Σκάκι για Τρεις και Αντιιμπεριαλιστική Πολιτική: πέρα από τα απολυτοποιημένα δίπολα και ενάντια στον σοσιαλσωβινισμό

"... το σκάκι βασίζεται στην απολυτοποίηση της αντίθεσης λευκών και μαύρων. Όμως, αυτό είναι ένα παιχνίδι. Στην πραγματική ζωή αναπτύσσεται πλήθος αντιθέσεων! " - Γράφει ο Μιχάλης Χονδροκούκης

1. Κλασσικό Σκάκι και Αριστερισμός: μια αναπάντεχη σχέση

Το σκάκι είναι ένα παιχνίδι που προσομοιώνει τον πόλεμο και απαιτεί στρατηγική, τακτική και πλήθος υπολογισμών. Σαφώς, στο υψηλό επίπεδο η πρόβλεψη και η επινοητικότητα μπορούν να συντελέσουν στη διεξαγωγή εντυπωσιακών παρτίδων. Όμως, η τεράστια διαφορά του παιχνιδιού από την πραγματική ζωή είναι η απλούστευση των αντιθέσεων: το σκάκι οριοθετείται μόνο από την αντίθεση «λευκά vs. μαύρα». Τι κι αν τα πιόνια είναι μικρά και ο Βασιλιάς μεγάλος, τι κι αν είναι πολλά και ο Βασιλιάς ένας… επανάσταση δεν θα κάνουν ποτέ. Κανείς δεν ρωτάει τα άλογα εάν θέλουν να περπατούν μονίμως στραβά και κανείς δεν ζητάει λογαριασμό από τη Βασίλισσα, όταν πάει όπου θέλει.  Το κάθε στρατόπεδο δεν έχει να λύσει εσωτερικές αντιθέσεις. Υπάρχουν μόνο δύο στρατοί που στέκονται με ασπρόμαυρη καθαρότητα ο ένας απέναντι στον άλλο. Δεν υπάρχουν συμμαχίες, δεν υπάρχουν εσωτερικές «ρωγμές» προς εκμετάλλευση· μόνο οι από δω και οι από κει. Επομένως, το σκάκι βασίζεται στην απολυτοποίηση της αντίθεσης λευκών και μαύρων. Όμως, αυτό είναι ένα παιχνίδι. Στην πραγματική ζωή αναπτύσσεται πλήθος αντιθέσεων!

O Λένιν χαρακτήριζε «γελοία και σχολαστική» την άποψη εκείνων που έβλεπαν μόνο την ταξική αντίθεση τοποθετώντας από τη μία τους σοσιαλιστές επαναστάτες και από την άλλη τους ιμπεριαλιστές. Αυτοί, έλεγε ο Λένιν, δεν θα δουν ποτέ μια τέτοια «καθαρή» επανάσταση.

Στην πραγματική ζωή δεν υφίσταται καμία απολυτοποίηση οποιασδήποτε αντίθεσης. Αλληλεπιδρούν όλες όσες αναπτύσσονται σε μια συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία. Εμείς βρισκόμαστε σε αντίθεση με την αστική τάξη. Όμως, ταυτόχρονα, είμαστε και σε αντίθεση με τις αστικές τάξεις που μας εκμεταλλεύονται στο πλαίσιο της ιμπεριαλιστικής καταπίεσης. Πλήθος άλλων αντιθέσεων σε περισσότερο ή λιγότερο κεντρικές πλευρές της κοινωνικής ζωής σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, όλες διαμεσολαβημένες από τις διάφορες μορφές κοινωνικής συνείδησης, συνθέτουν την πραγματική μας κατάσταση. Όποιος βλέπει στην κοινωνική πραγματικότητα μόνο μία αντίθεση – τη βασική, την ταξική –, τότε δεν βλέπει όλες τις άλλες, άρα εμπλέκεται σε αυτές χωρίς συνείδηση, χωρίς να αντιλαμβάνεται τη λειτουργία, τη δυναμική και την κρισιμότητά τους· κατά συνέπεια, δεν καθορίζει την έκβασή τους. Αφήνει όλους τους αντιπάλους μας να δρουν ανενόχλητοι και να κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Βρισκόμαστε σε όλο και δυσμενέστερη θέση, αναμένοντας εκείνη τη μάχη των λευκών και των μαύρων στρατών. Όμως, στην πραγματικότητα αυτή η μάχη είναι εδώ· απλώς δεν προβάλλει με το καθαρό ασπρόμαυρο δίπολο, το καθαρό ταξικό δίπολο. Η απολυτοποίηση μίας και μόνης αντίθεσης συνιστά παραίτηση από τη μάχη σε όλες τις άλλες.

