Μετάφραση: Φίλιππος Μπαρδουνιώτης
Επιμέλεια: Commun✮rios
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το
άρθρο αυτό συμβάλλει στη συζήτηση
σχετικά με το ρόλο του κινεζικού κράτους
στην οικονομική μετάβαση, ρίχνοντας
φως στις σχέσεις μεταξύ του κράτους και
της κινεζικής εγχώριας καπιταλιστικής
τάξης. Ο σχηµατισµός αυτής της νέας
τάξης ήταν µια αµφίδροµη κίνηση µεταξύ
του κράτους και των νέων ελίτ-δυνάµεων.
Αυτή η αµφίδροµη κίνηση παραµένει ένα
εξέχον χαρακτηριστικό της σχέσης µεταξύ
του κράτους και της νέας τάξης. Η σχέση
αυτή εξελίχθηκε µε τη δυναµική συγκρούσεων
και αντιφάσεων μεταξύ κεφαλαίου-εργασίας,
στο πλαίσιο του καθεστώτος συσσώρευσης,
και πέρασε από ένα στάδιο μεγάλων
συμβιβασμών σε ένα στάδιο τεταμένης
συμμαχία.
Εισαγωγή
Τις
τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, η Κίνα
έχει υποστεί τη μετάβαση από την οικονομία
(κεντρικού) σχεδιασμού στην οικονομία
της αγοράς. Η μετάβαση αυτή προκάλεσε
όχι μόνο έναν μεγάλο μετασχηματισμό
της εργατικής τάξης, αλλά και τον
σχηματισμό μιας εγχώριας καπιταλιστικής
τάξης, η οποία είναι ιδιαίτερα συνυφασμένη
με τις κρατικές δομές.
Ποιο ρόλο έπαιξε το κράτος στο σχηματισμό
αυτής της νέας τάξης; Ποιες ήταν οι
επιπτώσεις αυτής της νέας τάξης στο
κράτος; Πώς εξελίχθηκε αυτή η σχέση
κράτους-αστικής τάξης μέσα στη δυναμική
της ταξικής σύγκρουσης, των αντιθέσεων,
των αντιφάσεων και των καθεστώτων
συσσώρευσης;
Στην
αρχή αυτής της μετάβασης, το κράτος
έλεγχε πλήρως την οικονομία μέσω του
συστήματος κεντρικού σχεδιασμού. Ενώ
οι ιδιωτικές επιχειρήσεις διαδραματίζουν
καθοριστικό ρόλο στη σημερινή οικονομία,
η κρατική παρουσία παραμένει μέσω
κρατικών επιχειρήσεων, ενός χρηματοπιστωτικού
συστήματος που κυριαρχείται από μερικές
γιγαντιαίες κρατικές τράπεζες και ενός
συστήματος ιδιοκτησίας γης που ελέγχεται
σε μεγάλο βαθμό από τις τοπικές δημοτικές
κυβερνήσεις. Στην πραγματικότητα, τα
δημοσιονομικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ
έχουν αυξηθεί σημαντικά από τα μέσα της
δεκαετίας του 1990.
Ως εκ τούτου, η Κίνα φαίνεται να αποτελεί
ένα αίνιγμα, δεδομένου ότι έχει γίνει
μάρτυρας τόσο της ανόδου νέων καπιταλιστών
όσο και της συνέχισης του σημαντικού
οικονομικού ρόλου του κράτους.
Η
υπάρχουσα βιβλιογραφία δίνει έμφαση
στην ιδιαιτερότητα της κινεζικής
πολιτικής οικονομίας όσον αφορά τη
σχέση μεταξύ του κράτους και των
αναδυόμενων εγχώριων καπιταλιστών.
Αυτοί οι μελετητές εμφανίζουν ρητά ή
σιωπηρά το κινεζικό κράτος ως αναπτυξιακό
κράτος. Υποστηρίζουν ότι το κράτος έχει
επαρκή ικανότητα να διατηρεί τον έλεγχο
των εγχώριων καπιταλιστών.
Η βασική υπόθεση είναι ότι, κατά την
επιδίωξη των οικονομικών τους συμφερόντων,
οι νέοι καπιταλιστές επιδιώκουν να
συμμετέχουν στο κράτος και να εγκαθιδρύσουν
διαπροσωπικές σχέσεις με κυβερνητικούς
φορείς, αντί να επιδιώκουν ένα εναλλακτικό
πολιτικό καθεστώς. Είναι αξιοσημείωτο
ότι οι μελέτες αυτές αντικατοπτρίζουν
την ιδεολογία του Κομμουνιστικού
Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) "Σοσιαλισμός
με κινεζικά χαρακτηριστικά", καθώς
όλες υποστηρίζουν ότι οι καπιταλιστές
λειτουργούν ως ελεγχόμενα μέσα για την
επίτευξη του βασικού στόχου του κομματικού
κράτους, είτε πρόκειται για οικονομική
ανάπτυξη είτε για μια συγκεκριμένη
εκδοχή του σοσιαλισμού.
Για
κριτικές προσεγγίσεις όπως η μαρξική
πολιτική οικονομία, η δυναμική της
συσσώρευσης κεφαλαίου είναι ζωτικά
συνυφασμένη με την πολιτική εξουσία.
Από τη µια πλευρά, το κράτος παρέχει το
ρυθµιστικό, νοµικό και κατασταλτικό
πλαίσιο για την ιδιωτική ιδιοκτησία,
τα συµβόλαια και τον ανταγωνισµό-
προσπαθεί επίσης να περιορίσει τις
κρίσεις, να µειώσει την αβεβαιότητα
σχετικά µε την πορεία του κεφαλαίου και
να καθοδηγήσει τη συσσώρευση του
κεφαλαίου σε ποικίλες µορφές.
Από την άλλη πλευρά, το κράτος εξαρτάται
από τη συσσώρευση του κεφαλαίου για τη
λειτουργία του, τόσο µέσω της είσπραξης
φόρων όσο και µέσω της πιο αφηρηµένης
σχέσης µεταξύ της συσσώρευσης του
πλούτου και της αυξηµένης κρατικής
ικανότητας. Σε γενικές γραμμές, οι
συγκρούσεις κεφαλαίου-εργασίας, ο
καπιταλιστικός ανταγωνισμός (τόσο ο
εγχώριος όσο και ο διεθνής) και οι
αντιφάσεις που δημιουργούνται από τη
συσσώρευση όχι μόνο διαμορφώνουν το
κράτος, αλλά και διαμορφώνονται από το
κράτος.
Σε
αυτό το άρθρο, εξετάζουμε τα μεταβαλλόμενα
πρότυπα της σχέσης μεταξύ του κινεζικού
κράτους και της εγχώριας καπιταλιστικής
τάξης της Κίνας χρησιμοποιώντας μια
μαρξιστική μεθοδολογία πολιτικής
οικονομίας. Με τον τρόπο αυτό, παρέχουµε
µια περιγραφή της διαλεκτικής σχέσης
µεταξύ του κινεζικού κράτους και αυτής
της αναδυόµενης τάξης. Το επιχείρηµά
µας έχει δύο µέρη. Πρώτον, υποστηρίζουμε
ότι ο σχηματισμός μιας εγχώριας
καπιταλιστικής τάξης είναι μια αμφίδρομη
κίνηση στην οποία το κράτος αλληλεπιδρά,
συγκρούεται και συμβιβάζεται με τις
νέες οικονομικές ελίτ και τους πρωτότυπους
καπιταλιστές. Αυτή η αµφίδροµη κίνηση
παραµένει ένα εξέχον χαρακτηριστικό
της σχέσης µεταξύ του κράτους και της
νέας τάξης στη σηµερινή Κίνα. Δεύτερον,
η σχέση κράτους-τάξης στην Κίνα επηρεάζεται
συνεχώς από τις συγκρούσεις και τις
αντιφάσεις κεφαλαίου-εργασίας εντός
των καθεστώτων συσσώρευσης. Ως αποτέλεσμα,
η σχέση κράτους-τάξης έχει υποστεί μια
μετάβαση από αυτό που αποκαλούμε "μεγάλο
συμβιβασμό" σε μια "τεταμένη
συμμαχία".
Το
παρόν άρθρο συμβάλλει στην υπάρχουσα
βιβλιογραφία με δύο τρόπους. Πρώτον,
διερευνούμε την αμφίδρομη κίνηση μεταξύ
του κινεζικού κράτους και της εγχώριας
καπιταλιστικής τάξης της χώρας τόσο
κατά το σχηματισμό όσο και κατά το
μετασχηματισμό αυτής της νέας τάξης,
υποστηρίζοντας ότι το κράτος διαμόρφωσε
και διαμορφώθηκε από αυτή τη νέα τάξη.
Με τον τρόπο αυτό, αμφισβητούμε τη
συμβατική σοφία ότι το κινεζικό κράτος
είναι ένα αναπτυξιακό κράτος, που ελέγχει
αυστηρά τη νέα καπιταλιστική τάξη.
Δεύτερον, προσδιορίζουμε την ιστορική
πορεία των μεταβαλλόμενων προτύπων της
σχέσης μεταξύ του κράτους και της νέας
τάξης, τοποθετώντας την στο πλαίσιο των
συγκρούσεων και αντιφάσεων κεφαλαίου-εργασίας
στο πλαίσιο των μεταβαλλόμενων καθεστώτων
συσσώρευσης. Επιπλέον, αναλύουμε τις
σχέσεις μεταξύ κάθε φράξιας της νέας
τάξης και του κράτους, δεδομένου ότι
διαφορετικές φράξιες σε διαφορετικά
πλαίσια μοιράζονται κάποια συμφέροντα
ή έχουν πιθανές αντιθέσεις με το κράτος.
Εντοπίζουμε τρεις φράξιες της νέας
τάξης, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των
καθεστώτων συσσώρευσης: μια φράξια
καπιταλιστών χαμηλού δρόμου, της οποίας
η συσσώρευση εξαρτάται κυρίως από τη
φθηνή εργασία και τη φτηνή γη,
μια φράξια καινοτομίας, της οποίας η
συσσώρευση εξαρτάται κυρίως από την
εργασία και τη φτηνή γη στην υψηλή
παραγωγικότητα της εργασίας και την
τεχνολογική καινοτομία, και μια φράξια
της χρηματοδότησης, της οποίας η
συσσώρευση εξαρτάται κυρίως από την
κερδοσκοπία.
Το
άρθρο περιγράφεται ως εξής. Στην επόµενη
ενότητα, πραγµατοποιούµε ανασκόπηση
της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και
παρουσιάζουµε την προσέγγισή µας. Στη
συνέχεια, παρουσιάζουμε μια επισκόπηση
των ιστορικών σταδίων και των φατριών
της νέας καπιταλιστικής τάξης της Κίνας.
Ακολουθεί μια συζήτηση για τις σχέσεις
μεταξύ του κράτους και της καπιταλιστικής
τάξης στη διαδικασία της πρωταρχικής
συσσώρευσης. Η έκτη ενότητα εξετάζει
τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του κράτους
και της καπιταλιστικής τάξης, εστιάζοντας
στο υπόβαθρο των ιδιοφυών πολιτικών
καινοτομίας του κράτους και στις
αντιδράσεις σε μια επιταχυνόμενη
διαδικασία οικονομικής επέκτασης.
Ανασκόπηση
της βιβλιογραφίας
Ένα
σημαντικό μέρος της υπάρχουσας
βιβλιογραφίας υποστηρίζει ότι το
κινεζικό κράτος διατηρεί αυστηρό έλεγχο
της νέας τάξης των εγχώριων καπιταλιστών.
Τόσο για τον Bruce Dickson, ο οποίος αποκαλεί
αυτή την τάξη "κόκκινοι καπιταλιστές
"
, όσο και για τον Alvin So, ο οποίος περιγράφει
την ανάδυση μιας "τάξης στελεχών-καπιταλιστών
"
, το κινεζικό κράτος δημιούργησε
καπιταλιστές από τις δικές του τάξεις
ή συνεργάστηκε με αναδυόμενους
καπιταλιστές. Και οι δύο συγγραφείς
συζητούν τη δυσανάλογη συµµετοχή των
επιχειρηµατιών στις πολιτικές δοµές
της τοπικής και της κεντρικής κυβέρνησης,
καθώς και τον πλουτισµό των οικογενειών
των παραδοσιακών πολιτικών ελίτ σε όλα
τα επίπεδα. Στο ίδιο πνεύμα, ο Kees van der
Pijl υποστήριξε ότι το κράτος προέβλεψε
και καθοδήγησε τον ταξικό σχηματισμό,
οδηγώντας σε μια "περιορισμένη
καπιταλιστική τάξη" που δεν ενδιαφέρεται
για μια ευρύτερη διαδικασία πολιτικής
και οικονομικής φιλελευθεροποίησης.
