Ο δυτικός μαρξισμός πάσχει σε μεγάλο βαθμό από το ίδιο σύμπτωμα με τον Τζέι Γκάτσμπι του Σκοτ Φιτζέραλντ - η εμμονή του καθενός στην τελειότητα και την αγνότητα αφήνει μονίμως ανεκπλήρωτα όλα όσα ισχυρίζεται ότι επιθυμεί. Από τη μία πλευρά, ο Τζέι επιδιώκει την επιστροφή στην αγνότητα της πρώτης του συνάντησης με την Ντέιζι, και μέσα στην αδυναμία αυτής της επιστροφής στην αγνότητα χάνεται η πραγματική δυνατότητα για μια σχέση. Από την άλλη πλευρά, οι δυτικοί μαρξιστές επιδιώκουν μια καθαρή μορφή σοσιαλισμού, αλλά στην αδυναμία να προκύψει μια τέτοια καθαρότητα, χάνουν τη δυνατότητα να ενεργοποιήσουν ή να υπερασπιστούν οποιαδήποτε σοσιαλιστική επανάσταση. Η καθαρότητα του καθενός συναντά την πραγματικότητα ότι η ίδια η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ καθαρή - περιέχει πάντα λάθη, αρνήσεις, ρήξεις και διασπάσεις.
Ο Τζέι Γκάτσμπι δεν μπορεί να αποκατασταθεί επίσημα με την Ντέιζι στο βαθμό που εκείνη παραδέχεται ότι έχει αγαπήσει τον Τομ Μπιουκάναν -τον σύζυγό της- κατά το ενδιάμεσο διάστημα πριν επανασυνδεθεί με τον Τζέι. Αυτή η ατέλεια, αυτή η άρνηση της αγνότητας, είναι απαράδεκτη - η Ντέιζι πρέπει να πει στον Τομ ότι δεν τον αγάπησε ποτέ για να αποκαταστήσει την αγνότητα της πρώτης τους συνάντησης. Χωρίς αγνότητα, δεν μπορεί να υπάρξει σχέση.
Παρομοίως, για τους δυτικούς μαρξιστές τα θριαμβευτικά σοσιαλιστικά πειράματα του 20ού και του 21ου αιώνα, με τα λάθη και τους "ολοκληρωτισμούς" τους, βεβηλώνουν την αγνότητα στην ιερότητα της αντίληψής τους για τον σοσιαλισμό. Η ΕΣΣΔ πρέπει να απορριφθεί, ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος να υποστηριχθεί- ο κουβανικός σοσιαλισμός πρέπει να καταδικαστεί, αλλά η επανάσταση του 1959 να υμνηθεί- ο Αλιέντε και ο Σανκάρα είναι είδωλα, ο Φιντέλ και ο Κιμ Ιλ Σουνγκ τύραννοι, κ.λπ. Ό,τι έχει πεθάνει στην καθαρότητα μπορεί να υποστηριχθεί, ό,τι χρειάστηκε να παλέψει με τα λάθη και τις πιέσεις που προκύπτουν από την πολυπλοκότητα και τις αντιφάσεις της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ιμπεριαλιστική φάση του καπιταλισμού, αυτό πρέπει να αρνηθεί.
Όπως διαγνώστηκε από το δοκίμιο του Βραζιλιάνου κομμουνιστή Τζόουνς Μανοέλ, "Ο δυτικός μαρξισμός αγαπά την καθαρότητα και το μαρτύριο, αλλά όχι την πραγματική επανάσταση", η φετιχοποίηση της καθαρότητας, των αποτυχιών και της αντίστασης ως αυτοσκοπού από τους δυτικούς μαρξιστές δημιουργεί "ένα είδος ναρκισσιστικού οργασμού της ήττας και της καθαρότητας". Ο σύντροφος Manoel σωστά επισημαίνει το γεγονός ότι ο δυτικός "μαρξισμός διατηρεί την καθαρότητα της θεωρίας εις βάρος του γεγονότος ότι δεν έχει παράγει ποτέ μια επανάσταση πουθενά στο πρόσωπο της Γης". Οι δυτικοί μαρξιστές πανηγυρίζουν για την εμφάνιση ενός επαναστατικού κινήματος- αλλά, όταν αυτό το επαναστατικό κίνημα θριαμβεύει στην κατάληψη της εξουσίας, και επομένως βρίσκεται αντιμέτωπο με τη λήψη των δύσκολων αποφάσεων στις οποίες το αναγκάζει η συγκεκριμένη πραγματικότητα του ιμπεριαλισμού, μιας εθνικής αστικής τάξης, της οικονομικής καθυστέρησης κ.λπ., οι δυτικοί μαρξιστές φεύγουν με κραυγές προδοσίας! Για τους δυτικούς μαρξιστές, κάθε πρακτική απόκλιση από την καθαρότητα τους θεωρείται προδοσία της επανάστασης, και έτσι αναδύονται οι κραυγές του "κρατικού καπιταλισμού" και του "αυταρχισμού".