Η κοινωνία δεν κινείται με μία και μόνη νομοτέλεια. Αυτό συμβαίνει στο σκάκι! Η ανθρωπότητα αναπτύσσεται δια της συνύφανσης νομοτελειών που δεν μπορούν να «ξεμπλεχτούν», λες και πρόκειται για κουβάρι διαφορετικών νημάτων που μπλέχτηκαν κατά λάθος, ώστε να επιλέξουμε εκείνη την καθαρή αντίθεση που θεωρούμε ότι μας αντιστοιχεί και να αγωνιστούμε. Είναι νομοτελές το «μπλέξιμο» και η διαλεκτική διερεύνηση των σχέσεων, των αλληλοπροσδιορισμών, του εκάστοτε φάσματος δυνατοτήτων της περαιτέρω κίνησης, είναι που μπορεί να μας καταστήσει ικανούς να αντιληφθούμε ποια «άκρη» πρέπει να τραβηχτεί και πότε, τί μας συμφέρει σε κάθε περίπτωση και γιατί. Διότι, όταν τραβιούνται τα νήματα στο κουβάρι – και τραβούν πολλοί αντίπαλοι και πολύ ισχυροί –, τότε δεν υπάρχει ουδετερότητα. Υπάρχουν μόνο κινήσεις που μας βοηθούν και κινήσεις που μας βλάπτουν ως προς τον στρατηγικό μας στόχο.

Στο σκάκι η απολυτοποίηση της μίας και μόνης αντίθεσης καθιστά υπεράνω πάσης αμφιβολίας το ποιος είναι κάθε φορά ο αντίπαλος και, συνεπώς, το ποιος πρέπει να χάσει. Πάντα αυτός που είναι απέναντί μας πρέπει να χάσει. Όμως, τί θα κάναμε στο σκάκι, εάν παίζαμε με περισσότερους αντιπάλους, όπως στην πραγματική ζωή;

2. Σκάκι για τρεις και Αντιιμπεριαλιστική Πολιτική: κριτική στον σοσιαλσωβινισμό

Σε μια παραλλαγή του κλασσικού παιχνιδιού κατασκευάστηκαν σκακιέρες για περισσότερους παίκτες και επινοήθηκαν πολλοί διαφορετικοί κανόνες διεξαγωγής του. Εδώ τα πράγματα αμέσως αλλάζουν! Ενώ πάλι θέλουμε να κερδίσουμε, δεν είναι άμεσα φανερό το ποιος από τους αντιπάλους πρέπει να ηττηθεί πρώτος, ώστε να μπορέσουμε να νικήσουμε τον δεύτερο. Η θέση, ο ρόλος και η σημασία του κάθε παίκτη στη συγκεκριμένη παρτίδα, στη συγκεκριμένη στιγμή και στη συγκεκριμένη σχεσιακή δυναμική, όλα αυτά καθορίζουν τη σχέση μας μαζί του. Το ποιος είναι ο κύριος αντίπαλος σε κάθε φάση δεν είναι στατικό. Κατά συνέπεια, μια κίνηση εναντίον του κύριου αντιπάλου από έναν άλλο παίκτη ενδέχεται να μας συμφέρει. Αυτή η πολύ απλή, βασική διαπίστωση είναι αναγκαία προϋπόθεση, για να μπορεί κάποιος να παίξει στο σκάκι για τρεις. Πρέπει να συνυπολογίσει όλους τους παράγοντες που δρουν, να αντιλαμβάνεται τους ρόλους, τις σχέσεις και την τάση τους, ώστε να προσπαθήσει να νικήσει. Αλλιώς, θα είναι μονίμως ο χαμένος. 

Ο Λένιν σημειώνει στον Αριστερισμό ότι: «Μπορείς να νικήσεις έναν πιο ισχυρό αντίπαλο, μόνο εντείνοντας στο έπακρο τις δυνάμεις και χρησιμοποιώντας υποχρεωτικά, με την πιο μεγάλη επιμέλεια, φροντίδα, προσοχή και κάθε επιδεξιότητα, έστω και την ελάχιστη «ρωγμή» ανάμεσα στους εχθρούς, κάθε αντίθεση συμφερόντων ανάμεσα στην αστική τάξη των διαφόρων χωρών, ανάμεσα στις διάφορες ομάδες ή κατηγορίες της αστικής τάξης, στο εσωτερικό της κάθε χώρας [...] Όποιος δεν κατάλαβε αυτό, δεν κατάλαβε κόκκο από τον μαρξισμό και από τον επιστημονικό, σύγχρονο, σοσιαλισμό γενικά.» 