Ο Christopher McNally και η Teresa Wright υποστηρίζουν
ότι το ΚΚΚ έχει επιτύχει να συνεταιρίσει
τους αναδυόμενους καπιταλιστές με τα
οφέλη της ιδιωτικοποίησης και με
υποκειμενικούς δεσμούς αμοιβαιότητας,
καθιστώντας την κινεζική αστική τάξη
βαθιά εξαρτημένη από τον κομματικό-κρατικό
μηχανισμό για δεσμούς που κυμαίνονται
από τα προσωπικά υλικά συμφέροντα μέχρι
τους αδιαπραγμάτευτους δεσμούς.
Ο Yao Yang υποστηρίζει ότι η κινεζική
κυβέρνηση είναι ουδέτερη από την αρχή
της μεταρρυθμιστικής περιόδου, με την
έννοια ότι δεν υποστηρίζει καμία
συγκεκριμένη ομάδα συμφερόντων και
ήταν σε θέση να καταστείλει τα συμφέροντα
οποιασδήποτε τέτοιας ομάδας για τους
δικούς της σκοπούς- αυτή η ανιδιοτελής
κυβερνητική προσέγγιση θέτει την
οικονομική ανάπτυξη ως τον κύριο στόχο
της, προκειμένου να διατηρήσει την
πολιτική νομιμοποίηση.
Σε
μεγάλο βαθμό, οι μελετητές αυτοί
απεικονίζουν την Κίνα ως ένα αναπτυξιακό
κράτος -ένα αυτόνομο, ορθολογικό δρώντα
που διαθέτει μια ταλαντούχα γραφειοκρατία
και μια μακροπρόθεσμη και συνεκτική
άποψη της οικονομικής ανάπτυξης. Το
αναπτυξιακό κράτος είναι κάτι περισσότερο
από ένα κράτος που επιδιώκει την
οικονοµική ανάπτυξη, διότι υπονοεί
επίσης ότι το κράτος είναι σε θέση να
διατηρήσει την αυτονοµία του και να
ελέγξει µια αναδυόµενη τάξη ιδιωτών
επιχειρηµατιών.
Σύµφωνα µε την Elaine Hui, το κινεζικό κράτος
αντιµετωπίζεται, σε διάφορους βαθµούς,
από τους µελετητές ως ένας φορέας που
είναι ανεξάρτητος από την κοινωνία,
αφήνοντας τις σχέσεις κράτους-κοινωνίας
δευτερεύουσες, αν όχι περιθωριοποιηµένες.Έτσι,
όποτε
τα κοινωνικά και οικονομικά συμφέροντα
αναδύονται σε αυτές τις αναλύσεις, το
κράτος θεωρείται ότι βρίσκεται πάνω
από τα κλαδικά συμφέροντα και ότι είναι
σε θέση να τα διαμεσολαβήσει.
Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή
η βιβλιογραφία καταγράφει σημαντικά
χαρακτηριστικά της ταξικής σχέσης
κράτους-καπιταλιστών σε ορισμένα στάδια
της ιστορίας, υπάρχει έλλειψη ανάλυσης
της δυναμικής αυτής της σχέσης. Το πιο
σηµαντικό είναι ότι οι µελέτες αυτές
τείνουν να απεικονίζουν τη διαµόρφωση
ενός συγκεκριµένου προτύπου σχέσεων
κράτους-τάξης ως αποτέλεσµα των ενεργειών
ενός ισχυρού αυταρχικού κράτους. Η
προσέγγιση αυτή υποβαθμίζει τον αντίκτυπο
των νέων ταξικών αγώνων στο κράτος.
Διαφορετικά, η βιβλιογραφία υπογραμμίζει
την ιδιαιτερότητα του κράτους αλλά
αγνοεί τις ιστορικές συνθήκες και τις
κοινωνικές σχέσεις που οδήγησαν σε αυτή
την ιδιαιτερότητα. Τούτου λεχθέντος,
ορισμένοι μελετητές έχουν αναλύσει την
ποικιλομορφία των ρόλων του κινεζικού
κράτους και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ
των τοπικών κρατικών φορέων και των
ιδιωτών επιχειρηματιών, δίνοντας έμφαση
στη δύναμη των καπιταλιστών και τον
αντίκτυπό τους στις τοπικές αρχές.
Ωστόσο, οι μελέτες αυτές τείνουν να
παραμελούν τα μεταβαλλόμενα πρότυπα
με την πάροδο του χρόνου.
Βλέπουμε
το κινεζικό κράτος ως μια κοινωνική
σχέση. Υποστηρίζουμε ότι το κράτος
επηρεάζεται και διαμορφώνεται συνεχώς
από τις ταξικές σχέσεις στην κοινωνία.
Η πολιτική και η οικονοµική τάξη, παρά
τον τυπικό θεσµικό διαχωρισµό τους,
πρέπει να συνδέονται δοµικά για να
παράγουν ένα σχετικά ενιαίο ιστορικό
µπλοκ.17 Σε µια τυπική καπιταλιστική
κοινωνία, οι τρόποι άσκησης τηςκρατικής
εξουσίας είναι το αποτέλεσµα πολύπλοκων
κοινωνικών σχέσεων που καθορίζονται
ιστορικά από τις µορφές που παίρνει το
κεφάλαιο.18 Σε αντίθεση µε την τρέχουσα
βιβλιογραφία, το άρθρο αυτό αναδεικνύει
τη διαλεκτική φύση της σχέσης µεταξύ
του κινεζικού κράτους και της νέας
καπιταλιστικής τάξης. Η σχέση αυτή θα
πρέπει να γίνει αντιληπτή ως ιστορική
διαδικασία που εξαρτάται από τις ταξικές
σχέσεις και αντιφάσεις στο πλαίσιο της
συσσώρευσης του κεφαλαίου. Το κράτος
διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση
και το μετασχηματισμό της νέας τάξης,
ενώ αυτός ο σχηματισμός και ο μετασχηματισμός
με τη σειρά του επηρέασε και διαμόρφωσε
το κράτος.
Συνοψίζοντας,
ενώ η τρέχουσα βιβλιογραφία περιθωριοποιεί
κυρίως τον αντίκτυπο της νέας τάξης στο
κράτος, η υπόθεσή μας περί "αμφίδρομης
κίνησης" την αναγνωρίζει ρητά.
Δεύτερον, ενώ η τρέχουσα βιβλιογραφία
τείνει να δίνει έμφαση σε έναν μόνο τύπο
σχέσης μεταξύ του κράτους και της νέας
τάξης, εμείς προτείνουμε ότι η σχέση
κράτους-τάξης είναι το εξελισσόμενο
αποτέλεσμα μιας σύνθετης ιστορικής
διαδικασίας που περιλαμβάνει σημαντικές
ταξικές σχέσεις και αντιφάσεις
συσσώρευσης.
Ιστορικά
στάδια και καπιταλιστικές φατρίες
Η
εποχή των μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε
το 1978 μπορεί να χωριστεί σε τρία στάδια:
από το 1978 έως το 1991, το αρχικό στάδιο της
μεταρρύθμισης της αγοράς, από το 1992 έως
το 2008, το οποίο έληξε με την πιο πρόσφατη
παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, και
από το 2009 έως σήμερα.
Για
να απεικονίσουμε τα στάδια, μετρήσαμε
τα μερίδια του κράτους (της κεντρικής
κυβέρνησης, των τοπικών κυβερνήσεων
και των κρατικών επιχειρήσεων), του
ιδιωτικού κεφαλαίου και της εργασίας
στην πρωτογενή κατανομή της καθαρής
προστιθέμενης αξίας στον εταιρικό τομέα
(μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις και
επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού
τομέα και χρηματοπιστωτικών ιδρύματων).
Αυτή η καθαρή αξία είναι το άθροισμα
των αμοιβών των εργαζομένων, των φόρων
επί της παραγωγής (μείον τις επιδοτήσεις),
των εταιρικών φόρων, των κερδών μετά
από φόρους των κρατικών επιχειρήσεων
και των κερδών μετά από φόρους των
ιδιωτικών επιχειρήσεων (βλ. Σχήμα 1).
Λόγω της διαθεσιμότητας των στοιχείων,
μπορούμε να παρουσιάσουμε μόνο τη
δυναμική μεταξύ 1992 και 2014. Αξίζει να
σηµειωθεί ότι κάθε σηµείο της σειράς
δεδοµένων αντανακλά τη σχετική δύναµη
του φορέα καθώς και δευτερεύοντες
παράγοντες, όπως οι οικονοµικές
διακυµάνσεις, και εποµένως µπορεί να
αντανακλά µόνο κατά προσέγγιση τις
σχέσεις εξουσίας.
Σχήμα
1. Κατανομή της καθαρής προστιθέμενης
αξίας στον εταιρικό τομέα, 1992-2014: Data of
Flow of Funds publishedby the NBS (2008) και της Στατιστικής
Επετηρίδας της Κίνας 2012-2016.
Όπως
δείχνει το γράφημα, το μερίδιο της
εργασίας μειώθηκε σημαντικά μεταξύ
1992 και 2008, ενώ το μερίδιο του ιδιωτικού
κεφαλαίου αυξήθηκε από 4,8% σε 17,3% και το
μερίδιο του κράτους (το άθροισμα του
μεριδίου των κυβερνήσεων και του μεριδίου
των κρατικών επιχειρήσεων), αυξήθηκε
από 30,6% σε 38,9% κατά την περίοδο αυτή. Κατά
την περίοδο μετά το 2009 παρατηρήθηκε
ήπια ανάκαμψη του μεριδίου της εργασίας
και διακυμάνσεις στα μερίδια του
ιδιωτικού κεφαλαίου και του κράτους.
Οι τάσεις αυτές αντιστοιχούν κατά
προσέγγιση στα ιστορικά δεδομένα σχετικά
με τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ του
κράτους, του ιδιωτικού κεφαλαίου και
της εργασίας σε όλα τα τρία στάδια της
μεταρρυθμιστικής εποχής.
Οι
μεταρρυθμίσεις κατά τη διάρκεια του
πρώτου σταδίου επικεντρώθηκαν στην
παροχή κινήτρων και στη διαμόρφωση μιας
οικονομίας της αγοράς που θα συνυπήρχε
με το σύστημα σχεδιασμού.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι
εργαζόμενοι των πόλεων που απασχολούνταν
στις κρατικές επιχειρήσεις είχαν ακόμη
πρόσβαση σε διάφορα προγράμματα
κοινωνικής πρόνοιας και απολάμβαναν
την ασφάλεια της εργασίας τους. Η
µετανάστευση από την ύπαιθρο προς τις
πόλεις ήταν σπάνια και οι αγρότες
απασχολούνταν κυρίως σε επιχειρήσεις
πόλεων και χωριών (TVE), καθώς και σε
επιχειρήσεις που χρηµατοδοτούνταν από
το εξωτερικό σε ειδικές οικονοµικές
ζώνες (ΕΟΖ). Το κράτος και οι κολεκτίβες
κατείχαν τη συντριπτική πλειοψηφία του
παραγωγικού πλούτου. Ωστόσο, σε αυτό το
στάδιο εμφανίστηκαν νέες ελίτ που
συγκέντρωσαν πλούτο από τις μεταρρυθμίσεις
των τιμών.
Κατά
τη διάρκεια του δεύτερου σταδίου,
εμφανίστηκε μια εγχώρια ιδιωτική
καπιταλιστική τάξη, μαζί με την πρωταρχική
συσσώρευση με τη μορφή μαζικών
ιδιωτικοποιήσεων κρατικών και συλλογικών
περιουσιακών στοιχείων και την
απαλλοτρίωση της γης. Η σχέση
κράτους-κεφαλαίου κατά τη διάρκεια
αυτού του σταδίου ήταν ένας "μεγάλος
συμβιβασμός": το κράτος επέτρεψε την
άνοδο των καπιταλιστών υπό τον όρο ότι
θα διατηρούσε σημαντικό ρόλο στην
οικονομία. Η δύναμη της εργασίας μειώθηκε
σημαντικά με τις μαζικές απολύσεις και
την αύξηση του αριθμού των μεταναστών
εργατών στις αστικές περιοχές. Οι
αυξήσεις στα μερίδια του ιδιωτικού
κεφαλαίου και του κράτους έγιναν εις
βάρος των εργαζομένων.