Ο Manoel, αναστοχαζόμενος το έργο του αείμνηστου Domenico Losurdo για τον δυτικό μαρξισμό, κάνει εξαιρετική δουλειά παρέχοντας το κρέας για αυτή τη θέση. Παρ' όλα αυτά, ο ίδιος (όπως και ο Losurdo) αντιλαμβάνεται αυτό το θεωρητικό ολίσθημα ως "λαθραία εισαγόμενο ως λαθρεμπόριο από τον χριστιανισμό". Θα υποστηρίξω ότι αν και ο χριστιανικός μυστικισμός μπορεί να είναι παρών εδώ, η ρίζα της σήψης δεν είναι το χριστιανικό λαθρεμπόριο, αλλά η δυτική μεταφυσική (η οποία προηγείται του ίδιου του χριστιανικού μυστικισμού). Η ρίζα, στην ουσία, βρίσκεται στις παγιωμένες κατηγορίες που έχουν διαποτίσει τη δυτική φιλοσοφία- στη γενική αντίληψη ότι η Αλήθεια βρίσκεται στο αναλλοίωτο, στο μόνιμο, στην ουσία- και μόνο έμμεσα στις μυστικιστικές μορφές που αυτές πήραν υπό τη χριστιανική παράδοση. Η διάγνωση που έδωσε ο Ένγκελς στους αναγωγικούς μαρξιστές το 1890 ισχύει για τους σημερινούς δυτικούς μαρξιστές - "αυτό που λείπει από όλους αυτούς τους κυρίους είναι η διαλεκτική".
Παρμενίδης εναντίον Ηρακλείτου
Ενώ ο Manoel και ο Losurdo βλέπουν τη ρίζα αυτής της εμμονής στην καθαρότητα στο χριστιανισμό, η εμμονή αυτή αναδύεται στις κλασικές ελληνικές συζητήσεις για το ζήτημα της αλλαγής -που έλαβαν χώρα 500 χρόνια περίπου πριν από το Χριστό-. Θα χρειαστεί να ζωγραφίσουμε με μια ευρεία πινελιά την ιστορία της φιλοσοφίας για να εξηγήσουμε αυτή τη θέση.
Η ηρακλείτεια φιλοσοφία της καθολικής ροής, η οποία θέτει ότι "όλα ρέουν και τίποτα δεν μένει- όλα υποχωρούν και τίποτα δεν μένει σταθερό", θα χάσει τη μάχη απέναντι στην παρμενιδική φιλοσοφία της μονιμότητας. [i] Ο Παρμενίδης, ο οποίος υποστήριζε ότι ανόητος είναι ο νους που σκέφτεται ότι "τα πάντα βρίσκονται σε μια κατάσταση κίνησης και αντίθετης κίνησης", θα κυριαρχήσει στις αντιλήψεις περί αλήθειας στον αρχαίο, μεσαιωνικό, σύγχρονο και σύγχρονο κόσμο[ii]. αν και διάφορες πτυχές της σκέψης του Ηράκλειτου θα ασκήσουν επιρροή σε διάσπαρτα μυαλά, η διαλεκτική πτυχή της σκέψης του δεν θα βρεθεί ποτέ στο επίκεντρο καμίας φιλοσοφικής εποχής.
Ο Πλάτων, ως ο επόμενος καλύτερος διαλεκτικός του αρχαίου κόσμου, επιχείρησε μια συμφιλίωση του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου. Στο πεδίο των Μορφών θα κυριαρχούσε η παρμενιδική φιλοσοφία της μονιμότητας- στο φυσικό πεδίο θα κυριαρχούσε η ηρακλείτεια φιλοσοφία της ροής. Στον Φαίδωνα, ο Πλάτωνας θα σημείωνε ότι το βασίλειο του φυσικού κόσμου μεταβάλλεται και αποτελείται από συγκεκριμένα αντίθετα σε μια αλληλοδιεισδυτική, δηλαδή διαλεκτική, σχέση μεταξύ τους. Στο βασίλειο των "αναλλοίωτων μορφών", ωστόσο, "τα ουσιώδη αντίθετα δεν θα επιτρέψουν ποτέ... να γεννηθούν το ένα μέσα ή έξω από το άλλο"[iii] Η αλήθεια, τελικά, βρίσκεται στο βασίλειο των μορφών, όπου βασιλεύουν "η καθαρότητα, η αιωνιότητα, η αθανασία και το αμετάβλητο". [iv] Επομένως, αν και προσπαθεί να προσφέρει μια σύνθεση της φιλοσοφίας του Παρμενίδη και του Ηράκλειτου για τη μονιμότητα και την αλλαγή, η φιλοσοφία της καθαρότητας και της σταθερότητας που βρίσκεται στον Παρμενίδη κυριαρχεί στην αντίληψη του Πλάτωνα για το πεδίο του πραγματικά πραγματικού, δηλαδή το πεδίο των Μορφών ή της Ιδέας.
