)»[3]. Ωστόσο η ουσία της κεφαλαιοκρατίας είναι η παραγωγή υπεραξίας. Η τελευταία δημιουργείται από την ζωντανή άμεση εργασία. Επομένως, το κεφάλαιο αναπτύσσοντας τη μεγάλη βιομηχανία, την εκμηχάνιση της παραγωγής (ειρήσθω εν τη παρόδω: η εισαγωγή της πληροφορικής και των H.Y. είναι μια ειδική μορφή εκμηχάνισης), προετοιμάζει ταυτοχρόνως και τους όρους της ίδιας του της αποσύνθεσής  και τις προϋποθέσεις της νέας μελλοντικής κοινωνίας.

            Η κεφαλαιοκρατία ολοκληρώνει το στάδιο της πρώτης άρνησης.

            Η άρνηση της άρνησης αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Αυτή τη δεύτερη άρνηση συνιστά τρόπο τινά επιστροφή στην πρωταρχική ενότητα με τη φύση. Εδώ όμως πρόκειται για μια τρόπο τινά επιστροφή, διότι η ενότητα αποκαθίσταται μαζί με τη διατήρηση όλων των θετικών [στοιχείων] που έχουν επιτευχθεί κατά το στάδιο της πρώτης άρνησης. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να επιδιώκουν την «κατάκτηση»  της φύσης, έχοντας στη διάθεσή τους κολοσσιαίες δυνατότητες για αυτό το σκοπό. Πλην όμως η «κατάκτηση» αυτή είναι τέτοιου τύπου που οφείλει να είναι διατήρηση και τελειοποίηση της φύσης. Η εγκαθίδρυση αυτής της σχέσης προς τη φύση γίνεται ζήτημα ζωής και θανάτου της ανθρωπότητας: χωρίς την εγκαθίδρυση αυτής της σχέσης η ανθρωπότητα θα εξολοθρευτεί χωρίς κανένα πόλεμο.

            Ήδη επί κεφαλαιοκρατίας δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την άρνηση της άρνησης του αφετηριακού χαρακτήρα χρησιμοποίησης της φύσης από τον άνθρωπο στην παραγωγή. Στην ιστορία της ανθρωπότητας αφετηριακή ήταν η χρήση της φύσης απλώς ως δεδομένης, ως μη μετασχηματισμένης. Στη συνέχεια, ο άνθρωπος άρχισε να μετασχηματίζει το αντικείμενο διαμέσου ενός τροποποιημένου φυσικού αντικειμένου (εργαλείου). Επομένως, ο κύριος μετασχηματιστής [σε αυτή τη σχέση] ήταν η άμεση εργασία. Ωστόσο στην πορεία της ανάπτυξης της μεγάλης βιομηχανίας και ιδιαίτερα στο ανώτερο στάδιό της - στο αυτοματοποιημένο σύστημα μηχανών - ο εργάτης θέτει ως ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα στον ίδιο και την ανόργανη φύση την οποία κατακτά, μια φυσική διαδικασία, την οποία μετασχηματίζει σε βιομηχανική διαδικασία. Συνεπώς, συμβαίνει εδώ μια τρόπον τινά επάνοδος στο αφετηριακό σημείο, στη χρήση αυτενεργών φυσικών διαδικασιών, χωρίς όμως αυτό να συνιστά απλώς επιστροφή στην αρχή. Εδώ διατηρούνται ταυτοχρόνως και τα κεκτημένα της πρώτης άρνησης: ο άνθρωπος κατευθύνει συνειδητά τις φυσικές διαδικασίες για τη λήψη του ωφέλιμου αποτελέσματος που χρειάζεται.

            Ωστόσο, επί κεφαλαιοκρατίας ο καθολικός πλούτος αναπτύσσεται σε ανταγωνιστική μορφή. Από τη μια μεριά λοιπόν το κεφάλαιο «ξυπνά όλες τις δυνάμεις της επιστήμης και της φύσης, όπως και του κοινωνικού συνδυασμού και της κοινωνικής συναλλαγής, για να κάνει τη δημιουργία του πλούτου ανεξάρτητη (σχετικά) από τον χρόνο εργασίας που καταβλήθηκε γι’ αυτόν. Από την άλλη μεριά, αυτές τις γιγάντιες κοινωνικές δυνάμεις που δημιουργήθηκαν μ’ αυτό τον τρόπο θέλει να τις μετρήσει με τον χρόνο εργασίας και να τις περιχαρακώσει μέσα στα όρια που απαιτούνται για τη διατήρηση της ήδη δημιουργημένης αξίας σαν αξίας»[4].