Το
τρίτο στάδιο αντιστοιχεί περίπου σε
αυτό που ονομάζουμε "τεταμένη
συμμαχία", αν και η προσαρμογή των
σχέσεων κράτους-κεφαλαίου άρχισε ήδη
από τα μέσα της δεκαετίας του 2000. Με τον
όρο "τεταμένη συμμαχία" εννοούμε
ότι οι εσωτερικές και εξωτερικές
αντιφάσεις άσκησαν πίεση στη σχέση
μεταξύ ιδιωτικού κεφαλαίου και κράτους,
μειώνοντας τα κοινά τους συμφέροντα
και εντείνοντας τις μεταξύ τους
αντιθέσεις. Από τα μέσα της δεκαετίας
του 2000, οι μισθοί αυξήθηκαν σημαντικά
και η εργατική αναταραχή αυξήθηκε
αισθητά, υπονομεύοντας τα πλεονεκτήματα
του ιδιωτικού κεφαλαίου. Εξωτερικά, ενώ
ένα μεγάλο μέρος των εγχώριων καπιταλιστών
αρχικά πέτυχε ευημερία μέσω βιομηχανιών
με εξαγωγικό προσανατολισμό, το ξέσπασμα
της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το
2008 κατέστησε ορισμένες από αυτές τις
βιομηχανίες μη βιώσιμες και μη βιώσιμες.
Η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνθηκε
και η οικονομία εισήλθε στο στάδιο της
λεγόμενης "νέας κανονικότητας",
καθώς η αύξηση των μισθών, οι ασταθείς
εξαγωγικές αγορές και η οικονομική
επιβράδυνση οδήγησαν όλο και περισσότερους
εγχώριους καπιταλιστές να ασχοληθούν
με την οικονομική κερδοσκοπία.
Εκτός
από αυτά τα τρία χρονικά στάδια,
εντοπίζουμε τρεις παρατάξεις εγχώριων
καπιταλιστών στην Κίνα, ανάλογα με το
καθεστώς συσσώρευσης που εφαρμόζουν:
την "παράταξη των χαμηλών δρόμων",
την παράταξη των εσωτερικών επενδύσεων
και την παράταξη της χρηματοδότησης. Ο
πίνακας 1 συνοψίζει αυτές τις παρατάξεις
και τα αντίστοιχα καθεστώτα. Αξίζει να
σηµειωθεί ότι δεν υπάρχει σκληρό όριο
µεταξύ των παρατάξεων, διότι το κεφάλαιο
µπορεί να ανήκει ταυτόχρονα σε δύο ή
περισσότερες παρατάξεις ή να µετακινείται
από τη µία παράταξη στην άλλη. Αυτό στο
οποίο δίνουµε έµφαση είναι τα διαφορετικά
συµφέροντα που συνδέονται µε τα
διαφορετικά καθεστώτα συσσώρευσης και
όχι µια ακριβής µέθοδος ταξινόµησης
των µεµονωµένων καπιταλιστών.
Πίνακας
1. Κλάσματα της εγχώριας ιδιωτικής
καπιταλιστικής τάξης.
Ονομάζουμε
μια συγκεκριμένη ομάδα εγχώριων
καπιταλιστών "παράταξη των χαμηλών
δρόμων", επειδή η συσσώρευση πλούτου
επικεντρώθηκε στη φθηνή εργασία και τη
φθηνή γη.20 Αυτοί οι καπιταλιστές
αποτελούσαν την πλειοψηφία των ιδιωτικών
επιχειρηματιών της Κίνας τη δεκαετία
του 1990. Ένα σηµαντικό ποσοστό από αυτούς
επικεντρώθηκε σε βιοµηχανίες υψηλής
έντασης εργασίας µε εξαγωγικό
προσανατολισµό και συµµετείχε σε µεγάλο
βαθµό στην παγκόσµια αλυσίδα αξίας.
Μοιράζονταν κοινά συμφέροντα με το
κράτος όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων
εργασίας και την προώθηση της οικονομικής
ανάπτυξης, ωστόσο, το αντίστοιχο καθεστώς
συσσώρευσης ενέτεινε τις συγκρούσεις
κεφαλαίου-εργασίας λόγω της εξάρτησής
του από τους χαμηλούς μισθούς και τις
σκληρές πρακτικές διαχείρισης, οι οποίες
με τη σειρά τους δημιούργησαν συγκρούσεις
μεταξύ του κράτους και αυτής της
παράταξης.
Στο
πλαίσιο της αύξησης των μισθών, της
εργατικής αναταραχής και της οικονομικής
επιβράδυνσης μετά το 2000, εμφανίστηκαν
δύο επιπλέον παρατάξεις. Από τα µέσα
της δεκαετίας του 2000, το κράτος υποστήριξε
την εγχώρια καινοτοµία προκειµένου να
αναδιαρθρώσει το καθεστώς συσσώρευσης
χαµηλών δρόµων και να µειώσει την
εξάρτηση της οικονοµίας από το φθηνό
εργατικό δυναµικό και τη φθηνή γη. Σε
αντίθεση µε την παράταξη των χαµηλών
δρόµων, η συσσώρευση από την παράταξη
της καινοτοµίας εξαρτάται από την
τεχνική καινοτοµία και τη βελτίωση της
παραγωγικότητας της εργασίας. Αν και
απέχει πολύ από το να κυριαρχήσει στην
καπιταλιστική τάξη της Κίνας, αυτή η
παράταξη έχει επιτύχει αξιοσημείωτη
ανάπτυξη λόγω των υποστηρικτικών
πολιτικών του κράτους και της επέκτασης
των εγχώριων αγορών.
Μια
άλλη παράταξη που προέκυψε ως αποτέλεσµα
της οικονοµικής επιβράδυνσης είναι η
φράξια των επενδυτών. Αντιμέτωποι με
την αύξηση των μισθών και τις μειωμένες
συνθήκες της παγκόσμιας αγοράς, οι
εγχώριοι κεφαλαιούχοι έχουν εμπλακεί
όλο και περισσότερο σε κερδοσκοπικές
δραστηριότητες, τροφοδοτώντας φούσκες
στο χρηματιστήριο. Παρόµοια µε ό,τι
συνέβη στις Ηνωµένες Πολιτείες από τη
δεκαετία του 1990, ένας κρίσιµος λόγος
για τη χρηµατοοικονοµικοποίηση είναι
η µείωση της προσιτότητας της συσσώρευσης
κεφαλαίου.
Η χρηµατοοικονοµική φράξια των
καπιταλιστών στην Κίνα όχι µόνο δηµιουργεί
αστάθεια και ανασφάλεια λόγω της
κερδοσκοπίας στις µεγάλες χρηµατοπιστωτικές
αγορές, αλλά παρέχει επίσης κίνητρα
στους ιδιώτες επιχειρηµατίες να αποσύρουν
κεφάλαια από τη συσσώρευση και να θέσουν
σε κίνδυνο την οικονοµική ανάπτυξη και
την αύξηση της απασχόλησης. Ως εκ τούτου,
η αντίδραση του κράτους ήταν η καταστολή
αυτής της παράταξης και η επιβολή
περισσότερων ρυθμίσεων.
Ο
μεγάλος συμβιβασμός
Οι
οικονομικές ιδιωτικοποιήσεις αποτέλεσαν
μέρος ενός συμβιβασμού μεταξύ του
κράτους και των νέων ελίτ, η άνοδος των
οποίων ήταν αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων
στο πρώτο στάδιο της μεταρρυθμιστικής
εποχής. Αυτές οι νέες ελίτ ήταν
επιχειρηματίες που συσσώρευσαν ιδιωτικό
πλούτο εκμεταλλευόμενοι το τότε σύστημα
διπλών τιμών και τις προσωπικές σχέσεις
με τους ιδιώτες.
Η νέα αυτή τάξη περιλάμβανε Διευθυντές
Κρατικών Επιχειρήσεων (ΔΚΕ) και κρατικούς
ιδιώτες που συσσώρευσαν σημαντικό
ιδιωτικό πλούτο εκμεταλλευόμενοι τις
θέσεις τους. Σε σύγκριση με τις παλιές
πολιτικές ελίτ, αυτές οι νέες ελίτ
ανταποκρίνονταν σημαντικά περισσότερο
στα χρηματικά κίνητρα. Ενώ το σύστηµα
σχεδιασµού διατηρήθηκε, οι µεταρρυθµίσεις
της αγοράς µετασχηµάτισαν δραµατικά
τα κίνητρα που καθοδηγούσαν τη συµπεριφορά
των ανθρώπων, ιδίως εκείνων που είχαν
την εξουσία, γεγονός που κατέστησε τη
λειτουργία του συστήµατος σχεδιασµού
όλο και πιο δύσκολη.
Τα νομισματικά κίνητρα με τη σειρά τους
εμπορευματοποιούσαν όλο και περισσότερο
την κοινωνία και κινητοποιούσαν τους
ανθρώπους να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες
της αγοράς, γεγονός που με τη σειρά του
καθιστούσε την περαιτέρω εμπορευματοποίηση
επιτακτική.
Το
σύστημα διπλών τιμών, το οποίο καθιερώθηκε
το 1984, είχε ως στόχο να παρέχει στις
κρατικές επιχειρήσεις περισσότερα
κίνητρα για την παραγωγή βιομηχανικών
υλικών. Το σύστηµα αυτό επέτρεπε στις
Κρατικές Επιχειρήσεις (State Owner Eterments SOE)
που παρήγαγαν βιοµηχανικά υλικά να
πωλούν προϊόντα εκτός σχεδίου σε τιµές
αγοράς εφόσον πληρούσαν τις ποσοστώσεις
τους εντός σχεδίου. Η προκύπτουσα διαφορά
µεταξύ των τιµών της αγοράς και των
τιµών του σχεδίου δηµιούργησε όχι µόνο
κίνητρα παραγωγής για τις κρατικές
επιχειρήσεις αλλά και ευκαιρίες για
την αναζήτηση ενοικίου για τους ιδιώτες,
καθώς οι επιχειρήσεις µπορούσαν να
εκτρέψουν τα αγαθά του σχεδίου στον
τοµέα της αγοράς. Μια σηµαντική µελέτη
εκτιµά ότι το ποσό των ενοικίων ήταν
τριάντα τοις εκατό του εθνικού εισοδήµατος
το 1988.
Το
σύστημα των διπλών τιμών προσέφερε μια
ιστορική ευκαιρία στις νέες ελίτ να
συσσωρεύσουν ιδιωτικό πλούτο
χρησιμοποιώντας πολιτικές και οικονομικές
διασυνδέσεις. Συγκεκριμένα, οι υπεύθυνοι
του Γραφείου Προμηθειών Υλικού (Material
Supply Bureau- MSB) ήταν υπεύθυνοι για την εντός
σχεδίου χορήγηση βιομηχανικών υλικών.
Επιχειρηματίες με διασυνδέσεις με
υψηλόβαθμους υπεύθυνους ήταν σε θέση
να αγοράζουν εντός σχεδίου αγαθά σε
τιμές σχεδιασμού πιέζοντας ή δωροδοκώντας
υπεύθυνους του MSB. Ήταν επίσης σε θέση
να αγοράζουν εκτός σχεδίου αγαθά από
κρατικές επιχειρήσεις σε τιμές υψηλότερες
από τις τιμές σχεδιασμού αλλά χαμηλότερες
από τις τιμές της αγοράς. Σε πολλές
περιπτώσεις, οι διευθυντές των κρατικών
επιχειρήσεων χρησιμοποιούσαν τα έσοδα
από την πώληση αγαθών εκτός σχεδίου για
τη χρηματοδότηση μπόνους ή ταμείων
πρόνοιας για τους εργαζομένους τους.
Σε αντίθεση µε τους αυτοαπασχολούµενους
επιχειρηµατίες που πλούτισαν παράγοντας
και πουλώντας αγαθά στην αγορά, αυτές
οι νέες ελίτ συσσώρευσαν πλούτο κυρίως
µέσω της κερδοσκοπίας στην αγορά µε τη
βοήθεια της πολιτικής εξουσίας και των
δωροδοκιών. Αυτό το είδος της διαφθοράς,
γνωστό ως guandao (κοινωνική δωροδοκία),
παρείχε έναν τρόπο μετατροπής της
πολιτικής εξουσίας σε ιδιωτικό πλούτο.
To
Guandao αποκαλύπτει τη θεμελιώδη αντίφαση
του καθεστώτος συσσώρευσης στη δεκαετία
του 1980. Η αντίφαση αυτή έγκειται στον
αντίκτυπο των κινήτρων της αγοράς στην
ικανότητα του κράτους, που αντανακλάται
από τη σχετική µείωση των φόρων και των
προµηθειών που ελέγχει το κράτος και
που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν
για κρατικές δαπάνες και συσσώρευση.
Στη δεκαετία του 1980 παρατηρήθηκε
σηµαντική µείωση του µεριδίου των
προσόδων και των φόρων στην καθαρή
προστιθέµενη αξία των κρατικών
επιχειρήσεων.