Ο Αριστοτέλης, μαθητής του Πλάτωνα, θα απομακρυνθεί ένα βήμα παραπέρα από την ηρακλείτεια φιλοσοφία της ροής. Στον Αριστοτέλη έχουμε ένα μεταφυσικό σύστημα το οποίο θεωρεί τον νόμο της μη αντίφασης ως την πιο πρωταρχική αρχή - "η ίδια ιδιότητα δεν μπορεί ταυτόχρονα να ανήκει και να μην ανήκει στο ίδιο υποκείμενο και με την ίδια έννοια"[v]. επιπλέον, στον Αριστοτέλη έχουμε την ανάπτυξη του πρώτου λογικού συστήματος της Δύσης, ένα εντυπωσιακό κατόρθωμα, το οποίο ωστόσο αποτελείται από αφηρημένες παγιωμένες κατηγορίες που αδιαφορούν πλήρως για το περιεχόμενο. Η σταθεροποίηση που θα βρισκόταν στη λογική θα αντικατόπτριζε την σταθεροποίηση και την καθαρότητα με την οποία θα αντιμετωπίζονταν η έιδωσις (ουσία) των πραγμάτων. Οι μορφές, αν και δεν υπάρχουν σε ξεχωριστό πεδίο όπως στον Πλάτωνα, εντούτοις υπάρχουν με την ίδια ακαμψία. Η σκέψη για τις ουσίες, δηλαδή η σκέψη για το τι κάνει ένα είδος, έναν τύπο πράγματος, τον τύπο πράγματος που είναι, θα παρέμενε στη σφαίρα της επιστήμης μέσα σε αυτό το παγιωμένο αριστοτελικό πλαίσιο. Αν και η επιστημονική επανάσταση του 16ου αιώνα αρχίζει να ξεριζώνει τον αριστοτελισμό που κυριαρχούσε στην επικρατούσα σχολαστική φιλοσοφία, μόνο με τη δημοσίευση του έργου του Δαρβίνου Περί της καταγωγής των ειδών θα δεχθεί το αποφασιστικό πλήγμα του αριστοτελικού ουσιοκρατισμού. Αυτός ο ουσιοκρατισμός, αναμφισβήτητα, αποτελεί κληρονομιά της παρμενιδικής φιλοσοφίας της μονιμότητας.
Η φιλοσοφία του Πλάτωνα, με τη μορφή των νεοπλατωνιστών όπως ο Πλωτίνος, θα είχε απίστευτη επιρροή στη διαμόρφωση της χριστιανικής σκέψης - ιδίως στον Αυγουστίνο του Ιππώνος. Ο χριστιανισμός θα παρέμενε με πλατωνική φιλοσοφική βάση μέχρι την εκ νέου ανακάλυψη του Αριστοτέλη τον 12ο-13ο αιώνα και τη σύνθεση της φιλοσοφίας του με τη χριστιανική διδασκαλία μέσω του Θωμά Ακινάτη. Αιώνες αργότερα, η απόρριψη του αριστοτελισμού από την προτεσταντική μεταρρύθμιση θα σηματοδοτούσε την επιστροφή του Πλάτωνα στη χριστιανική σκηνή. Συνολικά, ο χριστιανισμός τον οποίο οι Manoel και Losurdo βλέπουν ως τη ρίζα της φετιχοποίησης της καθαρότητας σε κάθε στιγμή της εκτύλιξής του προϋποθέτει την ελληνική φιλοσοφία. Είναι δίκαιο, λοιπόν, να πάμε πέρα από τον χριστιανισμό και να θέσουμε το κρίσιμο ερώτημα - "τι προϋποτίθεται εδώ;" : αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι σε κάθε περίπτωση, είτε διαμεσολαβείται μέσω του Πλάτωνα είτε μέσω του Αριστοτέλη, υπάρχει μια παρμενιδική επιστημική και οντολογική καθήλωση που θέτει το αιώνιο και αναλλοίωτο ως συνώνυμο της αλήθειας και το φθαρτό και σωματικό ως συνώνυμο του ψεύδους.