            Μόνο η κοινωνικοποίηση της ιδιοκτησίας επί των μέσων παραγωγής εξαλείφει αυτήν την αντίφαση και ανοίγει τα περιθώρια για την ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνίας. Ο πραγματικός πλούτος της κοινωνίας, εάν κάνουμε αφαίρεση από την αστική του μορφή, δεν είναι τίποτε άλλο από την μόνιμη παραγωγή και αναπαραγωγή από τον  άνθρωπο του εαυτού του ως άρτιου, καθολικά αναπτυσσόμενου και αρμονικού όντος. Η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής σημαίνει εξάλειψη των κοινωνικών δυνάμεων ως αποσπασμένων από τον άνθρωπο και εχθρικών προς αυτόν. Η εγκαθίδρυση της κοινωνικής ιδιοκτησίας επί των  μέσων παραγωγής συνιστά την άρνηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και συνάμα τρόπον τινά επιστροφή στο αφετηριακό σημείο, στην κοινοτική ιδιοκτησία. Τόσο η κοινοτική ιδιοκτησία, όσο και η κοινωνική είναι συλλογικές ιδιοκτησίες, ιδιοκτησίες της συλλογικότητας (κολεκτίβας). Πλην όμως η κοινωνική ιδιοκτησία σε αντιδιαστολή με την κοινοτική δεν αποτελεί απλώς την ιδιοκτησία μιας ομάδας ανθρώπων, αλλά είναι η ιδιοκτησία του συνόλου της κοινωνίας. Στην πλέον ανεπτυγμένη μορφή της η κοινωνική ιδιοκτησία συνιστά την ιδιοκτησία του συνόλου της κοινωνικοποιημένης ανθρωπότητας. Επιπλέον στην κοινωνική ιδιοκτησία διατηρούνται σε μετασχηματισμένη μορφή όλα τα θετικά κεκτημένα από τη διαδικασία της ανάπτυξης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας.

            Ο σκοπός της κοινωνικοποιημένης ανθρωπότητας δεν μπορεί να είναι άλλος από την ολόπλευρη και αρμονική ανάπτυξη του κάθε ανθρώπου, η οποία ανάγεται σε αυτοσκοπό και σε όρο μιας τέτοιου τύπου ανάπτυξης όλων των άλλων ανθρώπων. Και ο σκοπός αυτός αποτελεί επίσης μιαν άρνηση της άρνησης. Αφετηριακό σημείο ήταν η αναπαραγωγή της φυσικής ύπαρξης ως σκοπός και ως όρος της φυσικής ύπαρξης των άλλων  μελών της κοινότητας και της κοινότητας συνολικά. Στο βαθμό που αναπτυσσόταν η ιδιωτική ιδιοκτησία, σκοπός της κοινωνικής παραγωγής γινόταν η παραγωγή και αναπαραγωγή των ιδιωτών ιδιοκτητών ως ιδιωτών ιδιοκτητών, ενώ οι άνθρωποι, οι οποίοι στερούνται ιδιωτικής ιδιοκτησίας και υφίστανται την εκμετάλλευση προβάλλουν στην κλίμακα της κοινωνίας ως μέσο για αυτό το σκοπό. Η ανάπτυξη αυτής της ιδιοκτησίας σημαίνει συνάμα όλο και μεγαλύτερη απόσπαση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας από την άμεση συνάφειά της με την ατομικότητα του ιδιοκτήτη και με τους φυσικούς όρους (π.χ. η ελευθερία μεταβίβασης της ιδιοκτησίας από τον έναν στον άλλο), δηλαδή η ιδιωτική ιδιοκτησία αποκτούσε όλο και μεγαλύτερη αυτοτέλεια έναντι της προσωπικότητάς του ιδιοκτήτη και της φύσης. Επί κεφαλαιοκρατίας η εν λόγω αυτοτέλεια κορυφώνεται, γίνεται πλήρης. Γι’ αυτό και κύριος σκοπός της κοινωνικής ανάπτυξης δεν γίνεται η ατομική κατανάλωση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, αλλά η μόνιμη παραγωγική κατανάλωσή της ως αυτοπροσαυξανόμενης ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ακόμα και ο ίδιος ο ιδιώτης ιδιοκτήτης, έστω και αν είναι ικανοποιημένος από την θέση του, αποτελεί σε ορισμένο βαθμό μέσο (φορέα) της κίνησης της ιδιωτικής  ιδιοκτησίας, δηλαδή των κοινωνικών δυνάμεων που δημιουργήθηκαν απ’ τους ανθρώπους, αποσπάσθηκαν από αυτούς και τους έχουν καθ’ υποτάξει.