Το φορολογικό εισόδηµα ως µερίδιο του
εθνικού εισοδήµατος µειώθηκε από 30,8%
το 1978 σε 14,3% το 1991.
Οι µεταρρυθµίσεις σχεδιάστηκαν για να
δηµιουργήσουν κίνητρα στο αυξητικό
µέρος της παραγωγής. Ωστόσο, µόλις τα
κίνητρα της αγοράς κινητοποίησαν νέες
ελίτ, διευθυντές των κρατικών επιχειρήσεων
και κρατικούς υπαλλήλους, οι πόροι
εκτράπηκαν προς την αγορά και µετατράπηκαν
σε ιδιωτικό εισόδηµα µε διάφορες µορφές,
όπως τα µισθώµατα που κατέλαβαν οι νέες
ελίτ και οι δωροδοκίες που κατέλαβαν
οι διευθυντές των κρατικών επιχειρήσεων
και οι υπάλληλοι.
Ως αποτέλεσµα, τα µερίδια των προµηθειών
και των φόρων που κατέλαβε το κράτος
µειώθηκαν.
Ο
σχηματισμός αυτής της νέας τάξης είχε
σημαντικό αντίκτυπο στο κράτος. Καθώς
όλο και περισσότερη παραγωγή κατανέµονταν
µέσω της αγοράς, οι νέες ελίτ απέκτησαν
µεγαλύτερη οικονοµική δύναµη και η
ικανότητα του κράτους µειώθηκε.
Η µείωση της ικανότητας του κράτους
στην Κίνα ήταν η αιτία της περιορισµένης
οικονοµικής στήριξης που παρείχε το
κράτος στις κρατικές επιχειρήσεις στις
αρχές της δεκαετίας του 1990 και αργότερα
της αφερεγγυότητας ορισµένων από αυτές
τις επιχειρήσεις.
Στα
τέλη της δεκαετίας του 1980, το κράτος
αντιμετώπισε προβλήματα που σχετίζονταν
με τους αναδυόμενους ελίτ, όπως η διαφθορά
και οι κοινωνικές αδικίες. Το 1988,
ανησυχώντας για αυτά τα προβλήματα, το
κράτος ξεκίνησε μια ριζική μεταρρύθμιση
για την απελευθέρωση των τιμών, εν μέρει
για να εξαλείψει το guandao.Ωστόσο, αυτό
απέτυχε επειδή προκάλεσε πανικό αγορών
και κοινωνική αναταραχή.
Μεταξύ αυτών που συμμετείχαν στο
κοινωνικό κίνημα του 1989 ήταν οι νέες
ελίτ που είχαν κερδίσει μεγάλα οφέλη
από τις πολιτικές οικονομικής αποκέντρωσης
της δεκαετίας του 1980.
Μετά την καταστολή των κοινωνικών
αναταραχών από την κυβέρνηση τον Ιούνιο
του 1989, οι ηγέτες που τάχθηκαν υπέρ της
οικονομικής και κοινωνικής σταθερότητας
και των πιο προσεκτικών πολιτικών
κυριάρχησαν στη χάραξη πολιτικής σε
κεντρικό επίπεδο. Μεταξύ του 1989 και του
1991, µερικοί υψηλόβαθµοι υπάλληλοι και
επιχειρηµατίες που είχαν εµπλακεί στο
γκουαντάο ερευνήθηκαν και συνελήφθησαν.
Ωστόσο, αυτό το βραχύβιο κίνημα κατά
της διαφθοράς απέτυχε να καταστείλει
τις νέες ελίτ, εν μέρει επειδή ακόμη και
συγγενείς ορισμένων βασικών ηγετών
φέρονται να συμμετείχαν στο γκουαντάο.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής
Ένωσης, ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ ήλπιζε ότι
η οικονομική ανάπτυξη μέσω περαιτέρω
μεταρρυθμίσεων αγοραιοποίησης θα
ενίσχυε το κομματικό κράτος. Το 1990, ο
Ντενγκ δήλωσε ρητά: "Γιατί
ο λαός μας υποστηρίζει; Επειδή τα
τελευταία δέκα χρόνια η οικονομία μας
αναπτύσσεται ... αν η οικονομία παρέμενε
στάσιμη για πέντε χρόνια ή αναπτυσσόταν
μόνο με αργό ρυθμό ... αυτό δεν θα ήταν
μόνο οικονομικό πρόβλημα αλλά και
πολιτικό".
Στην περίφημη περιοδεία του στο νότο
στις αρχές του 1992, ο Ντενγκ έστειλε
ξεκάθαρα μηνύματα σε άλλους ηγέτες,
συμπεριλαμβανομένων εκείνων που
τάσσονταν υπέρ της σταθερότητας,
ανακοινώνοντας ότι "όποιος
είναι κατά της μεταρρύθμισης πρέπει να
φύγει από την εξουσία.
Μετά την περιοδεία του στο νότο, οι
κρατικοδίαιτοι ενθαρρύνθηκαν να ιδρύσουν
εταιρείες και να εμπλακούν σε δραστηριότητες
της αγοράς. Αυτό ήταν η αρχή ενός "μεγάλου
συμβιβασμού" μεταξύ του κράτους και
των νέων ελίτ. Αυτός ο συμβιβασμός
αποτέλεσε το υπόβαθρο για την ιδιωτικοποίηση
των κρατικών και συλλογικών επιχειρήσεων,
καθώς και για μια συμβιωτική σχέση
μεταξύ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης
και των ιδιωτών επιχειρηματιών. Αυτό
όμως δεν σήμαινε ότι οι νέες ελίτ
μπορούσαν να αμφισβητήσουν πολιτικά
το κόμμα ή το κράτος. Στα τέλη της
δεκαετίας του 1990, η αναδιάρθρωση του
κρατικού τομέα οδήγησε στην εδραίωση
κρατικών επιχειρήσεων με στρατηγική
θέση, οι οποίες μπορούσαν να ελέγχουν
τους κόμβους συσσώρευσης, να διαδραματίζουν
κρίσιμο ρόλο στην τεχνολογική πρόοδο,
να ασκούν αντικυκλικές μακροοικονομικές
πολιτικές και να εξασφαλίζουν φυσικούς
πόρους από το εξωτερικό. Οι κρατικές
επιχειρήσεις που παρέμειναν, μείωσαν
τις κοινωνικές και εργατικές τους
ευθύνες και επικεντρώθηκαν σε στρατηγικούς
κλάδους όπως η ενέργεια, τα χημικά, ο
χάλυβας, οι τηλεπικοινωνίες και οι
τράπεζες. Αυτή η συμμαχία μεταξύ της
ιδιωτικής καπιταλιστικής τάξης και της
κρατικής εξουσίας αποκαλύπτει μια
διαλεκτική σχέση μεταξύ πολιτικής και
οικονομίας. Ο πολιτικός συμβιβασμός
ήταν εν μέρει αποτέλεσμα των οικονομικών
αντιφάσεων στη δεκαετία του 1980, ενώ οι
οικονομικές μετατοπίσεις, όπως η
εμπορευματοποίηση και η ιδιωτικοποίηση
στη δεκαετία του 1990, βασίστηκαν σε έναν
πολιτικό συμβιβασμό και στη συγκεκριμένη
δομή της πολιτικής εξουσίας του κράτους.
Πρωτογενής
συσσώρευση και η παράταξη των χαμηλών
δρόμων
Ενώ
το γκουαντάο έδωσε στις νέες ελίτ την
ευκαιρία να συσσωρεύσουν πλούτο μέσω
της κερδοσκοπίας στις αγορές, δεν τους
επέτρεψε να κυριαρχήσουν στην παραγωγή
και να σχηματίσουν έτσι μια καπιταλιστική
τάξη. Ήταν η ιδιωτικοποίηση των κρατικών
επιχειρήσεων. των δημοτικών και αγροτικών
επιχειρήσεων στα μέσα και τέλη της
δεκαετίας του 1990, και αργότερα η
απαλλοτρίωση της αγροτικής γης που
επέτρεψε στους ιδιώτες επιχειρηματίες
να κυριαρχήσουν στην παραγωγή και να
ελέγξουν έτσι τις επενδύσεις και την
απασχόληση. Η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας
περιουσίας και η απαλλοτρίωση της γης
είναι μορφές πρωταρχικής συσσώρευσης
που περιλαμβάνουν "την ιστορική
διαδικασία διαχωρισμού του παραγωγού
από τα μέσα παραγωγής".
Παρόμοια με το γκουαντάο, η ιδιωτικοποίηση
και η απαλλοτρίωση μετέτρεψαν την
πολιτική εξουσία σε ιδιωτικό πλούτο
και οδήγησαν στην εμφάνιση των νέων
καπιταλιστών (πρώην διευθυντών κρατικών
και συλλογικών επιχειρήσεων, τοπικών
επιχειρήσεων, κατασκευαστών και
κερδοσκόπων ακινήτων), οι οποίοι
αποκόμισαν τα μισθώματα από την
απαλλοτρίωση της γης χρησιμοποιώντας
τις συμβιωτικές τους σχέσεις με τις
τοπικές κυβερνητικές επιχειρήσεις.
Με
το σύνθημα "πιάστε
τα μεγάλα και αφήστε τα μικρά να φύγουν"
(zhuada fangxiao),
η ιδιωτικοποίηση προκάλεσε μια ευρεία
και ποικίλη αναδιοργάνωση της ιδιοκτησιακής
δομής του επιχειρηματικού τομέα,
οδηγώντας στην ανάδυση μιας εγχώριας
καπιταλιστικής τάξης και στη στρατηγική
τοποθέτηση των μεγάλων κρατικών
επιχειρήσεων. Οι νεοϊδιωτικοποιηµένες
επιχειρήσεις πέτυχαν ταχεία ανάπτυξη
εκµεταλλευόµενες τα πρώην δηµόσια
περιουσιακά στοιχεία και τεχνολογίες,
ενώ παράλληλα µείωσαν το εργατικό τους
δυναµικό και απείλησαν τους εργαζόµενους
που παρέµειναν από την ανεργία. Για
αυτούς τους νέους καπιταλιστές, η
ιδιωτικοποίηση πραγµατοποιήθηκε µέσω
µιας διαδικασίας που συχνά έµοιαζε
περισσότερο µε µεταβίβαση περιουσιακών
στοιχείων παρά µε πώληση. Οι επωφελούμενοι
ήταν εσωτερικοί υπάλληλοι με βαθιές
διασυνδέσεις, συχνά πρώην διευθυντές
εργοστασίων ή τοπικοί υπάλληλοι. Γενικά,
αυτοί οι εσωτερικοί παράγοντες ήταν σε
θέση να επηρεάσουν την τιμολόγηση των
περιουσιακών στοιχείων λόγω των
εμπιστευτικών πληροφοριών για συγκεκριμένα
περιουσιακά στοιχεία ή των προσωπικών
τους διασυνδέσεων με τοπικούς κυβερνητικούς
φορείς, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα
την απώλεια περιουσιακών στοιχείων, τη
διαγραφή χρέους και την επιδότηση
πιστώσεων για τους επενδυτές που δεν
διέθεταν τα δικά τους επαρκή κεφάλαια.
Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις πρώην
διευθυντών κρατικών επιχειρήσεων ή
τοπικών οργανισμών που δεν πλήρωσαν
τίποτα από την τσέπη τους, αλλά έγιναν
ιδιοκτήτες ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων
μέσω δανείων που θα πληρώνονταν με
μελλοντικά κέρδη.
Η
μεγάλης κλίμακας απαλλοτρίωση της
αγροτικής γης ήταν ένας δεύτερος και
ισχυρός μηχανισμός για την πρωταρχική
συσσώρευση. Μέσω της απαλλοτρίωσης και
της εμπορευματοποίησης της αγροτικής
γης, οι καπιταλιστές απέκτησαν σημαντικό
μερίδιο από τα ενοίκια που διανέμονταν
στις αγροτικές κολεκτίβες - τους αρχικούς
γαιοκτήμονες. Παρόλο που η αγροτική γη
ανήκει στις αγροτικές κολεκτίβες στην
Κίνα, οι τοπικές κυβερνήσεις έχουν το
δικαίωμα να απαλλοτριώσουν ένα ορισμένο
ποσό στο όνομα του δημόσιου συμφέροντος.
Στο γύρισμα του εικοστού πρώτου αιώνα,
η χώρα πέρασε από μια "επιδημία"
απαλλοτριώσεων, που τροφοδοτήθηκε τόσο
από την επέκταση της αγοράς κατοικίας
(που οφείλεται στην ταχεία αστικοποίηση
και την κερδοσκοπία) όσο και από τις
ανάγκες των τοπικών κυβερνήσεων.
