ERICH FROMM - ΝΑ ΕΧΕΙΣ Ή ΝΑ ΕΙΣΑΙ;

                                                                                     Μετάφραση
                                                                         ΕΛΕΝΗ ΤΖΕΛΕΠΟΓΛΟΥ           

Πρόλογος 

Αυτό το βιβλίο ακολουθεί δύο γραμμές που υπήρχαν στα προηγούμενα έργα μου. Πρώτ' απ' όλα, επεκτείνει την ανάπτυξη της δουλειάς μου πάνω στη ριζοσπαστική ανθρωπιστική ψυχανάλυση, έχοντας σαν επίκεντρο την ανάλυση του εγωισμού και του αλτρουισμού, σαν τους δύο βασικούς χαρακτηρολογικούς προσανατολισμούς. Το τρίτο μέρος του βιβλίου αναπτύσσει παραπέρα ένα θέμα που με απασχόλησε στην Υγιή Κοινωνία και στην Επανάσταση της Ελπίδας: την κρίση της σύγχρονης κοινωνίας και τις δυνατότητες που υπάρχουν για το ξεπέρασμα αυτής της κρίσης. Δε μπόρεσα ν' αποφύγω ορισμένες επαναλήψεις σκέψεων που έχω εκφράσει παλιότερα, αλλά ελπίζω ότι η νέα οπτική γωνία που χαρακτηρίζει αυτό το βιβλίο και οι πιο εκτεταμένες αναλύσεις του θ' ανταμείψουν ακόμα και τους αναγνώστες που έχουν διαβάσει τα προηγούμενα έργα μου.

Στην πραγματικότητα, ο τίτλος αυτού του βιβλίου μοιάζει πολύ με δυο παλιότερους τίτλους. Είναι και Έχει (Being and Having) του Gabriel Marcel, και Έχει και Είναι (Haben und Sein) του Balthasar Staehelin. Και τα τρία αυτά βιβλία κινούνται μέσα στο ουμανιστικό πνεύμα, αλλά προσεγγίζουν το θέμα από σκοπιές πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Ο Marcel προσεγγίζει το θέμα από θεολογική και φιλοσοφική σκοπιά. Το βιβλίο του Staehelin είναι μια εποικοδομητική δουλειά πάνω στον υλισμό της σύγχρονης επιστήμης και μια αξιόλογη συνεισφορά στη Wirklichkeitsanalyse (ορθολογιστική ανάλυση), και ασχολείται με μια εμπειρική ψυχολογική και κοινωνική ανάλυση των δύο τρόπων ύπαρξης. Μπορώ να συστήσω τα βιβλία τον Marcel και τον Staehelin στους αναγνώστες που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα γι αυτό το θέμα. (Δεν ήξερα μέχρι πρόσφατα ότι είχε μεταφραστεί στα αγγλικά το βιβλίο τον Marcel και το διάβασα σε μια περίφημη αγγλική μετάφραση που έκανε για μένα η Beverley Hughes).

Για να κάνω το βιβλίο πιο ευανάγνωστο, περιόρισα τις υποσημειώσεις στο ελάχιστο, τόσο σε αριθμό όσο και σε έκταση. Μερικές αναφορές σε βιβλία υπάρχουν σε παρενθέσεις μέσα στο κείμενο, αλλά οι ακριβείς αναφορές βρίσκονται στη Βιβλιογραφία.

Ένα άλλο σημείο που θα 'θελα να ξεκαθαρίσω είναι η χρήση τον γένους στις λέξεις «άνθρωπος» και «αυτός». Πιστεύω ότι έχω αποφύγει κάθε «αρσενικό προσανατολισμό» στη γλώσσα, κι ευχαριστώ τη Marion Odomirok που με έπεισε ότι η χρήση της γλώσσας μ' αυτό τον τρόπο έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία απ' ό,τι νόμιζα. Στο μόνο σημείο που δε μπορέσαμε να συμφωνήσουμε ήταν η αντιμετώπιση του φύλου στη γλώσσα: δηλαδή, συγκεκριμένα στη λέξη «man», που χρησιμοποιείται σαν όρος αναφοράς στο είδος τον Homo Sapiens. Η χρήση της λέξης «man» μ' αυτή την έννοια και χωρίς τη διαφοροποίηση του φύλου έχει μια παλιά παράδοση στην ανθρωπιστική σκέψη και δεν πιστεύω πώς μπορούμε να διαγράψουμε μια λέξη που προσδιορίζει καθαρά το χαρακτήρα του ανθρώπινου είδους. Στη γερμανική γλώσσα δεν υπάρχει τέτοια δυσκολία: χρησιμοποιούμε τη λέξη «Mensch» για ν' αναφερθούμε σ' ένα μη διαφοροποιημένο, σε σχέση με το φύλο του, πλάσμα. Αλλά ακόμα και στην αγγλική γλώσσα, η λέξη «man» χρησιμοποιείται με τον ίδιο τρόπο όπως η γερμανική «Mensch», υποδηλώνοντας το ανθρώπινο πλάσμα ή την ανθρώπινη φυλή. Πιστεύω ότι πρέπει να ξαναδώσουμε στη λέξη «man» τη χωρίς φύλο σημασία της, παρά να χρησιμοποιούμε αδέξια λεκτικά υποκατάστατα. Σ' αυτό το βιβλίο γράφω τη λέξη «Man» με κεφαλαίο, για να ξεκαθαρίσω ότι χρησιμοποιώ τον ορό χωρίς να διαφοροποιώ το φύλο.

Τέλος απομένει να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στους διάφορους ανθρώπους που βοήθησαν στη διαμόρφωση τόσο τον περιεχομένου όσο και της μορφής αυτού του βιβλίου.

Πρώτα πρώτα, θα 'θελα να ευχαριστήσω τον Rainer Funk που με βοήθησε πολύ περισσότερο απ' ό,τι περίμενα: μέσα από εκτεταμένες συζητήσεις μπόρεσα να κατανοήσω μερικά λεπτά σημεία της χριστιανικής θεολογίας. Μου υπέδειξε πλήθος βιβλίων που αναφέρονται στον τομέα της θεολογίας. Διάβασε πολλές φορές το χειρόγραφο, και οι εξαιρετικά εποικοδομητικές του υποδείξεις και η κριτική του με βοήθησαν σημαντικά να το εμπλουτίσω και να περιορίσω ορισμένα λάθη. Χρωστώ, επίσης, ευγνωμοσύνη στη Marion Odomirok για τη συμβολή της στη βελτίωση αυτού τον βιβλίου με την προσεγμένη της έκδοση. Ευχαριστώ ακόμα τη Joan Hughes που με υπομονή και συνέπεια δακτυλογράφησε επανειλημμένα τις πολυάριθμες παραλλαγές τον χειρογράφου κι έκανε πολύτιμες υποδείξεις για το ύφος και τη γλώσσα. Τέλος, ευχαριστώ την Annis Fromm, που διάβασε το χειρόγραφο στις διάφορες παραλλαγές του, κάνοντας πάντα αξιόλογες παρατηρήσεις και προτάσεις.

E.F.

Νέα Υόρκη Ιούνιος

1976


https://pernoampariza.files.wordpress.com/2013/12/ceadcf81ceb9cf87-cf86cf81cebfcebc-cebdceb1-ceadcf87ceb5ceb9cf82-ceae-cebdceb1-ceb5ceafcf83ceb1ceb9.pdf
.