            Με την άρνηση της άρνησης του αφετηριακού σταδίου ανάπτυξης της κοινωνίας, σκοπός της κοινωνικής ανάπτυξης γίνεται εκ νέου ο κάθε άνθρωπος (εφ’ όσον είναι πραγματικός ιδιοκτήτης της κοινωνικής ιδιοκτησίας). Πλην όμως τώρα δεν είναι πλέον ο άνθρωπος ως μέλος μιας περιορισμένης κοινότητας, αλλά ως μέλος της ανθρώπινης κοινωνίας στο σύνολό της. Τα κεκτημένα του σταδίου της πρώτης άρνησης (του σταδίου της ιδιωτικής ιδιοκτησίας) δεν απαλείφονται. Και αυτό διότι ακριβώς κατά το στάδιο της ανάπτυξης της κοινωνίας της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και φυσικά, κατά κύριο λόγο της κεφαλαιοκρατικής δημιουργούνται, αν και σε περιορισμένο βαθμό, διεθνείς σχέσεις παραγωγής, καθολικές ανάγκες κλπ, κ.ο.κ. με την άρνηση της άρνησης του αφετηριακού σταδίου της ανάπτυξης της ανθρωπότητας πραγματοποιείται μια «κάθαρση» από την ανταγωνιστική μορφή της ανάπτυξης: βασικός  σκοπός γίνεται όχι απλώς η παραγωγή της φυσικής ύπαρξης του ατόμου (όπως κατά το αφετηριακό στάδιο) και όχι απλώς η κατανάλωση από αυτό υλικών και πνευματικών αγαθών υπό την ιδιότητα του μεμονωμένου ατόμου (όπως κατά το στάδιο της πρώτης άρνησης), αλλά η παραγωγή και αναπαραγωγή του ανθρώπου ως ελεύθερου, ολόπλευρα ανεπτυγμένου μέλους της ανθρωπότητας, μέλους της ανθρώπινης κοινωνίας.

            Κατά το αφετηριακό στάδιο η ανθρωπότητα αγωνιζόταν για τη φυσική της επιβίωση, σ’ έναν αγώνα με τυφλές αυθόρμητες δυνάμεις, με τα στοιχεία της φύσης, ενώ η εξασφάλιση πόρων προς το ζειν βρισκόταν κάπου στο μεταίχμιο του ελαχίστου αναγκαίου για τη φυσική επιβίωση των μελών του ανθρώπινου γένους.

            Κατά το στάδιο της πρώτης άρνησης η ανθρωπότητα άρχισε να παράγει εγγυημένα περισσότερους πόρους προς το ζειν, απ’ όσους απαιτούνται για την διατήρηση της φυσικής ύπαρξης, αλλά λιγότερους από όσους είναι απαραίτητοι για τη βέλτιστη ικανοποίηση των αναγκών του κάθε μέλους της κοινωνίας, γεγονός που γεννά και διατηρεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των ανθρώπων για αυτούς τους ζωτικούς πόρους, δηλαδή την πάλη μεταξύ ανθρώπων ως ζώων, ως βιολογικών όντων. Το στάδιο της άρνησης της άρνησης γίνεται εφικτό όταν η παραγωγή καθίσταται ικανή να διασφαλίσει τα βέλτιστα τις ζωτικές, βιολογικές ανάγκες των ανθρώπων. Αυτό σημαίνει μετάβαση σ’ ένα νέο τύπο ανάπτυξης, στην απόρριψη της διαπάλης μεταξύ των ανθρώπων για τη βιολογική τους ύπαρξη.

            Κατά τη διάρκεια της σπείρας της έλικας [της ανάπτυξης] που εξετάσαμε η ανθρωπότητα όλο και περισσότερο κατακτούσε τους γήινους όρους της ύπαρξής της. Στη σύγχρονη εποχή πέρασε στην κατάκτηση όλων των βασικών γήινων όρων της ύπαρξής της. Ωστόσο αυτή η κατάκτηση συνιστά συν τοις άλλοις και κατάκτηση της δυνατότητας ολοσχερούς αυτοκαταστροφής της (αυτοκαταστροφής «ειρηνικής» είτε πολεμικής).