Μελέτες αυτής της κατάστασης δείχνουν
ότι τα έσοδα από απαλλοτριώσεις γης
αντιπροσώπευαν μεταξύ 30%
και 60%
των
συνολικών εσόδων σε επίπεδο δήμων στα
μέσα της δεκαετίας του 2000.
Υπολογίζεται ότι εβδομήντα εκατομμύρια
αγρότες είχαν χάσει τη γη τους μέχρι το
2006 με αντάλλαγμα μια "εξαιρετικά
ανεπαρκή" αποζημίωση.
Μελέτες περίπτωσης που επιχείρησαν να
μετρήσουν τη μέση εθνική αξία της
αποζημίωσης δείχνουν ότι η αποζημίωση
στους αγρότες ήταν μεταξύ 1%
και 10%
της τιμής που κατέβαλαν όσοι έλαβαν την
παραχώρηση της γης.
Η καλλιεργήσιμη γη της χώρας είχε
συρρικνωθεί σε 1,827 δισεκατομμύρια mu
μέχρι το τέλος του 2008, ελάχιστα πάνω από
το 1,8 δισεκατομμύρια mu (120 εκατομμύρια
εκτάρια) που έχει ορίσει η κυβέρνηση ως
το ελάχιστο όριο που απαιτείται για την
εθνική επισιτιστική ασφάλεια.
Η
ιδιωτικοποίηση και η απαλλοτρίωση της
γης συνέβαλαν στη δημιουργία της
παράταξης των ιδιωτικών καπιταλιστών
που δραστηριοποιούνται σε χαμηλούς
δρόμους, η συσσώρευση των οποίων εξαρτάται
κυρίως από την πρόσβαση σε φθηνή εργασία
και φθηνή γη. Οι λαϊκές επιχειρήσεις
μετά την ιδιωτικοποίηση των κρατικών
επιχειρήσεων και η έκρηξη του αριθμού
των ακτημόνων μεταναστών διεύρυναν
δραματικά τον εφεδρικό στρατό εργασίας
της χώρας, ενώ οι στρατηγικές των τοπικών
κυβερνήσεων για την προσέλκυση επενδύσεων
προετοίμασαν τις συνθήκες για φθηνή
γη.
Ενώ
ο συμβιβασμός αποτελούσε εξέχον
χαρακτηριστικό σε κεντρικό κρατικό
επίπεδο, η σχέση μεταξύ του κράτους και
του ιδιωτικού κεφαλαίου σε τοπικό
επίπεδο ήταν περισσότερο συμβολική. Η
κεντρική κυβέρνηση επεδίωκε τόσο την
κοινωνική σταθερότητα όσο και την
οικονομική ανάπτυξη, ενώ οι τοπικοί
οργανισμοί, αντιμέτωποι με την ικανοποίηση
των κινήτρων προώθησης, έτειναν να
επικεντρώνονται αποκλειστικά στην
οικονομική ανάπτυξη. Ειδικά μετά τις
φορολογικές μεταρρυθμίσεις του 1994, οι
οργανισμοί της τοπικής αυτοδιοίκησης
προσπάθησαν να ξεπεράσουν τους
δημοσιονομικούς περιορισμούς με
διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης
της χρήσης του ελέγχου τους επί της
μετατροπής της αγροτικής γης ως τρόπου
αύξησης των εσόδων του προϋπολογισμού
και προσέλκυσης επενδύσεων στις περιοχές
τους.
Αυτή η διαφορά έχει καταστήσει τη σχέση
κράτους-κεφαλαίου πιο πελατειακή σε
τοπικό επίπεδο.
Από τη μία πλευρά, οι ιδιώτες βιομηχανικοί
επενδυτές είναι σε θέση να πιέσουν τις
τοπικές κυβερνήσεις να επεκτείνουν τη
χωρική δυνατότητα συσσώρευσης μέσω
απαλλοτριώσεων γης και κατασκευής
υποδομών, πιέζοντας τις να παρέχουν
χαμηλότερα πρότυπα εργασίας, κόστος
γης και περιβαλλοντικά πρότυπα. Οι
εργολάβοι ακινήτων έχουν κρατήσει
σημαντικό μερίδιο από τα ενοίκια γης
που παράγονται μέσω της κατασκευής
υποδομών από τις τοπικές κυβερνήσεις,
γεγονός που συνέβαλε στην αστικοποίηση
και τη συγκέντρωση του πληθυσμού. Από
την άλλη πλευρά, τόσο οι βιομηχανικοί
επενδυτές όσο και οι κατασκευαστές
ακινήτων βοήθησαν τις τοπικές κυβερνήσεις
να διατηρήσουν τη φερεγγυότητά τους.Στις
αρχές της δεκαετίας του 2000, για να
προσελκύσουν επενδύσεις, οι τοπικές
κυβερνήσεις έτειναν να διαπραγματεύονται
μεμονωμένα με τους επενδυτές αντί να
διεξάγουν δημόσιες προσφορές. Σε ακραίες
περιπτώσεις γύρω από το Δέλτα του ποταμού
Περλ, η τιμή που καταβλήθηκε για τη γη
ήταν σχεδόν μηδενική.
Επιπλέον,
δεδομένης της επιδίωξης των τοπικών
κυβερνήσεων για οικονομική ανάπτυξη
και αστικοποίηση, οι ετήσιες ποσοστώσεις
μετατροπής γης που καθορίστηκαν από
την κεντρική κυβέρνηση αγνοήθηκαν
ρητά.
Μια
σύγκριση των κερδών από ακίνητη περιουσία
και των καθαρών εσόδων από μεταβιβάσεις
γης δείχνει ορισμένα χαρακτηριστικά
της συμβιωτικής σχέσης στην οποία οι
εγχώριοι καπιταλιστές επιτυγχάνουν
κέρδη και οι τοπικές κυβερνήσεις παράγουν
εισόδημα από μεταβιβάσεις γης. Από το
1998 έως το 2015, το ακαθάριστο εισόδημα από
τη μεταβίβαση γης προς τις τοπικές
κυβερνήσεις αυξήθηκε από 50,8 δισεκατομμύρια
γιουάν σε 3078,4 δισεκατομμύρια
. Οι τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να
δαπανήσουν σημαντικό μέρος των εσόδων
από τη μεταβίβαση γης για την προκαταρκτική
κατασκευή υποδομών και σε μικρότερο
βαθμό για την αποζημίωση για την
απαλλοτρίωση γης- συνεπώς, μόνο το καθαρό
εισόδημα από τη μεταβίβαση γης μπορεί
να αντιμετωπιστεί ως κέρδος από το
τοπικό κράτος. Το διάγραμμα 2 συγκρίνει
την αύξηση του καθαρού εισοδήματος από
τη μεταβίβαση γης της τοπικής αυτοδιοίκησης
με εκείνη των κερδών των επιχειρήσεων
ακινήτων από το 2000 έως το 2015. Τα στοιχεία
δείχνουν ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων
ακινήτων αυξήθηκαν ταχύτερα από ό,τι
τα καθαρά έσοδα των κυβερνήσεων από τη
μεταβίβαση γης. Το αποτέλεσμα ήταν ένα
στρεβλό σύστημα απαλλοτριώσεων αστικής
γης που ωφελεί τους εργολάβους ακινήτων
και τους βιομηχανικούς επιχειρηματίες,
ανακουφίζει τους τοπικούς δημοσιονομικούς
περιορισμούς, αλλά επιβαρύνει τους
πρώην αγρότες με το κόστος της ταχείας
αστικοποίησης, γεγονός που με τη σειρά
του εξαναγκάζει τους ακτήμονες να
πουλήσουν την εργατική τους δύναμη.
Διάγραμμα
2. Αύξηση των ακινήτων και του καθαρού
εισοδήματος από μεταβίβαση γης, 2000-2015
(2000 = 1): Τα κέρδη ακινήτων είναι τα κέρδη
των επιχειρήσεων ακινήτων. Τα καθαρά
έσοδα μεταβίβασης γης των κυβερνήσεων
περιλαμβάνουν το σύνολο των εσόδων
μεταβίβασης γης μείον το κόστος
μεταβίβασης γης. Το κόστος µεταβίβασης
γης περιλαµβάνει τις δαπάνες των
κυβερνήσεων για την αποζηµίωση απόκτησης
γης και την προκαταρκτική κατασκευή
υποδοµών. Όλες οι τιµές είναι σε
ονοµαστικούς όρους. Και οι δύο τιμές το
2000 είναι ίσες με 1. Το Υπουργείο Οικονομικών
δεν αναφέρει το κόστος μεταβίβασης γης
μεταξύ 2000 και 2007. Συνεπώς, υπολογίσαμε
τον λόγο του καθαρού εισοδήματος από
μεταβίβαση γης προς το εισόδημα από
μεταβίβαση γης με βάση μια γραμμική
τάση και στη συνέχεια υπολογίσαμε το
καθαρό εισόδημα από μεταβίβαση γης και
το κόστος μεταβίβασης γης χρησιμοποιώντας
αυτόν τον εκτιμώμενο λόγο. Πηγή: Τα
στοιχεία για το κόστος ακίνητης περιουσίας
και το κόστος δόμησης προέρχονται από
την China
Statistical
Yearbook
2016. Τα στοιχεία για το εισόδημα από τη
μεταβίβαση γης και το κόστος μεταβίβασης
γης προέρχονται από τον δικτυακό τόπο
του Υπουργείου Οικονομικών.
Τεταμένη
συμμαχία
Η
άνοδος της φράξιας των χαμηλών δρόμων
αντιστοιχούσε στη διαμόρφωση ενός
καθεστώτος συσσώρευσης με γνώμονα τις
επενδύσεις και τις εξαγωγές. Οι
παραγωγοί-εξαγωγείς ήταν οι σημαντικότεροι
παράγοντες σε αυτό το καθεστώς, ενώ ο
αναδιαρθρωμένος κρατικός τομέας
διαδραμάτισε επίσης καθοριστικό ρόλο.
Με την υποστήριξη του τραπεζικού
συστήµατος που κυριαρχείτο από το
κράτος, οι κρατικές επιχειρήσεις και
οι τοπικές κυβερνήσεις πραγµατοποίησαν
σηµαντικές επενδύσεις, ιδίως σε υποδοµές,
οι οποίες προώθησαν σηµαντικά και
σταθεροποίησαν την οικονοµική ανάπτυξη
υπό το καθεστώς αυτό. Οι ευνοϊκές εγχώριες
συνθήκες και η αναδιάρθρωση του παγκόσμιου
καπιταλισμού κατέστησαν την Κίνα
παγκόσμιο εργοστάσιο. Ωστόσο, αυτό το
καθεστώς που καθοδηγείτο από επενδύσεις
και εξαγωγές είχε αντιφάσεις που
προέκυψαν τόσο από εσωτερικές ταξικές
αντιθέσεις όσο και από εξωτερικούς
περιορισμούς. Εσωτερικά, αυτό το καθεστώς
ενίσχυε την κοινωνική αναταραχή, ενώ η
αύξηση των μισθών για τους μετανάστες
εργάτες απειλούσε τη βιωσιμότητα του
καθεστώτος. Εξωτερικά, οι εγχώριοι
καπιταλιστές της Κίνας βρίσκονταν στο
κατώτερο άκρο της παγκόσμιας αλυσίδας
αξίας λόγω τεχνολογικών μειονεκτημάτων,
γεγονός που επίσης αμφισβητούσε τη
βιωσιμότητα και τη δυνατότητα του
καθεστώτος.
Πρώτον,
η ιδιωτικοποίηση και η απαλλοτρίωση
της γης οδήγησαν σε κοινωνική αναταραχή,
ιδίως μεταξύ των εργατών και των ακτημόνων
αγροτών. Λόγω των μεταρρυθμίσεων στον
κρατικό τομέα, περίπου 500 εκατομμύρια
θέσεις εργασίας χάθηκαν μεταξύ 1995 και
2003,
με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας
εφεδρικός στρατός απολυμένων εργατών
και να αυξηθεί εκρηκτικά η άτυπη
απασχόληση.
Οι απολυμένοι κρατικοί υπάλληλοι βγήκαν
αμέσως στους δρόμους, εδραιωμένοι στον
μαοϊκό λόγο για τα κοινωνικά δικαιώματα
και τη δημόσια ιδιοκτησία των μέσων
παραγωγής. Αυτές οι διαμαρτυρίες
απόγνωσης προκλήθηκαν επίσης από την
επιταχυνόμενη εμπορευματοποίηση των
δημόσιων υπηρεσιών, ιδίως της υγείας
και της εκπαίδευσης, και τη διάλυση των
μονάδων εργασίας (danwei),
του πρώην σοσιαλιστικού συστήματος
κοινωνικής προστασίας των πόλεων.