Χέγκελ εναντίον Παρμενίδη
Το πνεύμα της ηρακλειτικής διαλεκτικής θα αναζωπυρωθεί από τον Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ, ο οποίος υποστήριξε ότι η φιλοσοφία είδε τελικά τη "γη" με τον Ηράκλειτο. Στις Διαλέξεις για την Ιστορία της Φιλοσοφίας, ο Χέγκελ λέει ότι "δεν υπάρχει πρόταση του Ηράκλειτου που να μην έχω υιοθετήσει στη Λογική μου"[vi]. Είναι στον Ηράκλειτο, υποστηρίζει ο Χέγκελ, όπου "βλέπουμε την τελειότητα της γνώσης μέχρι εκεί που έφτασε"- διότι, ο Ηράκλειτος "κατανοεί το απόλυτο ως αυτή ακριβώς τη διαδικασία της διαλεκτικής"-[vii] η διαλεκτική του Ηράκλειτου κατανοούσε, όπως σημειώνει ο Χέγκελ, ότι "η αλήθεια είναι μόνο ως η ενότητα των διακριτών αντιθέτων και, μάλιστα, της καθαρής αντίθεσης του όντος και του μη όντος"-[viii] αυτή η ενότητα του καθαρού όντος και του μη όντος είναι η αφετηρία της Επιστήμης της Λογικής του Χέγκελ. Εδώ, ισχυρίζεται: "Ο Χέγκελ είναι ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες της επιστήμης του Χέγκελ:
Το [καθαρό] ον, το απροσδιόριστο άμεσο, είναι στην πραγματικότητα τίποτα, και ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο από το τίποτα... Το καθαρό ον και το τίποτα είναι, επομένως, το ίδιο. Αυτό που είναι αλήθεια δεν είναι ούτε το ον ούτε το τίποτα, αλλά ότι το ον - δεν περνάει αλλά έχει περάσει - στο τίποτα, και το τίποτα στο ον[ix].
Στο βαθμό που το ον υπάρχει σε κατάσταση καθαρότητας, είναι δυσδιάκριτο από το τίποτα. Το είναι πρέπει να πάρει το ρίσκο να αντιμετωπίσει και να παραμείνει με το αντίθετό του για να είναι. Το είναι λαμβάνει χώρα μόνο μέσα στην ακαθαρσία που υπάρχει στην ταλάντωση και τη μεσολάβηση από το είναι και το τίποτα, δηλαδή το είναι λαμβάνει χώρα μόνο όταν υποβιβάζεται στο γίγνεσθαι qua καθορισμένο είναι, ως "έρχομαι-να-είμαι και παύω-να-είμαι"[x].[x] Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στη Φαινομενολογία του Πνεύματος, ο Χέγκελ αντιλαμβάνεται ότι "η Ουσία είναι το είναι που είναι στην πραγματικότητα Υποκείμενο". [xi] Η Ουσία, της οποίας η καθαρότητα κατέχει το επιστέγασμα της Αλήθειας για τη δυτική φιλοσοφία, μπορεί να είναι μόνο στο βαθμό που είναι η ίδια "αυτο-μητέρα"[xii]. [xiii] Μόνο στο βαθμό που κάτι μπορεί να αυτο-θεωρεί τον εαυτό του, δηλαδή μόνο στο βαθμό που ένα πράγμα μπορεί να παρέχει εμμενώς μια άρνηση για τον εαυτό του και να βεβηλώνει την αγνότητά του παλεύοντας με το ακάθαρτο, μπορούν να προκύψουν συνθήκες για τη δυνατότητα του να είναι πραγματικά. Ως εκ τούτου, η "αλήθεια του όντος" "χαρακτηρίζεται ως Γίγνεσθαι"- η αλήθεια κερδίζεται "μόνο όταν, μέσα στον απόλυτο διαμελισμό, βρίσκει τον εαυτό της"[xiv]. η αγνότητα, η "[συστολή] από τον θάνατο [για να] διατηρήσει τον εαυτό της ανέγγιχτο από την καταστροφή", είναι άψυχη[xv]. ο Τζέι δεν μπορεί να είναι με την Ντέιζι στο βαθμό που επιθυμεί να διατηρήσει τη σχέση στην αγνότητα. Οι δυτικοί μαρξιστές δεν πρόκειται ποτέ να οικοδομήσουν σοσιαλισμό ή να βρουν έναν σοσιαλισμό για να τον υποστηρίξουν, στο βαθμό που περιμένουν να προκύψει ο σοσιαλισμός στις καθαρές μορφές με τις οποίες υπάρχει στο κεφάλι τους.