Στην Ελλάδα ποιους αντιπάλους έχουμε; Άμεσα την ελληνική αστική τάξη. Έμμεσα αλλά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και άμεσα, τον ιμπεριαλιστικό Άξονα ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-ΕΕ, στον οποίο και υπάγεται η ελληνική αστική τάξη και οι κυβερνήσεις της. Άρα, υπάρχουν τουλάχιστον δύο αντίπαλοι, ο ένας ασύγκριτα ισχυρότερος του άλλου, γι’ αυτό και τον σέρνει στη στρατηγική του. Επομένως, δύο αντίπαλοι και μία στρατηγική (του ισχυροτέρου). Είναι προφανές ότι αυτή η μία στρατηγική πρέπει πρώτα να ηττηθεί (η άλλη, του ασθενέστερου, είναι υποταγμένη-προσαρμοσμένη εντός της πρώτης). Πρέπει πρώτα να ηττηθεί αυτή που πραγματοποιείται, διότι η άλλη είτε θα ηττηθεί μαζί με την κυρίαρχη είτε θα πραγματοποιήσει ανεξάρτητα πια τη δική της στρατηγική και θα πρέπει τότε να ηττηθεί και εκείνη. Άρα, πρώτα πρέπει να νικήσουμε τον «δικό μας ιμπεριαλιστή» και δεν είναι «ίδια τα αφεντικά – εθνικά, πλανητικά». Τέρμα με τις «ίσες αποστάσεις». Ίσες αποστάσεις σε αυτήν την περίπτωση σημαίνει αμηχανία, παραίτηση από την πολιτική πάλη και, τελικά και αντικειμενικά, εύνοια του ισχυροτέρου.

3. Η Βασιλική Βδέλλα, τα ιμπεριαλιστικά παράσιτα, οι ακόλουθοι-νεοαποικίες και τα μη πλήρως υποταγμένα αστικά κράτη: ποιος παίζει στη μεγάλη σκακιέρα

Όταν η φωτιά του πολέμου καίει άλλους λαούς (για την ώρα), τί θέση παίρνουμε; Διότι η μάχη με τον ιμπεριαλισμό διεξάγεται στην παγκόσμια σκακιέρα. Μας αφορά, μας επηρεάζει και η έκβασή του θα τροποποιήσει κρίσιμα και τη δική μας κατάσταση και θέση. 

Ο ευρωατλαντικός Άξονας των ΗΠΑ εξαπολύει έναν σπονδυλωτό Παγκόσμιο Πόλεμο, βήμα βήμα, χώρα χώρα, βάφοντας με αίμα τον παγκόσμιο χάρτη και επεκτείνοντας την κυριαρχία του. Οι χώρες που υπάγονται σε αυτόν τον Άξονα υπηρετώντας τη στρατηγική των ΗΠΑ χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: α) στα παράσιτα που θρέφονται μαζί και πίσω από τη βασιλική βδέλλα των ΗΠΑ απομυζόντας τον υπόλοιπο πλανήτη (άντληση υπεραξίας από τις υπόλοιπες χώρες) και β) στους ακόλουθους-νεοαποικίες που υπηρετούν τη στρατηγική των παρασίτων, αλλά δεν νέμονται την πλανητική υπεραξία, παρά αρκούνται σε μέρος της απομύζησης του δικού τους λαού (το υπόλοιπο μέρος πάει ως φόρος υποτελείας στη βασιλική βδέλα και τα άλλα παράσιτα). Η δεύτερη κατηγορία εμφανίζει μεγάλη ποικιλία, καθώς διαφέρουν ως προς τον ρόλο στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και άλλα χαρακτηριστικά (ποιότητα) και ως προς το οικονομικό μέγεθος (ποσότητα). Ανάλογα με τα παραπάνω προσδιορίζεται η θέση, ο ρόλος και η σημασία τους στη διεθνή ιμπεριαλιστική αλυσίδα, άρα και ο στρατηγικός τους ρόλος ως ακόλουθες των παρασίτων. 