Από την πλευρά των ακτημόνων αγροτών,
κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000,
οι διαμάχες για τη γη ήταν η κύρια αιτία
μαζικών επεισοδίων, λόγω της ιστορικής
σχέσης μεταξύ της χρήσης της γης και
της κοινωνικής προστασίας.
Αυτή η κοινωνική αναταραχή απαιτούσε
ένα πιο βιώσιμο καθεστώς συσσώρευσης
για τον περιορισμό των εσωτερικών
συγκρούσεων.
Δεύτερον,
από το 2004, ο ταχέως αναπτυσσόμενος
εξαγωγικός τομέας στις παράκτιες
περιοχές αντιμετώπισε έλλειψη εργατικού
δυναμικού, οδηγώντας σε σημαντικές
αυξήσεις στους μισθούς των μεταναστών
εργατών.
Ενώ υπήρχε ένας μεγάλος εφεδρικός
στρατός εργατικού δυναμικού τόσο στις
αγροτικές όσο και στις αστικές περιοχές
χάρη σε δημογραφικούς λόγους και θεσμικές
αλλαγές, οι εργασιακές διαδικασίες στον
εξαγωγικό τομέα, που χαρακτηρίζονταν
από πολλές ώρες εργασίας, υψηλή ένταση
και χαμηλές αμοιβές, σήμαινε ότι μόνο
ορισμένοι εργαζόμενοι από τον εφεδρικό
στρατό ανταποκρίνονταν στις ανάγκες
και αποδέχονταν τέτοιες συνθήκες
εργασίας. Καθώς οι ελλείψεις εργατικού
δυναµικού συνεχίζονταν, οι αγώνες των
µεταναστών εργατών αυξήθηκαν επίσης,
υποστηριζόµενοι από ισχυρότερη
διαπραγµατευτική δύναµη.
Το µειονέκτηµα των κινέζων καπιταλιστών
στην παγκόσµια αλυσίδα αξίας περιόρισε
την ικανότητά τους να απορροφούν αυξήσεις
των µισθών, καθιστώντας το καθεστώς που
καθοδηγείται από τις εξαγωγές µη βιώσιµο.
Τέλος,
η κρατική στρατηγική "Trade
Market for Technology"
(TMFT) απέτυχε. Η στρατηγική TMFT προωθήθηκε
από την κεντρική κυβέρνηση κατά τις
δεκαετίες του 1980 και 1990 ως αντικατάσταση
της μαοϊκής στρατηγικής αυτοδυναμίας
για την τεχνολογική πρόοδο. Παρόλο που
κανένας εθνικός ηγέτης δεν αντιτάχθηκε
στην εισαγωγή ξένων τεχνολογιών, υπήρξε
συζήτηση εντός της ηγεσίας του ΚΚΚ στις
αρχές της δεκαετίας του 1980 σχετικά με
το αν η στρατηγική αυτοδυναμίας θα
έπρεπε να εγκαταλειφθεί. Οι υποστηρικτές
της εισαγωγής ξένης τεχνολογίας
κυριάρχησαν στο κράτος εκείνη την εποχή,
µε αποτέλεσµα να εγκαταλειφθούν ορισµένα
ζωτικής σηµασίας έργα, όπως το αεροσκάφος
Y-10 της Σαγκάης.
Η στρατηγική που υιοθετήθηκε τότε ήταν
να ενθαρρυνθεί η µεταφορά προηγµένων
τεχνολογιών µε τη δηµιουργία κοινών
επιχειρήσεων και να επιτραπεί στις
ξένες επιχειρήσεις να εισέλθουν στην
εγχώρια αγορά και να διατηρήσουν κάποιο
µονοπώλιο.
Ωστόσο, η στρατηγική αυτή απέτυχε να
επιφέρει υγιείς τεχνολογικές μεταφορές,
διότι αυτές οι κοινές επιχειρήσεις
συνήθως μόνο κατασκεύαζαν προϊόντα και
δεν συμμετείχαν σε καμία δραστηριότητα
έρευνας και ανάπτυξης.
Ο μετασχηματισμός του παγκόσμιου δικτύου
παραγωγής κατέστησε επίσης τη μεταφορά
τεχνολογίας αναποτελεσματική. Η κριτική
της κρατικής στρατηγικής για την επιστήμη
και την τεχνολογία προερχόταν από τους
διανοούμενους, οι οποίοι ανησυχούσαν
ότι η εξάρτηση της Κίνας από μια
αποτυχημένη προσέγγιση μεταφοράς
τεχνολογίας, θα έθετε σε κίνδυνο όχι
μόνο τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης, αλλά
και την οικονομική ανεξαρτησία και την
εθνική ασφάλεια.
Δεδομένων
των εσωτερικών αντιφάσεων και των
εξωτερικών περιορισμών, προέκυψε μια
συναίνεση εντός του ΚΚΚ ότι η πολιτική
νομιμότητα του κόμματος έπρεπε να
ανοικοδομηθεί και να μειωθεί το κοινωνικό
κόστος που προέκυπτε από την αδέσμευτη
επέκταση του καπιταλισμού.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, αυτές
οι αντιφάσεις και η συναίνεση εντός του
κόμματος οδήγησαν σε μια αναπροσαρμογή
των σχέσεων μεταξύ του κράτους και της
νεογέννητης καπιταλιστικής τάξης,
οδηγώντας σε αυτό που αποκαλούμε στάδιο
"τεταμένης συμμαχίας".
Η
παράταξη της "καινοτομίας"
και η παράταξη των χρηματιστών
Η
αρχική στρατηγική του κράτους ήταν να
ξεκινήσει τη συστηματική υποστήριξη
της εγχώριας καινοτομίας, επιδιώκοντας
να συνοψίσει ένα ευρύ σύνολο πολιτικών
για την τόνωση της καινοτομίας και τη
δημιουργία παγκόσμιων κινεζικών
εμπορικών σημάτων και τεχνολογιών. Όπως
δείχνουν τα στοιχεία που ακολουθούν,
τόσο οι κρατικές εταιρείες όσο και η
παράταξη "καινοτομίας"
των ιδιωτών καπιταλιστών, επωφελήθηκαν
σημαντικά από αυτή τη στήριξη. Η στρατηγική
αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί ως απάντηση
του κράτους στους εξωτερικούς περιορισµούς
και τις εσωτερικές αντιφάσεις που
αναφέρθηκαν παραπάνω. Ενώ είναι
αναμφισβήτητο ότι οι πολιτικές αυτές
συνδέονταν με την τεχνολογική προσέγγιση
της Κίνας με τις προηγμένες χώρες και
την επιδίωξη της οικονομικής ανεξαρτησίας
του κράτους, που αντανακλούν επίσης το
κίνητρο του κράτους να μειώσει την
εξάρτηση της οικονομίας από τη φθηνή
εργασία.
Οι
πολιτικές αυτές απέκτησαν δυναμική το
2006, όταν το πρόγραμμα Zizhu Chuangxin ("Αυτόχθονη
καινοτομία")
ξεκίνησε από την κυβέρνηση των Hu Jintao
και Wen Jiabao.
Το πρόγραμμα αυτό καθιέρωσε ένα εθνικό
σχέδιο στο οποίο εμπλέκονται διάφορα
υπουργεία σε φιλόδοξα μεγαλεπήβολα
έργα. Το πρόγραμμα αυτόχθονης καινοτομίας
προσάρμοσε τη σχέση μεταξύ του κράτους
και των εγχώριων καπιταλιστών, απαιτώντας
η επέκταση του ιδιωτικού κεφαλαίου να
λαμβάνει υπόψη την πολιτική νομιμότητα
και τις κοινωνικές αντιθέσεις. Το
πρόγραμμα αυτό, μαζί με την έννοια της
"Αρμονικής
Κοινωνίας"
που πρότεινε η κυβέρνηση Hu-Wen και το
πρόγραμμα "Κοινή
Ευημερία"
που πρότεινε ο πρόεδρος Xi Jinping, σηματοδότησε
ότι η νέα τάξη θα έπρεπε να συμβάλει
στην ανοικοδόμηση της πολιτικής
νομιμότητας του κράτους. Η επιδίωξη της
τεχνολογικής προόδου συνεχίστηκε και
υπό την τρέχουσα κυβέρνηση. Είναι
ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ένα σημαντικό
ποσοστό των ιδιωτών επιχειρηματιών που
προσκλήθηκαν από το συμπόσιο που
διοργάνωσε ο Xi Jinping το 2018 προέρχονταν
από βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας.
Ενώ
το πρόγραμμα αυτόχθονης καινοτομίας
στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στις
αναδιαρθρωμένες κρατικές επιχειρήσεις,
στήριξε τις ιδιωτικές επιχειρήσεις με
επιλεκτικό τρόπο, αποκαλύπτοντας την
τάση του κράτους να προσαρμόζει το
καθεστώς συσσώρευσης. Δύο µέσα
χρησιµοποιήθηκαν ευρέως ως πολιτικές
καινοτοµίας µε βάση την εγχώρια ζήτηση:
οι δηµόσιες συµβάσεις και η επιλογή
τεχνικών προτύπων, τα οποία, αµφότερα,
ήταν πολύ αµφισβητούµενα από τους
διεθνείς ανταγωνιστές. Αντιστοιχώντας
στο 3,5% του ΑΕΠ το 2016, οι δημόσιες προμήθειες
θεωρήθηκαν γρήγορα ως μέσο για την
ενίσχυση των εθνικών εμπορικών σημάτων.
Ένας κύριος δικαιούχος του προγράμματος
ήταν η Lenovo, μια ιδιωτική εταιρεία με
κρατική ιστορία. Η επιλογή των τεχνικών
προτύπων από το κράτος χρησιµοποιήθηκε
συχνά στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών
για την υποστήριξη των κινεζικών
επιχειρήσεων. Τόσο η Huawei όσο και η ZTE,
δύο µεγάλες κινεζικές εταιρείες
τηλεπικοινωνιών, ευνοήθηκαν από την
απόφαση της κυβέρνησης να επιλέξει το
πρότυπο V5.1, που χρησιµοποιείται σε
συστήµατα µεταγωγής για τηλεφωνικές
ανταλλαγές µεγάλης χωρητικότητας και
αναπτύχθηκε από κοινού από τις δύο αυτές
εταιρείες.
Καθώς οι περισσότερες ξένες εταιρείες
δεν παρήγαγαν συστήµατα σύµφωνα µε αυτό
το πρότυπο, η επέκταση των εγχώριων
εµπορικών σηµάτων ήταν σηµαντική µέχρις
ότου οι εξωτερικοί ανταγωνιστές κατάφεραν
να προσαρµοστούν.
Το πρότυπο κινητής τηλεφωνίας τρίτης
γενιάς είναι ένα χαρακτηριστικό
παράδειγµα της συνεργασίας µεταξύ των
κρατικών επιχειρήσεων και της "τάξης
της καινοτοµίας".
Από τα µέσα της δεκαετίας του 2000 και
µετά, υπήρξαν αναφορές για πιέσεις από
τους κινέζους κατασκευαστές για την
προστασία της εγχώριας τεχνολογίας
µέσω, για παράδειγµα, τεχνικών προτύπων
για κινητά τηλέφωνα. Το 2009, η κυβέρνηση
επέλεξε το TD-SCDMA ως τεχνικό πρότυπο για
κινητά τηλέφωνα τρίτης γενιάς, μετά από
έντονες διαμάχες μεταξύ εγχώριων
κρατικών φορέων εκμετάλλευσης, ξένων
κατασκευαστών και εγχώριων ιδιωτών
κατασκευαστών. Το πρότυπο αναπτύχθηκε
από την Datang, μια κρατική επιχείρηση που
είχε ξεφύγει από τον ανταγωνισμό με
τους ξένους κατασκευαστές (κυρίως τη
Motorola και τη Nokia) και τους εγχώριους
χειριστές, αλλά υποστηρίχθηκε από τους
εγχώριους κατασκευαστές. Το 2009, το 3G
TD-SCDMA υιοθετήθηκε σε εθνικό επίπεδο και
συνοδεύτηκε από ένα εθνικό πρόγραμμα
στήριξης που παρείχε στους εγχώριους
κατασκευαστές πρόσβαση σε πιστώσεις
και επιδοτήσεις.