Το παράδοξο των δυτικών μαρξιστών
Αφού μετατοπίσαμε την εστίασή μας από τον Χριστιανισμό στην προσκολλημένη στην καθαρότητα επιστημολογία-οντολογία της δυτικής φιλοσοφίας, μπορούμε τώρα να δούμε το θεμελιώδες παράδοξο του δυτικού μαρξισμού: από τη μία πλευρά, με την ελπίδα να διαφοροποιηθούν από τον "θετικιστικό" και "μηχανιστικό" μαρξισμό που προέκυψε στη Σοβιετική Ένωση, επιδιώκει να επιστρέψει στον Χέγκελ στον αγώνα του ενάντια στο "ορθόδοξο δόγμα"- από την άλλη πλευρά, παρόλο που παράγει αξιόλογα έργα για τον Χέγκελ και τη διαλεκτική, ο ερμηνευτικός φακός των δυτικών μαρξιστών για την εξέταση του κόσμου παραμένει με μια παρμενιδική ακαμψία και μια αριστοτελική μορφή δυαδικής σκέψης. Οι δυτικοί μαρξιστές, αν και ισχυρίζονται ότι είναι αυτοί που αναζωπυρώνουν το πνεύμα του Χέγκελ στον μαρξισμό, είναι το λιγότερο διαλεκτικοί όταν πρόκειται για την ανάλυση του συγκεκριμένου κόσμου.
Είναι ανίκανοι να κατανοήσουν, όπως έκανε ο Χέγκελ, τον αναγκαίο ρόλο που παίζουν οι εμφανείς "αποτυχίες" ως μια στιγμή στο ξεδίπλωμα της αλήθειας. Για τον Χέγκελ, αυτό που θεωρείται "ψευδές" είναι μέρος της "διαδικασίας της διάκρισης γενικά" και αποτελεί μια "ουσιώδη στιγμή" της Αλήθειας[xvi] Το μπουμπούκι (ένα από τα αγαπημένα παραδείγματα του Χέγκελ που επανέρχεται σταθερά στο έργο του) δεν αποδεικνύεται "ψευδές" όταν ανατέλλει το άνθος. Αντίθετα, σημειώνει ο Χέγκελ, το καθένα συντηρεί μια "αμοιβαία αναγκαιότητα" ως "στιγμές μιας οργανικής ενότητας"[xvii] Ο σοσιαλισμός δεν "προδίδεται" όταν, αντιμετωπίζοντας τις εξωτερικές και εσωτερικές πιέσεις του ιμπεριαλισμού και μιας εθνικής αστικής τάξης, αναγκάζεται να πάρει πιο λεγόμενες "αυταρχικές" θέσεις για να προστατεύσει την επανάσταση. Ο σοσιαλισμός δεν "προδίδεται" ή δεν μετατρέπεται σε "κρατικό καπιταλισμό" (με την υποτιμητική, μη λενινιστική έννοια) όταν αντιμετωπίζοντας μια οπισθοδρομική οικονομία παίρνει το ρίσκο να μείνει με το αντίθετο και εμπλέκεται σε μια διαδικασία ανοίγματος στο ξένο κεφάλαιο για την ανάπτυξη των παραγωγικών του δυνάμεων.
Η "αυταρχική" στιγμή, ή η στιγμή του "ανοίγματος στο ξένο κεφάλαιο", δεν αποτελούν την απόλυτη άρνηση[xviii] του σοσιαλισμού - όπως θα ήθελαν να σας κάνουν να πιστέψετε οι δυτικοί μαρξιστές - αλλά τη μερική άρνηση, δηλαδή την υπονόμευση των ιδεαλιστικών αντιλήψεων για μια σοσιαλιστική καθαρότητα. Αυτές οι δύο στιγμές παρουσιάζονται όπου εμφανίζονται ως οι ιστορικά αναγκαίες αρνήσεις που απαιτούνται για την ανάπτυξη του σοσιαλισμού. Μια λιγότερο "αυταρχική" αντιμετώπιση των μπράβων του Μπατίστα μετά την κουβανική επανάσταση θα είχε ανοίξει το παράθυρο για τον ιμπεριαλισμό και τις εθνικές αντεπαναστατικές δυνάμεις να ανατρέψουν τη λαϊκή επανάσταση. Μια Κίνα που δεν θα έπαιρνε το τρομακτικό ρίσκο του ανοίγματος δεν θα ήταν σε θέση να βγάλει 800 εκατομμύρια από τη φτώχεια (εξαλείφοντας την ακραία φτώχεια) και να γίνει ο φάρος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και της αντιιμπεριαλιστικής αντίστασης στον κόσμο σήμερα.