            Όπως και κατά το αφετηριακό στάδιο ήταν παρούσα η απειλή του θανάτου της ανθρωπότητας ως ανθρωπίνου γένους, έτσι και τώρα ανέκυψε εκ νέου αυτή η απειλή, η οποία όμως δεν προέρχεται πλέον από τη φύση, αλλά από την ίδια την ανθρωπότητα. Και ενώπιον της ανθρωπότητας εγείρεται μια ανεπαρκώς συνειδητοποιημένη επιλογή εναλλακτικής λύσης: είτε θάνατος, είτε αργά ή γρήγορα μετάβαση σ’ ένα ποιοτικά νέο στάδιο της ανάπτυξης, στο στάδιο της άρνησης της άρνησης.

            Κατ’ αυτόν τον τρόπο διαγράφεται η γενική πορεία της ανθρωπότητας. Εδώ παρατίθεται σχηματικά και συμπυκνωμένα, μόνον ως αποτέλεσμα μιας επιστημονικής έρευνας, η διαδικασία εκπόνησης της οποίας παρέμεινε έξω από τα πλαίσια αυτού του κειμένου, όπως άλλωστε και εκείνες οι πηγές φιλοσοφικού, κοινωνιολογικού και ιστορικού χαρακτήρα επί των οποίων εδράζεται η εν λόγω έρευνα. Αλλά ακόμα και σ’ αυτή την θεωρητική - σχηματική της μορφή, η λογική της ιστορίας μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα την εποχή μας, να συλλάβουμε τις αντιθέσεις και τις δυνατότητες του σημερινού κόσμου. Πόσο μάλλον που τα τεκταινόμενα σήμερα στη χώρα μου και σε άλλες χώρες φαίνονται να διαψεύδουν την λογική που αποκαλύψαμε παραπάνω.

            Αυτό όμως συμβαίνει μόνον εκ πρώτης όψεως και μάλιστα όταν η όψη αυτή είναι πολύ επιφανειακή. Η ιστορία ποτέ δεν ακολουθεί μιαν ευθύγραμμη πορεία. Έχει πολλές διαλείψεις και παλινωδίες. Σ’ αυτήν δεν έχουν θέση μόνον οι επαναστάσεις και οι περίοδοι της ήπιας εξελικτικής ανάπτυξης, αλλά και οι αντεπαναστάσεις, οι οποίες - πρέπει να τονιστεί - δεν αποτελούν σπάνιο ιστορικό φαινόμενο. Γνωρίζουμε ότι υπήρξαν αντεπαναστάσεις στις δημοκρατίες της Βόρειας Ιταλίας, όταν άρχισε εκεί να εγκαθιδρύεται το κεφαλαιοκρατικό καθεστώς και στη συνέχεια επεβλήθη η φεουδαρχική αντίδραση. Γνωρίζουμε ότι η επανάσταση στην Αγγλία κατέληξε σε αντεπανάσταση, η οποία ωστόσο δεν σταμάτησε συνολικά την ανάπτυξη αυτής της χώρας στην κατεύθυνση της κεφαλαιοκρατίας. Για να κυριολεκτούμε πρακτικά αυτό συνέβαινε σ’ όλες τις μεγάλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, δηλαδή εκεί όπου η κεφαλαιοκρατία ανέκυψε για πρώτη φορά στην ιστορία.

            Με μια βαθύτερη αναδρομή στο παρελθόν, διαπιστώνουμε ότι κατά την μετάβαση από την προταξική κοινωνία στην ταξική και κατά το πρώτο στάδιο της ταξικής κοινωνίας εκδηλώνονται και πάλι αντεπαναστάσεις: εμφανίζονταν δουλοκτητικά κράτη, τα οποία έφθαναν στην ακμή τους και στη συνέχεια οδηγούνταν σε παρακμή, σε αποσύνθεση. Κατ’ αυτά τα εν αποσυνθέσει δουλοκτητικά κράτη εξολοθρεύονταν από περίοικες κοινότητες βαρβάρων. Και αυτό συνέβαινε επανειλημμένα μέχρι την οριστική εδραίωση του δουλοκτητικού καθεστώτος. Και παρά το γεγονός ότι αυτό σαρώθηκε τελικά από τους βαρβάρους, αυτή τη φορά παρείχε πλέον την βάση για την εμφάνιση του νέου σχηματισμού. Γι’ αυτό μπορούμε να πούμε ότι η αντεπανάσταση αποτελεί εξ’ ίσου νομοτέλεια, όπως και η επανάσταση. Στην εποχή του γίγνεσθαι κάθε σχηματισμού οι αντεπαναστάσεις είναι πρακτικά αναπόφευκτες.