Η
καταστολή της παράταξης της χρηματιστών
είναι το δεύτερο μέρος της αναπροσαρμογής
της σχέσης μεταξύ του κράτους και της
νέας καπιταλιστικής τάξης, και αποτελεί
επίσης απόδειξη των αυξημένων εντάσεων
σε αυτή τη σχέση. Η παράταξη αυτή
περιλαµβάνει καπιταλιστές που κερδοσκοπούν
σε µεγάλες χρηµατοπιστωτικές αγορές,
όπως το χρηµατιστήριο, µέσω εµπορικών
τραπεζών, εταιρειών χρηµατοπιστωτικών
συµµετοχών, επενδυτικών κεφαλαίων και
ασφαλιστικών εταιρειών που κατέχουν ή
ελέγχουν. Η άνοδος της παράταξης των
χρηματιστών αποτέλεσε κρίσιμο μέρος
της χρηματοοικονομικής υπερανάπτυξης
που έλαβε χώρα όταν ο βιομηχανικός
τομέας της Κίνας έχασε τη δυναμική του
καθώς η παγκόσμια οικονομία παγιδεύτηκε
στη μεγάλη ύφεση του 2008. Το κρατικό
πακέτο τόνωσης της οικονομίας το 2009 και
το 2010 ανέβαλε μεν την οικονομική
επιβράδυνση στη ΛΔΚ, αλλά τελικά έχασε
τη δυναμική του, καθώς το πακέτο αύξησε
δραματικά τη μόχλευση τόσο των τοπικών
κυβερνήσεων όσο και των κρατικών
επιχειρήσεων, γεγονός που οδήγησε σε
σημαντική επέκταση του σκιώδους
τραπεζικού τομέα.
Η οικονομική επιβράδυνση αποθάρρυνε
τις ιδιωτικές μη χρηματοπιστωτικές
επενδύσεις. Η ετήσια πραγματική αύξηση
των ιδιωτικών μη χρηματοοικονομικών
επενδύσεων ήταν - 2,3% το 2017 (το χαμηλότερο
ποσοστό από τα μέσα της δεκαετίας του
1990). Εν τω μεταξύ, το ιδιωτικό κεφάλαιο
της παράταξης των χρηματιστών,
συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο και
εμπλέκεται σε κερδοσκοπικές δραστηριότητες
που θα μπορούσαν να απειλήσουν τη
συνολική χρηματοοικονομική σταθερότητα
και ασφάλεια.
Αυτή
η παράταξη άντλησε κεφάλαια μέσω των
χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που κατέχει
ή ελέγχει. Η εχθρική εξαγορά της Vanke,
μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες
ανάπτυξης ακινήτων στην Κίνα, από την
Baoneng αποτελεί γνωστό παράδειγμα. Το
2015, ως ιδιωτικός όμιλος χρηματοοικονομικών
υπηρεσιών, η Baoneng συγκέντρωσε 26,2
δισεκατομμύρια γιουάν για να αγοράσει
μετοχές της Vanke, χρησιμοποιώντας σχέδια
διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων
(AMP) που εκδόθηκαν από μια χρηματοοικονομική
εταιρεία που ανήκε στην Baoneng. Το μεγαλύτερο
μέρος των κεφαλαίων που χρησιμοποιήθηκαν
για την εξαγορά προήλθε από μερικές
εμπορικές τράπεζες, ιδίως την China Zheshang
Bank. Η εν λόγω εμπορική τράπεζα με μετοχικό
κεφάλαιο παρείχε στην Baoneng 13,3 δισεκατομμύρια
γιουάν, τα οποία τελικά προέρχονταν από
τα προϊόντα διαχείρισης πλούτου (WMP) της
τράπεζας που πωλούνταν σε νοικοκυριά,
ιδίως πλούσια.
Το 2018, η Baoneng εξαργύρωσε τις μετοχές της
Vanke και αποκόμισε τα κέρδη. Οι κερδοσκοπικές
δραστηριότητες αυτής της χρηματιστικής
φράξιας που τροφοδοτήθηκε από την
ανάπτυξη νέων χρηματοοικονομικών
προϊόντων όπως τα AMP και τα WMP όχι μόνο
διατάραξαν την τάξη του χρηματιστηρίου
αλλά και τροφοδότησαν τη φούσκα το 2014
και το 2015.
Ένα
από τα χαρακτηριστικά που διακρίνει
πιο έντονα τα καθεστώς συσσώρευσης της
Κίνας από τις άλλες οικονομίες είναι η
σχετική ανεξαρτησία της σε σχέση με τη
χρηματοπιστωτικοποίηση.69 Η
χρηματοπιστωτικοποίηση, η οποία έχει
επηρεάσει τους ρυθμούς και τους τρόπους
συσσώρευσης σε πολλές χώρες από την
αρχή του νεοφιλελευθερισμού τη δεκαετία
του 1980, δεν έχει διεισδύσει με τον ίδιο
τρόπο στην κινεζική οικονομία. Ως επί
το πλείστον, αυτό οφείλεται σε ένα
κρατικά ελεγχόμενο χρηματοπιστωτικό
σύστημα στο οποίο το κράτος επιβάλλει
όρια στις βραχυπρόθεσμες εισροές
κεφαλαίου και στην κερδοσκοπία.
Ωστόσο,
η παράταξη των χρηματιστών, μαζί με τα
ξένα συμφέροντα, είναι αυτή που πιέζει
για το άνοιγμα του λογαριασμού κεφαλαίων
της Κίνας. Τον Μάρτιο του 2017, κατά τη
διάρκεια της Πέμπτης Συνόδου του
Δωδέκατου Εθνικού Λαϊκού Κογκρέσου,
στελέχη από τον χρηματοπιστωτικό τομέα
και τον τομέα των κατασκευαστικών
κατήγγειλαν ανοιχτά τους ελέγχους ροών
κεφαλαίων για την παρεμπόδιση των
κινεζικών εξαγορών στο εξωτερικό,
γεγονός που καταδεικνύει την αμφίδρομη
κίνηση μεταξύ των κρατικών δυνάμεων
και των συμφερόντων των καπιταλιστών.
Μέχρι στιγμής, η κινεζική χρηματοπιστωτική
επέκταση έχει διατηρήσει σχετική
αυτονομία σε σχέση με τη δύναμη του
δολαρίου ΗΠΑ. Ωστόσο, οι εσωτερικές και
εξωτερικές πιέσεις είναι ισχυρές και
η εκροή κεφαλαίου της Κίνας το 2016 έδειξε
την ευπάθειά της σε ανεξέλεγκτες
κερδοσκοπικές κινήσεις. Από το 2015 έως
το 2016, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου
περιορισμένης απελευθέρωσης των
χρηματοπιστωτικών αγορών, η Κίνα έχασε
σχεδόν μισό τρισεκατομμύριο δολάρια
σε διεθνή αποθέματα, με αποτέλεσμα τα
συνολικά αποθέματα να μειωθούν κάτω
από τα τρία τρισεκατομμύρια δολάρια
για πρώτη φορά από το 2011.
Έκτοτε, η κυβέρνηση έχει επιβάλει
αυστηρότερους κανονισμούς για τις
υπερπόντιες επενδύσεις του ιδιωτικού
κεφαλαίου. Μεγιστάνες όπως η Wanda Group και
η HNA Group αναγκάστηκαν να μειώσουν τις
επενδύσεις τους στο εξωτερικό λόγω
αυτών των κανονισμών.
Η
κοινωνική ένταση που δημιουργείται από
αυτό το ρήγμα στο εσωτερικό με την
καπιταλιστική τάξη αναδιατυπώνεται σε
εσωτερικούς αγώνες. Από το 2012 που ξεκίνησε
η εκστρατεία του προέδρου Σι Τζινπίνγκ
κατά της διαφθοράς, χιλιάδες διεφθαρμένοι
επιχειρηματίες συνελήφθησαν και
τιμωρήθηκαν, καθώς και ορισμένοι
καπιταλιστές και επιχειρηματίες που
πλούτισαν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Τον Ιούνιο του 2017 συνελήφθη ο Wu Xiaohui,
μέλος της φράξιας των χρηματιστών με
ισχυρούς δεσμούς με πρώην υψηλόβαθμους
οἰκονόμους. Η εταιρεία χαρτοφυλακίου
του Wu Xiaohui, Anbang Insurance Group, είναι μία από
τις μεγαλύτερες στη χώρα και έχει γίνει
γνωστή για τις αγορές πολυτελών
ξενοδοχείων αξίας δισεκατομμυρίων
δολαρίων σε όλο τον κόσμο. Τον Νοέμβριο
του 2016, ο Wu προσπάθησε να κλείσει συμφωνία
για ξενοδοχείο στο Μανχάταν με τον Jared
Kushner, γαμπρό και σύμβουλο του Αμερικανού
προέδρου Donald Trump.
Η υπόθεση αυτή είναι ένα μόνο τρανταχτό
παράδειγμα των διασυνδέσεων μιας φατρίας
Κινέζων καπιταλιστών με το διεθνές
κεφάλαιο, τις οποίες η σημερινή κινεζική
ηγεσία προσπαθεί να περιορίσει μέσω
έντονων εσωτερικών αγώνων.
Συμπέρασμα
Δείξαμε
πώς ο σχηματισμός και ο μετασχηματισμός
μιας καπιταλιστικής τάξης και των
φατριών της είναι συνυφασμένος με το
κυρίαρχο καθεστώς συσσώρευσης. Στην
περίοδο του "μεγάλου συμβιβασμού",
το κράτος ανταποκρίθηκε στην πίεση για
μεταρρύθμιση της οικονομίας και ενίσχυση
της στρατηγικής θέσης των εναπομεινάντων
κρατικών επιχειρήσεων. Ομοίως, η
απαλλοτρίωση της γης των αγροτών και η
έκρηξη των επενδύσεων σε κατοικίες και
υποδομές διευκόλυναν σημαντικά την
εμφάνιση των πρώτων δισεκατομμυριούχων
της Κίνας και άνοιξαν το δρόμο για την
ανάπτυξη που καθοδηγείται από τις
επενδύσεις. Στην περίοδο της "τεταμένης
συμμαχίας", οι αντιθέσεις που
δημιουργήθηκαν από την πρωταρχική
συσσώρευση ψυχράνθηκαν εν μέρει από τη
ρητορική της "αρμονικής κοινωνίας"
και τη συστηματική κρατική υποστήριξη
της εγχώριας καινοτομίας. Ωστόσο, η
φραξιονιστική βάση της καπιταλιστικής
τάξης της Κίνας, που επιταχύνθηκε ραγδαία
από την οικονομική επέκταση, δημιούργησε
νέες πιέσεις στο κράτος. Το κράτος
ανταποκρίθηκε µε την ενίσχυση του
κατασταλτικού µηχανισµού του µέσω,
µεταξύ άλλων, της εκστρατείας κατά της
διαφθοράς του προέδρου Xi Jinping (Πίνακας
2).
Απορρίπτουμε
τον ισχυρισμό ότι το κράτος ελέγχει
απόλυτα τη νέα καπιταλιστική τάξη. Κατά
την άποψή μας, η φαινομενικά αυτόνομη
δύναμη του κινεζικού κράτους μπορεί να
κατανοηθεί πλήρως μόνο αν ληφθεί υπόψη
η ιστορική πορεία των κοινωνικών σχέσεων.
Η αυτονομία του κράτους αποτελεί
κληρονομιά της επανάστασης του 1911 και
της ταξικής πάλης που οδήγησε στην
ίδρυση του ΚΚΚ. Ενώ το κράτος στη
µεταρρυθµιστική εποχή εγκατέλειψε
ορισµένους από τους στόχους του
προηγούµενου µαοϊκού καθεστώτος,
διατήρησε τους στόχους της οικονοµικής
ανάπτυξης και της βελτίωσης του βιοτικού
επιπέδου προκειµένου να διατηρήσει την
πολιτική νοµιµότητα και να περιορίσει
τις κοινωνικές συγκρούσεις. Αυτή η
αυτονομία είναι επίσης το αποτέλεσμα
μιας σταδιακής μεταρρυθμιστικής πορείας.
Σε αντίθεση µε µια πιο ριζοσπαστική
πορεία που οδήγησε σε οικονοµική ύφεση
και πολιτική ανασυγκρότηση στη Ρωσία,
η σταδιακή πορεία που ακολούθησε η
κινεζική κυβέρνηση και το Κινεζικό
Κοµµουνιστικό Κόµµα επέτρεψε στην
ιστορική πορεία να παίξει το ρόλο της
δηµιουργίας επίµονης επίδρασης κατά
τη διάρκεια της εποχής της µεταρρύθµισης.
Αυτό σηµαίνει επίσης ότι η ανάλυση της
σύγχρονης κινεζικής πολιτικής οικονοµίας
θα πρέπει να θεωρεί το κράτος ως κοινωνική
σχέση µε ιστορική δυναµική, αντί να το
υποβιβάζει είτε σε ουδέτερη υπερταξική
τάξη είτε σε υπηρέτη της καπιταλιστικής
τάξης.