Ο Χέγκελ κατανοούσε ότι κάθε άλμα προς ένα ποιοτικά νέο στάδιο απαιτούσε μια μακρά διαδικασία, αποτελούμενη από διάφορες στιγμές "αποτυχιών" και "επιτυχιών", ώστε αυτό το νέο στάδιο να ωριμάσει στη νέα του μορφή. Χρησιμοποιώντας για το Πνεύμα τη μεταφορά ενός παιδιού, λέει:
"Αλλά όπως ακριβώς η πρώτη ανάσα που παίρνει ένα παιδί μετά από τη μακρά, ήσυχη διατροφή του σπάει τη σταδιακότητα της απλώς ποσοτικής ανάπτυξης - γίνεται ένα ποιοτικό άλμα και το παιδί γεννιέται - έτσι και το Πνεύμα κατά τη διαμόρφωσή του ωριμάζει αργά και ήσυχα στο νέο του σχήμα, διαλύοντας σιγά-σιγά τη δομή του προηγούμενου κόσμου του, του οποίου η παραπαίουσα κατάσταση υποδηλώνεται μόνο από μεμονωμένα συμπτώματα[xix].
Οι δυτικοί μαρξιστές αγνοούν την αναγκαιότητα της διαδικασίας. Περιμένουν ο σοσιαλισμός, ως ένα ποιοτικά νέο στάδιο της ανθρώπινης ιστορίας, να υπάρξει αμέσως στην καθαρή μορφή που έχουν συλλάβει στο μυαλό τους. Περιμένουν από ένα παιδί να συμπεριφέρεται σαν ενήλικας και θυμώνουν όταν το παιδί δεν είναι σε θέση να απαγγείλει Σαίξπηρ και να λύσει αλγεβρικές εξισώσεις. Ξεχνούν να εντάξουν τις όποιες ελλείψεις παρατηρούν μέσα στο εμβρυακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το παγκόσμιο κίνημα προς το σοσιαλισμό. Ξεχνούν ότι ο κόσμος εξακολουθεί να κυριαρχείται από τον καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό και περιμένουν ότι οι θύλακες σοσιαλιστικής αντίστασης θα είναι καθαρά καθαροί από τη διαφθαρμένη επιρροή του παλιού κόσμου. Ξεχνούν, όπως σημείωνε ο Μαρξ στην Κριτική του Προγράμματος της Γκότα, ότι η σοσιαλιστική κοινωνία υπάρχει "καθώς αναδύεται από την καπιταλιστική κοινωνία, η οποία είναι έτσι από κάθε άποψη, οικονομικά, ηθικά και διανοητικά, ακόμα σφραγισμένη με τα σημάδια γέννησης της παλιάς κοινωνίας, από τη μήτρα της οποίας αναδύεται"[xx].
Πού είναι ο Χέγκελ, στη συγκεκριμένη ανάλυση, για αυτούς τους δυτικούς μαρξιστές; Η απάντηση είναι απλή, είναι νεκρός. Αλλά ο Χέγκελ δεν πεθαίνει χωρίς εκδίκηση, είναι και αυτοί νεκροί στα μάτια του Χέγκελ. Ο αντιδιαλεκτικός τους φακός για την ερμηνεία του υλικού κόσμου γενικά, και του αγώνα για το σοσιαλισμό ειδικά, τους αφήνει στην άψυχη θέση που ο Χέγκελ ονόμασε Δογματισμό. Για τον Χέγκελ,
Ο δογματισμός ως τρόπος σκέψης, είτε στη συνηθισμένη γνώση είτε στη μελέτη της φιλοσοφίας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η άποψη ότι το Αληθινό συνίσταται σε μια πρόταση που είναι ένα σταθερό αποτέλεσμα ή που είναι άμεσα γνωστό[xxi].
Οι δυτικοί μαρξιστές δογματιστές φετιχοποιούν τη δυαδικότητα, το άμεσο (είτε διαισθητικό είτε εμπειρικό) και το καθαρό. Γι' αυτούς, κάτι είναι είτε σοσιαλισμός (αν είναι αγνό) είτε μη σοσιαλισμός (αν είναι ακάθαρτο). Δεν μπορούν να αναμετρηθούν, στην πράξη τουλάχιστον, με την έννοια του γίγνεσθαι, δηλαδή με την πραγματικότητα της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Ο σοσιαλισμός πρέπει να οικοδομηθεί, είναι ένα ενεργό εγχείρημα που βυθίζεται αναγκαστικά σε έναν κόσμο γεμάτο ιμπεριαλιστικές πιέσεις, αντιφάσεις και βία - ενεργητική και παθητική. Οι δυτικοί μαρξιστές θα γράψουν θαυμάσιες κριτικές για το φετίχ του θετικισμού στο "γεγονός", αλλά στη δική τους πρακτική ανάλυση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στον κόσμο ευνουχίζουν και αυτοί τα γεγονότα από τους παράγοντες που τους επέτρεψαν να υπάρξουν.