            Και σήμερα ζούμε σε καιρούς αντεπανάστασης, μιας αντεπανάστασης αστικής, κεφαλαιοκρατικής. Είναι αλήθεια πως η ιδιαιτερότητα της περιόδου που διανύουμε έγκειται στο γεγονός ότι μέσα στο παρόν αναπτύσσονται οι προϋποθέσεις για τη νέα, την κομμουνιστική κοινωνία, οι προϋποθέσεις ενοποίησης της ανθρωπότητας. Και ακριβώς λόγω του ότι η ανθρωπότητα όλο και περισσότερο ενώνεται, οι μεταβολές που επέρχονται αποβαίνουν όλο και ευρύτερης κλίμακας, καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις, μεγάλες μάζες πληθυσμού, μεγαλύτερες από κάθε άλλης μεταβολής κατά το παρελθόν. Η αντεπανάσταση των ημερών μας εξέλαβε τέτοιες διαστάσεις που κατέλαβε ουσιαστικά μιαν ολόκληρη σειρά χωρών, εκδηλώθηκε σε ολόκληρο το νέο σύστημα. Λόγω ακριβώς του υψηλού βαθμού ολοκλήρωσης που έχει επιτευχθεί η κεφαλαιοκρατική αντεπανάσταση δεν μπορούσε να εκδηλωθεί σε κάποια μεμονωμένη χώρα, όπως συνέβαινε κατά το παρελθόν. Όφειλε αναπόδραστα να καταλάβει ευρύτατες εκτάσεις και να συμπαρασύρει κολοσσιαίες μάζες πληθυσμού. Βεβαίως η αντεπανάσταση έπρεπε να αρχίσει στην ισχυρότερη από αυτές τις χώρες, ο πυρήνας της έπρεπε να διαμορφωθεί προπαντός στη Σοβιετική Ένωση. Από αυτό όμως δεν έπεται ότι η εν λόγω αντεπανάσταση δεν θα μπορούσε με μεγαλύτερη ευκολία και ταχύτητα να εκδηλωθεί και στις άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (όπως άλλωστε και έγινε). Και αυτό για δύο κυρίους λόγους: α) λόγω της μικρής έκτασης κάθε μιας απ’ αυτές τις χώρες και β) λόγω των ίδιων των αιτίων εκδήλωσης των σοσιαλιστικών επαναστάσεων: σε αυτές η μετάβαση στο σοσιαλιστικό καθεστώς πραγματοποιήθηκε μεταπολεμικά, παρόντων των σοβιετικών στρατευμάτων. Χωρίς την παρουσία των τελευταίων είναι ακόμα άγνωστο πια τροπή θα έπαιρναν τότε τα πράγματα. Στη Σοβιετική Ένωση η αντεπανάσταση προσέκρουσε, προσκρούει και θα προσκρούει σε ασύγκριτα μεγαλύτερες δυσκολίες και η διαδικασία αυτή θα είναι πιο μακροχρόνια. Υπάρχει ακόμα και κάποια - αν και συγκριτικά μικρή -  πιθανότητα τροπής των γεγονότων σε άλλη κατεύθυνση.

            Πρέπει να επισημάνουμε ότι οι αντεπαναστάσεις, όπως και οι επαναστάσεις δεν ανακύπτουν εν κενώ. Μόνον εφ’ όσον διευθετούν ζητήματα που χρειάζονται στην κοινωνία την δεδομένη στιγμή, μπορούν να ελπίζουν σε μαζική υποστήριξη. Φερ’ ειπείν γιατί απέβη εφικτή η αντεπανάσταση μετά τη Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση; Διότι η τελευταία δεν εναρμονιζόταν καθ’ όλα με τις εν τω γίγνεσθαι αστικές σχέσεις, κάπου προέτρεχε εμφανώς των γεγονότων. Ενώ οι θερμιδοριανοί που ήλθαν στην εξουσία ανταποκρίνονταν περισσότερο σε ορισμένες τάσεις και παρ’ όλ’ αυτά η άνοδός τους σήμαινε αντεπανάσταση.

            Παρόμοια έχουν τα πράγματα και τώρα. Η αντεπανάσταση δεν θα έπρεπε να εξετάζεται κατ’ εξοχήν από την άποψη ορισμένων «ορθολογικών» στιγμών της (αν και αυτές δεν θα’ πρεπε να αγνοούνται), αλλά από την άποψη αυτού που είναι το βασικό, το κύριο σ’ αυτή τη διαδικασία και κυρίαρχο όχι μόνον από την άποψη του «εδώ και τώρα», αλλά από την σκοπιά της ιστορικής προοπτικής. Και από αυτή τη σκοπιά, η εν εξελίξει διαδικασία, είναι πρωτίστως και κατά κύριο λόγο αντεπανάσταση.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο και μόνο το γεγονός της χρεοκοπίας αυτού του σοσιαλιστικού συστήματος, από μόνο του δεν συνιστά επιχείρημα υπέρ της άποψης ότι η περαιτέρω ανάπτυξη της ανθρωπότητας δεν θα οδεύει προς τον κομμουνισμό.

Η στάση του ανθρώπου που παραδέχεται μόνο τα «γυμνά γεγονότα», η στάση του αποκλειστικά εμπειρικού κοινωνιολόγου, η στάση του ανθρώπου που είναι δέσμιος της σημερινής συγκυρίας, είναι μια στάση υπό το πρίσμα της οποίας η ιστορία προβάλλει μόνον ως αδιέξοδο, ενώ η μόνη αποδεκτή θεωρείται η δυνατότητα επιστροφής στο παρελθόν. Αυτή η συνείδηση σαν σκοτεινός θάλαμος δίνει μιαν αντεστραμμένη εικόνα της ιστορίας, θεωρώντας μεταξύ άλλων την αντεπανάσταση ως επανάσταση, ενώ οι αριστεροί δείχνουν δεξιοί και τανάπαλιν. Βεβαίως, στο βαθμό που αστική η αντεπανάσταση νικά, όλα παίρνουν τη θέση τους, οι δεξιοί δεν φαίνονται ως αριστεροί, ούτε και οι αριστεροί - δεξιοί. Όλο και πιο πασιφανής γίνεται η αρπακτική διάθεση των δεξιών, ο αντιλαϊκός χαρακτήρας τους. Αλλά η διαδικασία  αυτή μπορεί να ολοκληρωθεί μόνο με την πλήρη νίκη της αστικής αντεπανάστασης που θα σημάνει και την αρχή του τέλους της.

Αν όμως υιοθετήσουμε τη στάση της θεωρητικής κοινωνιολογίας, αν εξετάσουμε τη γενική πορεία του συνόλου της ιστορίας της ανθρωπότητας, εάν πάρουμε την ιστορία της ανθρωπότητας συνολικά, τότε θα αποκαλυφθούν οι νομοτέλειες της ανάπτυξης προς την κοινωνικοποιημένη ενιαία ανθρωπότητα, προς τον κομμουνισμό που εμπεριέχει και τη διέπουν. Τότε θα αντιληφθούμε ότι η ανθρωπότητα φτάνει και ακριβέστερα έχει ήδη φτάσει στο τελευταίο τμήμα της μεγάλης σπείρας της έλικος της ιστορίας, στο στάδιο της άρνησης της άρνησης.

 

                                    Μετάφραση:Δρ. Δημήτρης Σ. Πατέλης.

---

[1] Berger P. L.  Понимание современности, στο Социологические исследования, 1990, No 7 с. 134.

[2] Марх К. Crundrisse, ρωσ. Εκδ.: Маркс К., Ф. Энгельс Ф. Соч. том. 46, т. 2, ч.1, с. 463.  (Ελλην. Μετάφρ. Δ. Δ. Βάρης, ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ, Αθήνα 1990, τομ. Β, σελ. 359).

[3] Marx K., Grundrisse, ρωσ. Εκδ.: Μаркс К. Энгельс Ф. Соч. том. 46, т. 2. С.208. ελλην. Μετάφραση. Ο.π. σελ. 534.).

[4] Μarx K. Grundrisse,  ρωσ. Έκδ.: Маркс К. Энгельс Ф., соч. Том. 46, том. Ч.2, с. 214. (Ελλην. Μετάφραση ό.π. σελ. 539.

Πηγή: https://www.ilhs-org.net/gr/BAB.htm

.