Σημειώσεις
για τους συντελεστές
Η
Isabela Nogueira είναι επίκουρη καθηγήτρια στο
Ινστιτούτο Οικονομικών και συντονίστρια
του Lab-China, αμφότερα στο Ομοσπονδιακό
Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο,
Βραζιλία.
Ο
Hao Qi είναι αναπληρωτής καθηγητής στο
Πανεπιστήμιο Renmin της Κίνας, Πεκίνο. Τα
ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν
τη μαρξική πολιτική οικονομία, τη
διανομή, την εργασία και την κινεζική
οικονομία.
Αναφορές
Bloomberg
News. 2017.“China’s Capital Control Trigger to Backlash after
Scrapped Deals.”
Bloomberg
News, March 7. Accessed March 14.
https://www.bloomberg.com/news/articles/
2017-03-07/china-s-capital-controls-trigger-a-backlash-after-deals-thwarted.
Brunhoff,
Suzanne de. 1978.The State, Capital and Economic Policy. London:
Pluto Press.
Byres,
Terence J. 2009.“The Landlord Class, Peasant Differentiation,
Class Struggle and the
Transition
to Capitalism: England, France and Prussia Compared.”Journal of
Peasant Studies
36
(1): 33–54.
Chang,
Dae-oup. 2013.“Labour and the ‘Developmental State’: A Critique
of the Developmental
State
Theory of Labour.”In Beyond the Developmental State: Industrial
Policy Into the 21st
Century,
edited by Ben Fine, Jyoti Saraswati, and Daniela Tavasci, 85–109.
London: Pluto.
Chavance,
Bernard. 2017.“Ownership Transformation and System Change in
China.”Revue de la
régulation
21 (Spring). Accessed June 4, 2018.
http://journals.openedition.org/regulation/12298.
Chen,
Feng. 2006.“Privatization and Its Discontents in Chinese
Factories.”The China Quarterly
185:
42–60.
Chen,
Long. 2017.“Containing Capital Outflows.”Gavekal,
February 15. Accessed May 2, 2018.
https://research.gavekal.com/.
Cox,
Robert W. 1981.“Social Forces, States and World Orders: Beyond
International Relations
Theory.”Millennium:
Journal of International Studies 10 (2): 126–155.
Dickson,
Bruce J. 2008.Wealth into Power: The Communist Party’s Embrace of
China’s Private
Sector.New
York: Cambridge University Press.
Dodwell,
D. 2018.“The Real Target of Trump’s Trade War Is ‘Made in China
2025.’” South China
Morning
Post, June 17. Accessed July 2.
https://www.scmp.com/business/global-economy/
article/2151177/real-target-trumps-trade-war-made-china-2025.
Ehlers,
Torsten, Steven Kong, and Feng Zhu. 2018.“Mapping Shadow Banking in
China: Structure
and
Dynamics.”Bank for International Settlements Working Papers (701).
al
“Downsizing”. New York: Martin Kessler Books.
Guo,
Baogang. 2003.“Political Legitimacy and China’s
Transition.”Journal of Chinese Political
Science
8(1–2): 1–25.
Haas,
Benjamin. 2017.“Chinese Tycoon Reportedly Caught up in Sweeping
Corruption
Crackdown.”The
Guardian, June 14. Accessed June 20.
http://www.theguardian.com/world/
2017/jun/14/chinese-tycoon-reportedly-caught-up-anti-corruption-crackdown-wu-xiaohui-an
bang.
Heberer,
T., and G. Schubert. 2019.“Weapons of the Rich: Strategic Behavior
and Collective Action
of
Private Entrepreneurs in China.”Modern China 45 (5): 471–503.
Howell,
J. 2006.“Reflections
on the Chinese State.”Development and Change 37 (2): 273–297.
Howell,
J., and T. Pringle. 2019.“Shades of Authoritarianism and State
–Labour Relations in
China.”British
Journal of Industrial Relations 57 (2): 223–246.
Hu,
Heli. 1989.“‘1988 Nian Zhongguo Zujin Jiazhi De Gusuan’[An
Estimate of the Value of Rent
in
China in 1988].”Jingji Shehui Tizhi Bijiao [Comparative Economic
Systems] 5: 10–15.
Hua,
Sheng. 2017.Wanke Moshi Kongzhi Quan Zhizheng Yu Gongsi Zhili [The
Mode of Vanke:
The
Battle Over Control and Corporate Governance]. Beijing: Dongfang
Press.
Hui,
Elaine Sio-ieng. 2017.“Putting the Chinese State in its Place: A
March from Passive Revolution
to
Hegemony.”Journal of Contemporary Asia 47 (1): 66–92.
Jessop,
Bob. 2008.State Power: A Strategic-Relational Approach. Cambridge:
Polity Press.
Kotz,
David M. 2015.The Rise and Fall of Neoliberal Capitalism. Cambridge,
MA: Harvard
University
Press.
Kotz,
David M., and Fred Weir. 1997.Revolution from Above: The Demise of
the Soviet System.
New
York: Routledge.
Lau,
W. K. 1999.“The 15th Congress of the Chinese Communist Party:
Milestone in China’s
Privatization.”Capital
& Class 23 (2): 51–87.
Lazonick,
William, and Yin Li. 2012.“China’s Path to Indigenous
Innovation.”Working paper.
Lee,
Ching Kwan. 2016.“Precarization or Empowerment? Reflections
on Recent Labor Unrest in
China.”The
Journal of Asian Studies 75 (2): 317–333.
Lee,
Keun, Sunil Mani, and Qing Mu. 2012.“Explaining Divergent Stories
of Catch-up in the
Telecommunication
Equipment Industry in Brazil, China, India and Korea.”In Economic
Development
as a Learning Process: Variation Across Sectoral Systems, edited by
Franco
Malerba
and Richard R. Nelson, 21–71. Northampton, MA: Edward Elgar.
Li,
W. 2001.“Corruption During the Economic Transition in
China.”University of Virginia
Working
Paper.
Li,
Hongbin, and Scott Rozelle. 2004.“Insider Privatization with a
Tail: The Screening Contract
and
Performance of Privatized Firms in Rural China.”Journal of
Development Economics 75
(1):
1–26.
Lo,
Dic. 2016.Developing or Under-developing? Implications of
China’s‘Going Out’for Late
Development.
London: School of Oriental and African Studies Department of
Economics
Working
Paper No. 198.
Lu,
Feng (路风).
2006.Zouxiang Zizhu Chuangxin [Towards Indigenous Innovation].
Guilin:
Guangxi
Normal University Press.
Lu,
Feng (卢峰).
2012.“Wage Trends among Chinese Migrant Workers: 1979–2010.”In
Chinese.
Zhongguo
Shehui Kexue [Social Sciences in China] 7: 47–68.
ally,
Christopher A., and Teresa Wright. 2010.“Sources of Social Support
for China’s Current
Political
Order: The ‘Thick Embeddedness’of Private Capital
Holders.”Communist and Post-
Communist
Studies 43 (2): 189–198.
Meisner,
Maurice. 1996.The Deng Xiaoping Era: An Inquiry into the Fate of
Chinese Socialism
1978–1994.
New York: Hill and Wang.
Ministry
of Finance of P.R.C. 2017.“2016 Nian Quanguo Zhengfu Caigou Jianyao
Qingkuang”
[National
Government Procument in 2016]. Accessed May 10, 2018.
http://gks.mof.gov.cn/
zhengfucaigouguanli/201708/t20170824_2683523.html.
Naughton,
Barry. 2017.“Is China Socialist?”Journal of Economic Perspectives
31 (1): 3–24.
Nogueira,
Isabela. 2015.“Policies to Promote the Rise of China in the Global
Value Chains.”In
China
in Transformation: Economic and Geopolitical Dimensions of
Development (in
Portuguese),
edited by Marcos A. M. Cintra, Edison B. S. Filho, and Eduardo C.
Pinto, 45–79.
Brasilia:
IPEA.
Ong,
L. H. 2012.“Between Developmental and Clientelist States: Local
State-Business Relationships
in
China.”Comparative Politics 44 (2): 191–209.
van
der Pijl, Kees. 2012.“Is the East Still Red? The Contender State
and Class Struggles in China.”
Globalizations
9 (4): 503–516.
van
der Pijl, Kees. 2016.“Le transnational et le national dans la
formation de la classe capitaliste.”
Actuel
Marx 60 (2): 75–89.
Piketty,
Thomas, Li Yang, and Gabriel Zucman. 2017.“Capital Accumulation,
Private Property and
Rising
Inequality in China, 1978–2015.”NBER Working Paper No. 23368.
Pun,
N., and Lu Huilin. 2010.“Unfinished
Proletarianization: Self, Anger, and Class Action
among
the Second Generation of Peasant-Workers in Present-Day China.”Modern
China 36
(5):
493–519.
Qi,
Hao. 2014.“The Labor Share Question in China.”Monthly Review 65
(8): 23–35.
Qi,
Hao. 2018.“‘Distribution According to Work’: An Historical
Analysis of the Incentive System in
China’s
State-Owned Sector.”Review of Radical Political Economics 50 (2):
409–426.
Riskin,
Carl. 2008.“Property Rights and the Social Costs of Transition and
Development in China.”
Economic
& Political Weekly 43 (52): 37–42.
Smith,
C., and N. Pun. 2018.“Class and Precarity: An Unhappy Coupling in
China’s Working Class
Formation.”Work,
Employment & Society 32 (3): 599–615.
So,
Alvin Y. 2003.“The Changing Pattern of Classes and Class Conflict
in China.”Journal of
Contemporary
Asia 33 (3): 363–376.
Sun,
Liping. 2004.Zhuanxing yu Duanlie [Transformation and Rupture].
Beijing: Tsinghua
University
Press.
Tao,
Ran, Fubing Su, Mingxing Liu, and Guangzhong Cao. 2010.“Land
Leasing and Local Public
Finance
in China’s Regional Development: Evidence from Prefecture-Level
Cities.”Urban
Studies
47 (10): 2217–2236.
Tsui,
Sit, Erebus Wong, Lau Kin Chi, and Tiejun Wen. 2017.“The Tyranny of
Monopoly-Finance
Capital:
A Chinese Perspective.”Monthly Review 68 (9): 29–42.
Vermeiren,
Mattias, and Sacha Dierckx. 2012.“Challenging Global Neoliberalism?
The Global
Political
Economy of China’s Capital Controls.”Third World Quarterly 33
(9): 1647–1668.
Vogel,
Ezra F. 2011.Deng Xiaoping and the Transformation of China.
Cambridge, MA: Harvard
University
Press.
Wang,
Shaoguang. 2008.“The Great Transformation: Two-way Movement in
China Since the
1980s.”Zhongguo
Shehui Kexue [Social Sciences in China] 1: 129–148.
Wang,
Hui. 2011.The End of the Revolution: China and the Limits of
Modernity. London: Verso
Books.
Wang,
Shaoguang, and Angang Hu. 1993.Zhongguo Guojia Nengli Baogao [Report
on China’s State
Capacity].
Shenyang: Liaoning People’s Press.
Yan,
H., and Y. Chen. 2015.“Agrarian Capitalization Without Capitalism?
Capitalist Dynamics
from
Above and Below in China.”Journal of Agrarian Change 15 (3):
366–391.
Yao,
Yang. 2010.“The End of the Beijing Consensus: Can China’s Model
of Authoritarian Growth
Survive?”Foreign
Affairs
2: 2–5.
Yao,
Yang. 2011.Zhongguo Daolu De Shijie Yiyi [World Significance
of China’s Road]. Beijing:
Peking
University Press.
Zhang,
Shuguang. 2016.Zhongguo Jingjixue Fengyun Shi [The History of Chinese
Economic Studies
Part
I Volume 2]. Singapore: World Scientific.
Zhang,
C. 2019.“Asymmetric Mutual Dependence between the State and
Capitalists in China.”
Politics
& Society 47 (2): 149–176.
Zhao,
Zhongxiu, Xiaoling Huang, Dongya Ye, and Paul Gentle. 2007.“China’s
Industrial Policy in
Relation
to Electronics Manufacturing.”China & World Economy 15 (3):
33–51.
Zhou,
Feizhou. 2008.“Creating Wealth: Land Seizure, Local Government, and
Farmers.”In
Creating
Wealth and Poverty in Postsocialist China, edited by Deborah S. Davis
and Wang
Feng,
112–125. Stanford, CA: Stanford University Press.
Zhou,
Yu, and Xielin Liu. 2016.“Evolution of Chinese State Policies on
Innovation.”In China as an
Innovation
Nation, edited by Yu Zhou, William Lazonick, and Yifei Sun, 33–67.
Oxford:
Oxford
University
Press
.jpeg)