Ως εκ τούτου, ο Žižek, ο πιο εξέχων εγελιανός μαρξιστής σήμερα, περιβάλλει τις αντιδιαλεκτικές αστικές κριτικές του για τον σοσιαλισμό στην Κούβα (όπως και στην Κίνα και λίγο πολύ σε κάθε άλλο σοσιαλιστικό πείραμα) μέσα σε μια εξευγενισμένη ανάλυση που απογυμνώνει την κουβανική πραγματικότητα από το πλαίσιο της. Αγνοεί τις ιστορικές πιέσεις του να είσαι ένα μικρό νησί 90 μίλια μακριά από τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία του κόσμου- μια αυτοκρατορία που πέρασε τα τελευταία 60+ χρόνια χρησιμοποιώντας μια πληθώρα τεχνικών - από διεθνώς καταδικασμένους αποκλεισμούς, μέχρι χημικές επιθέσεις, χρηματοδότηση τρομοκρατών και 600+ απόπειρες κατά της ζωής του Φιντέλ υπό την ηγεσία της CIA - για να ανατρέψει την κουβανική επανάσταση. Μόνο αγνοώντας αυτό το πλαίσιο και τον τρόπο με τον οποίο αναδύεται μπορεί ο Žižek να καταλήξει στο πουριτανικό και αντιδιαλεκτικό συμπέρασμα ότι η επανάσταση απέτυχε και ότι η καθημερινή ζωή των Κουβανών μπορεί να αναχθεί σε "αδράνεια, μιζέρια, διαφυγή στα ναρκωτικά, στο σεξ [και] στις απολαύσεις".
Η πανάκεια στα φετίχ του δυτικού μαρξισμού
Συνοψίζοντας, επεκτείνοντας την ανάλυση του συντρόφου Manoel, μπορούμε να δούμε ότι το φετίχ της καθαρότητας και η επακόλουθη εμμονή σε αποτυχημένα πειράματα και αγώνες που, αν και δεν κατάφεραν ποτέ να κατακτήσουν την εξουσία, παρέμειναν "καθαροί", μπορεί να αναχθεί σε μια παρμενιδική αντίληψη της Αλήθειας ως αμετάβλητης μονιμότητας, η οποία έχει διαπεράσει, με διαφορετικές μορφές, όλες τις διάφορες στιγμές της ιστορίας της δυτικής φιλοσοφίας.
Αυτό το ερμηνευτικό φαινόμενο μπορεί να αναφερθεί ως διανοητική σήψη διότι: 1) σε κάποια στιγμή, μπορεί να ήταν ένα φρέσκο φρούτο, μια γνήσια αλήθεια σε μια συγκεκριμένη στιγμή- 2) όπως όλα τα φρούτα που δεν καταναλώνονται, ξεπερνούν τη στιγμή της ωριμότητάς τους και σαπίζουν. Επομένως, οι διάφορες μορφές που πήρε η παρμενιδική αντίληψη της Αλήθειας κατά τη διάρκεια των διαφόρων στιγμών που διαπότισε, μπορεί να ήταν δικαιολογημένες για εκείνες τις στιγμές, αλλά σήμερα, μετά την επίτευξη μιας σωστής επιστημονικής κατανόησης της διαλεκτικής κίνησης στη φύση, στα είδη, στον ανθρώπινο κοινωνικό σχηματισμό και στη σκέψη, η παρμενιδική καθαρότητα έχει ανατραπεί - έχει χαλάσει, και αυτός ο θάνατος γονιμοποιεί το έδαφος για τη διαλεκτική αυτοσυνειδησία.