Οι ΗΠΑ μετά το 1990 επενεργούν συστηματικά στις χώρες του πρώιμου σοσιαλισμού με στόχο τον πλήρη έλεγχο. Έως σήμερα, άλλες τις ενέταξαν στον Άξονά τους και άλλες συνεχίζουν να τις πιέζουν. Στην Ουκρανία χρηματοδότησαν και εγκαθίδρυσαν ένα ναζιστικό-ΝΑΤΟϊκό καθεστώς-μαριονέτα από το 2014 και έκτοτε καταπιέζουν και τον ουκρανικό λαό, βασανίζουν και δολοφονούν συστηματικά στις ανατολικές περιοχές που υψώθηκε πολιτική αντίσταση με κόκκινες σημαίες και τέλος, προκαλούν ανοιχτά τη Ρωσία, ετοιμάζοντας την επέκταση του ΝΑΤΟ στο ουκρανικό έδαφος. Μάλιστα, ένα χρόνο πριν τη ρωσική επίθεση, μέλη του ουκρανικού καθεστώτος ζητούσαν τη συνδρομή του ΝΑΤΟ για μια δική τους επίθεση κατά της Ρωσίας.

Η Ρωσία υφίσταται την κυριαρχία του ευρωατλαντικού Άξονα και τους όρους που επιβάλλει στην παγκόσμια οικονομία, αλλά δεν είναι πλήρως υποταγμένη· δεν ανήκει στις λίγες πλουσιότερες χώρες του κόσμου και, παρόλο που η αστική της τάξη θα το ήθελε πολύ, δεν ανήκει στα ιμπεριαλιστικά παράσιτα που νέμονται την υπεραξία από τις χώρες-νεοαποικίες. Στο ισοζύγιο της αντλούμενης υπεραξίας, πίνει το αίμα των δικών της παιδιών. Όσον αφορά τις συμμαχίες, η Ρωσία έχει σχέσεις με την Κίνα, την άλλη χώρα του πρώιμου σοσιαλισμού, την οποία οι ΗΠΑ έχουν θέσει στο στόχαστρο και συνεχώς περισφίγγουν γύρω της τον κλοιό.

Τί κάνουμε σε αυτήν την παρτίδα; Ποιοι είναι οι αντίπαλοί μας; Μήπως πρόκειται για τη «ρωγμή» στο αστικό στρατόπεδο, που όπως λέει ο Λένιν είναι αναγκαίο να εκμεταλλευτούμε; Ή λέμε «δεν είμαστε με κανένα ληστή», «η ευθύνη είναι μοιρασμένη» και τέτοια;  

4. Τι είναι προοδευτικό στην εποχή της Ιμπεριαλιστικής Προέλασης του πλανητικού Δυνάστη: και πάλι ενάντια στον σοσιαλσωβινισμό

Ο Λένιν γράφει στο Σοσιαλισμός και Πόλεμος ότι «στην ιστορία υπήρξαν επανειλημμένα πόλεμοι που, παρόλες τις φρικαλεότητες, τις αγριότητες, τις συμφορές και τα βάσανα που συνδέονται αναπόφευκτα με κάθε πόλεμο, ήταν προοδευτικοί, δηλαδή συντέλεσαν στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας, βοήθησαν να καταστραφούν εξαιρετικά βλαβεροί και αντιδραστικοί θεσμοί […] τα πιο βάρβαρα δεσποτικά καθεστώτα της Ευρώπης». Εδώ ο Λένιν γράφει ότι τέτοιοι πόλεμοι είναι, για παράδειγμα, αυτοί που συνέβαλαν στη συντριβή της απολυταρχίας και δουλοπαροικίας. Με αυτό το σκεπτικό μας παροτρύνει να αναλύσουμε τον πόλεμο που έχουμε μπροστά μας (τότε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Η αντίληψή του και η μεθοδολογία για τον πόλεμο θέτει στο επίκεντρο ως κριτήριο τον προοδευτικό ή αντιδραστικό χαρακτήρα του πολέμου. Σήμερα τί είναι ένας πόλεμος που από τη μία έχει το μακρύ χέρι των ΗΠΑ – τον προελαύνοντα πλανητικό Δυνάστη – και από την άλλη ένα αστικό κράτος που επιτίθεται στο κράτος-μαριονέτα για να υπερασπιστεί την αστική του κυριαρχία; Είναι ή δεν είναι προοδευτικό να ματαιώσει η Ρωσία τα επεκτατικά σχέδια των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ; Όποιος πει ότι δεν είναι προοδευτικό να νικήσει η Ρωσία, λέει αναγκαία ότι δεν είναι προοδευτικό να ηττηθεί το ΝΑΤΟ. Όποιος παίρνει τέτοια θέση πρέπει να συνειδητοποιεί ότι υποστηρίζει τη μη ήττα του ΝΑΤΟ, δηλαδή τη νίκη του ΝΑΤΟ και υπερασπίζεται την ιμπεριαλιστική πολιτική του ευρωατλαντικού Άξονα. Για την Ελλάδα, συγκεκριμένα, αυτό είναι υπεράσπιση του «δικού μας ιμπεριαλιστή» και παραδοσιακά … λέγεται σοσιαλσωβινισμός. 

Για όσους ανησυχούν για την πιθανή εκμετάλλευση του ουκρανικού λαού από μια νίκη της Ρωσίας, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτή είναι μια νέα συνθήκη: θα είχε πραγματοποιηθεί μια προοδευτική κίνηση – η ήττα του ΝΑΤΟ – και μετά θα εκδηλωνόταν μια αντιδραστική. Αυτή η εξέλιξη απαιτεί τη δική της καταδίκη, την καταδίκη μιας Ρωσίας που θα εκμεταλλευόταν τον ουκρανικό λαό. Το δεύτερο ιστορικό επεισόδιο δεν πρέπει να συγχέεται με το πρώτο. Το αντίστοιχο σκεπτικό του Λένιν, αλλά και των Μαρξ και Ένγκελς, εκτίθεται ως εξής λίγο παρακάτω με ένα παράδειγμα: «Ο πόλεμος 1870-1871 ήταν ιστορικά προοδευτικός από την πλευρά της Γερμανίας, ως τη στιγμή που νικήθηκε ο Ναπολέων ο Γ΄· γιατί ο Ναπολέων ο Γ΄, μαζί με τον τσάρο, καταπίεζε επί πολλά χρόνια τη Γερμανία, διατηρώντας το φεουδαρχικό της κομμάτιασμα. Μόλις, όμως, ο πόλεμος μετατράπηκε σε καταλήστευση της Γαλλίας (προσάρτηση της Αλσατίας και της Λωραίνης), ο Μαρξ και ο Ενγκελς καταδίκασαν κατηγορηματικά τους Γερμανούς.»

Η ήττα των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ σημαίνει ήττα του ιμπεριαλιστικού Άξονα και ματαίωση της επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Ήττα των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ σημαίνει ήττα του ιμπεριαλιστικού Άξονα τον οποίο υπηρετεί η ελληνική κυβέρνηση και στον οποίο είμαστε υποτελείς ως ακόλουθος-νεοαποικία. Διότι η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει τον πόλεμο των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ, έναν πόλεμο που από τη μεριά τους σημαίνει ιμπεριαλιστική επέκταση με στόχο την πλανητική κυριαρχία· άρα, έναν κατεξοχήν αντιδραστικό πόλεμο. Κατά τον Λένιν, στο ίδιο έργο, «όσοι στο σημερινό πόλεμο υπερασπίζουν τη νίκη της κυβέρνησης της χώρας τους, όπως και όσοι υπερασπίζουν το σύνθημα «ούτε νίκη, ούτε ήττα», είναι κατά τον ίδιο τρόπο υπέρ της άποψης του σοσιαλσωβινισμού. Σ’ έναν αντιδραστικό πόλεμο μια επαναστατική τάξη δεν μπορεί να μην εύχεται την ήττα της δικής της κυβέρνησης, δεν μπορεί να μη βλέπει τη σύνδεση ανάμεσα στις στρατιωτικές αποτυχίες της κυβέρνησής της και στη διευκόλυνση της ανατροπής της.»

Όπως στο σκάκι για τρεις, έτσι και στον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα, στο τέλος πρέπει να νικήσει ένας στρατός. Και αυτός, για το καλό της ανθρωπότητας πρέπει να είναι ο δικός μας. Επομένως, μαχόμαστε ενάντια στα λευκά και ενάντια στα μαύρα. Σε αυτήν τη φάση έχουμε χάσει πολύ έδαφος. Εάν τα λευκά κερδίζουν τόσο, που τα μαύρα απειλούνται ακόμη και στις αρχικές τους θέσεις και τα λευκά κοντεύουν να πατήσουν σε όλη τη σκακιέρα, θα είμαστε τυφλοί εάν σε μια αντεπίθεση των απειλούμενων μαύρων έναντι των προελαυνόντων λευκών δεν βλέπουμε ξεκάθαρα ότι μας συμφέρει να ηττηθούν τα λευκά. Για εμάς η νίκη των μαύρων δεν έχει την ίδια σημασία με αυτή που έχει για τα ίδια τα μαύρα. Για εμάς η νίκη των μαύρων είναι πρωτίστως ήττα των λευκών! Αυτό σημαίνει να βλέπεις τη σκακιέρα από τη δική μας σκοπιά· αυτό σημαίνει να μην βλέπεις την πραγματικότητα ασπρόμαυρα. Δεν είμαστε τα λευκά, δεν είμαστε τα μαύρα… είμαστε τα κόκκινα!

 

Αναδημοσίευση από: https://omilos.ilhs.gr

Πηγή: https://www.alfavita.gr 

✪