Αν και όλοι οι θεωρητικοί εξακολουθούν να είναι ταξικά υποκείμενα, δεμένα στην υλική και ιδεολογική συνθήκη της ταξικής και γεωγραφικής τους θέσης (σε σχέση με τον ιμπεριαλισμό συγκεκριμένα) - η πανάκεια για το φετίχ της καθαρότητας των δυτικών μαρξιστών είναι η διαλεκτική. Η διαλεκτική δεν πρέπει να περιορίζεται απλώς στο θεωρητικό πεδίο στο οποίο ασχολούνται με αυτήν. Αν παραμείνει σε αυτό το καθαρό πεδίο, θα υποστεί την ίδια μοίρα που έχει γι' αυτούς ο σοσιαλισμός - το τίποτα, την απόλυτη άρνηση. Η διαλεκτική λογική πρέπει να βγει πέρα από το σχολικό βιβλίο και να χρησιμοποιηθεί ως το ερμηνευτικό πλαίσιο με το οποίο αναλύουμε τον κόσμο γενικά και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού ειδικότερα. Μόνο τότε ο δυτικός μαρξισμός θα αποκτήσει τη δυνατότητα να είναι κάτι περισσότερο από μια "ριζοσπαστική" κόγχη της δυτικής ακαδημαϊκής κοινότητας, επικεντρωμένη μόνο στην αισθητική και σε άλλες ασήμαντες λεπτομέρειες, όπου η καθαρότητα μπορεί να διατηρηθεί χωρίς τον κίνδυνο βεβήλωσης.
Παραπομπές.
[i] Wheelwright, Phillip. The Presocratics. (The Odyssey Press, 1975). σ. 70.
[ii] Στο ίδιο, σ. 97.
[iii] Πλάτων. "Φαίδων" στο The Harvard Classics. (P.F. Collier & Son Corporation, 1937). σελ. 70, 90.
[iv] Στο ίδιο, σ. 71.
[v] Αριστοτέλης. "Μεταφυσική" στο: Τα βασικά έργα του Αριστοτέλη. (The Modern Library, 2001), σ. 736.
[vi] Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Lectures on the History of Philosophy Vol I. (K. Paul, Trench, Trübner, & Company, 1892)., σ. 278.
[vii] Ibid., σ. 282, 278.
[viii] Ibid., σ. 282.
[ix] Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Επιστήμη της λογικής. § 132-134.
[x] Ibid., § 187.
[xi] Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Φαινομενολογία του πνεύματος. (Oxford University Press, 1977), σ. 10.
[xii] Ibid.
[xiii], σ. 19.
[xiv] Διαλέξεις του Χέγκελ σ. 283 και Φαινομενολογία σ. 19.
[xv] Φαινομενολογία, σ. 19.
[xvi] Ibid., σ. 23.
[xvii] Ibid., σ. 2.
xviii] Στην ορολογία του Χέγκελ, η "απόλυτη άρνηση/αρνητικότητα" αναφέρεται στη δεύτερη άρνηση, δηλαδή στην άρνηση της άρνησης. Δεν το χρησιμοποιώ έτσι εδώ. Αντίθετα, αυτό που σκοπεύω να εννοήσω εδώ με τον όρο "απόλυτη άρνηση" είναι απλώς η πλήρης εκμηδένιση της αρχικής σύλληψης, σε αντίθεση με τη διαδικασία της aufhebung, όπου η ακύρωση είναι μερική και ένα μέρος της παλιάς σύλληψης διατηρείται ή ανυψώνεται στη νέα σε ένα υψηλότερο "επίπεδο".
[xix] Φαινομενολογία, σ. 6.
[xx] Marx, Karl. "Κριτική του προγράμματος της Γκότα" Στο βιβλίο του Robert C. Tucker The Marx-Engels Reader. (W.W. Norton and Company, 1978)., σ. 529.
[xxi] Φαινομενολογία., σ. 23.
Συγγραφέας
Ο Carlos L. Garrido είναι Κουβανοαμερικανός μεταπτυχιακός φοιτητής και βοηθός στη φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Νότιου Ιλινόις στο Carbondale. Οι ερευνητικές του δραστηριότητες περιλαμβάνουν τον μαρξισμό, τον Χέγκελ και τον αμερικανικό σοσιαλισμό των αρχών του 19ου αιώνα. Το ακαδημαϊκό του έργο έχει δημοσιευτεί στα περιοδικά Critical Sociology, The Journal of American Socialist Studies και Peace, Land, and Bread. Μαζί με διάφορους συντάκτες του The Journal of American Socialist Studies, ο Carlos εργάζεται επί του παρόντος σε μια σειριακή ανθολογία του αμερικανικού σοσιαλισμού. Το δημοφιλές θεωρητικό και πολιτικό του έργο έχει δημοσιευτεί στα περιοδικά Monthly Review Online, CovertAction Magazine, The International Magazine, The Marx-Engels Institute of Peru, Countercurrents, Janata Weekly, Hampton Institute και στο Midwestern Marx, το οποίο συνίδρυσε και στο οποίο είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής. Ως πολιτικός αναλυτής με έμφαση στη Λατινική Αμερική (ιδίως την Κούβα) έχει δώσει συνεντεύξεις στο Russia Today και έχει εμφανιστεί σε δεκάδες ραδιοφωνικές συνεντεύξεις στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο.
.jpeg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου