Αποµνηµονεύµατα του Μακρυγιάννη - Το πλήρες κείµενο

Το νεκρικό προσωπείο του Μακρυγιάννη. Φωτογραφία από βιβλίο της Ευθυμίας Παπασπύρου «Ιστορικά Προσωπεία» Συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου,2010.

Μεταγραφή από το πρωτότυπο του Γιάννη Βλαχογιάννη, επεξεργασµένη από τον καθηγητή Γιάννη Καζάζη.

Πρόλογος: Commun✮rios

Ο Μακρυγιάννης άρχισε να γράφει τα Απομνημονεύματα στις 26 Φεβρουαρίου του 1829 στο Άργος όπου είχε οριστεί “Γενικός Αρχηγός της Εκτελεστικής Δυνάμεως της Πελοποννήσου”. Η συγγραφή συνεχίστηκε στο Ναύπλιο και κατόπιν στην Αθήνα.Το έργο του έφτασε χρονολογικά έως το 1850. Ωστόσο, γύρω στο 1840, οι Αρχές υποψιάστηκαν ότι κατέγραφε γεγονότα τα οποία δεν ήθελαν να δοθούν στη δημοσιότητα. Η εξέλιξη αυτή τον υποχρέωσε να σταματήσει το γράψιμο και να κρύψει τα χειρόγραφά του σε ασφαλές μέρος.

Το χειρόγραφο των Απομνημονευμάτων βρήκε ο Γιάννης Βλαχογιάννης το 1901, μέσα σε έναν τενεκέ, στο υπόγειο του σπιτιού του Κίτσου Μακρυγιάννη, γιου του Γιάννη Μακρυγιάννη. Αν και τα Απομνημονεύματα δημοσιεύτηκαν το 1907, έγιναν γνωστά και αναδείχθηκαν μέσα από τη γενιά του '30 και ιδιαίτερα τον ποιητή Γιώργο Σεφέρη. Το χειρόγραφο αποτελείται από 460 σελίδες· δεν έχουν τόνους και σημεία στίξης, γι' αυτό και ο Γιάννης Βλαχογιάννης κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσει να αποδώσει με συνέπεια το περιεχόμενό τους.

Τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στη βιβλιογραφία του είδους, καθώς δεν αποτελούν απλώς παράθεση πολιτικών και ιστορικών γεγονότων. Πρόκειται για κατάθεση ψυχής. Ο συγγραφέας τους και αφηγητής έζησε ως πρωταγωνιστής σε μια εποχή που ο κόσμος γύρω του διαμορφωνόταν μέσα από αιματηρούς αγώνες, έντονους ανταγωνισμούς και σκληρά πάθη. Μέσα από την αφήγηση του Μακρυγιάννη, αποκαλύπτεται ο απέραντος πόθος του για ελευθερία και ανεξαρτησία. Η ανιδιοτελής παρουσία του, σε όλες τις φάσεις του Αγώνα, αποτελεί τρανή απόδειξη για το ότι ο λόγος του στηρίζεται στην αγνότητα της ψυχής του.

 

Ο Μάνος Κατράκης απαγγέλλει από τα Απομνημονεύματα του Στρατηγού Ιωάννου Μακρυγιάννη! Από τον σπάνιο δίσκο 33 στρ: "1821 είτε θάνατος είτε ελευθερία" μοναδικό ηχητικό ντοκουμέντο ιστορικής αξίας... Με τη μουσική επένδυση του Νίκου Μαμαγκάκη... Εισαγωγή και σχόλια του Ακαδημαϊκού Ηλία Βενέζη ... Επετειακός Δίσκος του 1971 που είχε διανείμει η Esso Pappas (σημερινή ΕΚΟ) για τα 150 χρόνια της Επανάστασης του 1821...Πρώτο μέρος... Για εκπαιδευτική χρήση... Σας το παρουσιάζουμε ως εργασία αναπλάσεως βίντεο...

Οι θεσμοί της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης στην Ελεύθερη Ελλάδα 1841-1944

του Προκόπη Παπαστράτη

Σε μία φτωχή χώρα στα Βαλκάνια, όπως η Ελλάδα την περίοδο του μεσοπολέμου, αλλά στην πραγματικότητα σε όλες τις φτωχές χώρες, η κεντρική εξουσία στην πρωτεύουσα σπάνια είναι ικανή ή ενδιαφέρεται να αντιμετωπίσει τοπικά προβλήματα σε απομονωμένες αγροτικές περιοχές.  Αυτό ισχύει και για τα  χωριά στην ορεινή περιοχή της Ευρυτανίας.  Σε ένα από αυτά τα χωριά, το Καροπλέσι, ιδρύεται η «Φιλοπρόοδος Ένωσης Καροπλεσίου» το καλοκαίρι του 1933. Σκοπός του σωματείου είναι να επιλύσει τις ντόπιες αγροτικές διαφορές (βοσκοτόπια, ζωοκλοπές ξυλεία, ποτιστικά δικαιώματα, αγροτικοί δρόμοι, κλπ) που έχουν καταστρεπτικές συνέπειες στις σχέσεις των χωριανών οι οποίοι καταφεύγουν στα δικαστήρια, 15 ώρες πεζοπορία,  ξοδεύοντας χρόνο και χρήμα. Έτσι συστήνεται «Η Συμβιβαστική Επιτροπή Καροπλεσίου» που γρήγορα εξελίσσεται σε παραδειγματικό  «Λαϊκό Δικαστήριο» με μεγάλη επιτυχία. Αυτή η προσπάθεια υιοθετείται  και από τα γειτονικά χωριά με αποτέλεσμα να αντιδράσουν οι δικηγόροι ζητώντας από τον εισαγγελέα να διατάξει τη διάλυση τους.  Η Δικτατορία του Μεταξά διαλύει το 1937 αυτά τα λαϊκά δικαστήρια μετά από επιτυχημένη τετραετή λειτουργία τους.[1]

Η Κατοχή που ακολουθεί δημιουργεί  νέες καταστάσεις με την αναχώρηση των κρατικών λειτουργών για τα μεγάλα αστικά κέντρα. Με αυτές τις συνθήκες, οι ζωοκλοπές και ληστείες ξαναεμφανίστηκαν, παραδοσιακές συνήθειες στις αγροτικές περιοχές που είχαν τα τελευταία χρόνια εξαφανιστεί.

Η αντίδραση είναι γρήγορη.  Η πρώτη επιτροπή ιδρύεται τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου του 1941 και αρχίζει τη δράση της στην ίδια περιοχή όπου λειτούργησε επί 4 χρόνια  η «Φιλοπρόοδος Ένωσης» Καροπλεσίου. Ονομάζεται «Επιτροπή Επίλυσης Προβλημάτων  του χωριού της Κόριτσας-Κτημενίων» και χρησιμοποιώντας την εμπειρία της Φιλοπρόοδου Ένωσης επεκτείνει τις εξουσίες της για να καλύψει όλες τις δραστηριότητες που συμβάλλουν  στη καλύτερη ποιότητα ζωής του χωριού.  Δεν είναι σύμπτωση, ότι ο Γιώργος Μπέϊκος, τοπικός δημοσιογράφος και κομμουνιστής αλλά και ιδρυτικό μέλος της κίνησης για λαϊκή αυτοδιοίκηση στη δεκαετία του 1930, είναι ο πρωταγωνιστής αυτής της νέας προσπάθειας.  Οι βασικές ιδέες δοκιμάστηκαν με επιτυχία όταν η Ελλάδα ήταν δημοκρατία αλλά τώρα οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές και επικίνδυνες και συγχρόνως αποτελούν και πρόκληση.  Η Επιτροπή του Χωριού συντάσσει ένα Ιδιωτικό Συμφωνητικό που υπογράφεται από τον ανδρικό πληθυσμό.  Σύμφωνα με αυτό η Επιτροπή αναλαμβάνει όλες τις λειτουργίες του Δημοτικού Συμβουλίου. Αυτό είναι στην πραγματικότητα το πρώτο βήμα να αντικατασταθεί η μέχρι τώρα δομή της κρατικής διοίκησης.  Είναι το πρότυπο που εφαρμόζεται βαθμιδόν σε όλες τις περιοχές της απελευθερωμένης Ελλάδας.  Ο Γ.Μπέϊκος προτείνει, και γίνεται δεκτό, να υπογράψουν εκτός από όλους του άνδρες και οι χήρες του χωριού ως κεφαλές της οικογένειας, υποστηρίζοντας  ότι οι γυναίκες αυτές είχαν επωμιστεί  όλα τα οικονομικά βάρη, για να στηρίξουν την οικογένεια τους και συνεισέφεραν εξ ίσου στα έξοδα του χωριού.[2]

Ένα χρόνο αργότερα, στις αρχές Δεκεμβρίου 1942,  το θέμα της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης παίρνει μία πιο συγκεκριμένη μορφή.  Οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες έχουν αλλάξει.  Το καλοκαίρι του 1941 δεν υπήρχε οργανωμένη Αντίσταση.  Μικρές ομάδες οπλισμένων ανδρών, που είχαν επιστρέψει στα χωριά τους με τα όπλα τους, μετά την κατάρρευση του Μετώπου τον Απρίλιο του 1941, δρούσαν κυρίως στη Μακεδονία χωρίς όμως μεγάλη αποτελεσματικότητα.  Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου το 1942 σηματοδοτεί τις νέες συνθήκες και δημιουργεί πρόσθετες ευθύνες στις κύριες αντιστασιακές οργανώσεις.  Το ζήτημα της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης παύει να είναι αποτέλεσμα τοπικής πρωτοβουλίας και αποκτά νέες διαστάσεις.  Καθώς το κίνημα της Αντίστασης εδραιώνει την παρουσία του στην ύπαιθρο, η αυτοδιοίκηση γίνεται αναπόσπαστο μέρος του απελευθερωτικού αγώνα και βαθμιαία οι ίδιοι νόμοι και κανονισμοί θα εφαρμοστούν σε όλες τις απελευθερωμένες περιοχές.

Το ΕΑΜ δραστηριοποιείται έντονα σ’ αυτόν τον τομέα.  Έτσι λοιπόν   η αυτοδιοίκηση αρχίζει να λειτουργεί ξανά, από  τις ίδιες περιοχές που είχε προσπαθήσει να λειτουργήσει το καλοκαίρι και φθινόπωρο του 1941.  Οι ίδιοι άνθρωποι δείχνοντας  μία θαυμαστή επιμονή συγκροτούν τον πυρήνα αυτής της νέας προσπάθειας, στηρίζοντας παράλληλα  τους πολιτικούς καθοδηγητές του ΕΑΜ της περιοχής.  Δύο έγγραφα  συντάσσονται στις αρχές Δεκεμβρίου του 1942 και περιλαμβάνουν ένα εισαγωγικό υπόμνημα για την ανάγκη ύπαρξης τοπικής αυτοδιοίκησης και το βασικό νομικό κείμενο με τίτλο «Εντολές», με οκτώ άρθρα.  Το πρώτο άρθρο διακηρύσσει  ότι η Γενική Συνέλευση όλων των ενηλίκων κατοίκων εκλέγει τα όργανα που θα ασκήσουν την Λαϊκή Εξουσία.  Αυτά τα όργανα ήταν, η Επιτροπή Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και το Λαϊκό Δικαστήριο. Η συμμετοχή σ΄αυτές είναι υποχρεωτική, τιμητική και χωρίς αμοιβή.  Η Επιτροπή έχει τέσσερεις υποεπιτροπές: την Επισιτιστική, τη Σχολική, την Εκκλησιαστική, και της Λαϊκής Ασφάλειας., υπεύθυνες για όλα τα προβλήματα του χωριού. Η Γενική Συνέλευση έχει την  εξουσία να ανακαλεί  όλα τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης και να επανεκλέγει νέα. Οι συντάκτες  αυτών των «Εντολών» ενεργοί κομμουνιστές οι ίδιοι, πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη είναι ταξική δικαιοσύνη. Αυτή η πεποίθηση είναι ενσωματωμένη στο δεύτερο άρθρο που διακηρύσσει ότι «Η Δικαιοσύνη είναι στην πραγματικότητα Λαϊκή Δικαιοσύνη».  Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Λαϊκής Αυτοδιοίκησης είναι επίσης και Πρόεδρος του Λαϊκού Δικαστηρίου.

Τον Εισαγγελέα αντικαθιστά ο Λαϊκός Επίτροπος που «εισάγει την υπόθεση και εκφέρει τη γνώμη του αιτιολογών αυτήν περί της ενοχής ή μη του κατηγορουμένου αλλά ουχί περί της ποινής»[3]. Ο Λαϊκός Επίτροπος δεν έχει ψήφο και λειτουργεί περισσότερο σαν σύμβουλος παρά ως εισαγγελέας. Τη θέση του  Λαϊκού Επιτρόπου κατέχει ο πολιτικός υπεύθυνος του ΕΑΜ για το χωριό.  Είναι φανερό ότι το ΕΑΜ θέλει να παρακολουθεί από κοντά τα γεγονότα και να επηρεάζει όποια απόφαση θεωρεί ότι είναι απαραίτητο.  Ο μάρτυρας που εξετάζεται ορκίζεται στο Ευαγγέλιο. Το Λαϊκό Δικαστήριο πριν εκδώσει απόφαση  ζητάει από τους διάδικους να συμβιβαστούν, ακολουθώντας έτσι μία μακροχρόνια παράδοση στις αγροτικές περιοχές.   Στα Λαϊκά δικαστήρια οι ποινές που επιβάλλονται με βάση τις «Εντολές» είναι η αποζημίωση και το πρόστιμο, όλα σε είδος.  Το Λαϊκό Δικαστήριο δικάζει όλες τις υποθέσεις εκτός από διαζύγια, ζωοκλοπές, κατασκοπεία και στρατιωτικά αδικήματα που αρμόδια είναι τα Ανταρτοδικεία.   Εναντίον των αποφάσεων του Λαϊκού Δικαστηρίου μπορεί να γίνει έφεση στο Τομεακό Δικαστήριο που συγκροτείται από τους προέδρους των Λαϊκών Δικαστηρίων των χωριών.

Το 1943 αυτός ο θεσμός με την εισαγωγή των νέων νομικών κειμένων των «Εντολών» γίνεται περισσότερο  ακριβής και λεπτομερής. Έχει  δοκιμαστεί στην πράξη και γίνεται ευρύτερα αποδεκτός. Αυτά τα νομικά κείμενα με την ονομασία «Κώδικας Ποσειδών»  αποτελούν το θεμέλιο λίθο των νόμων και κανονισμών των Λαϊκών Δικαστηρίων. Ως την άνοιξη αυτός ο θεσμός έχει επεκταθεί σε περιοχές της Δυτικής Θεσσαλίας και της Κεντρικής Ελλάδας. Τον Αύγουστο ένας νέος «Κώδικας Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης» αντικαθιστά τους παλαιότερους και εφαρμόζεται στο μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής Ελλάδα.  Εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το δικαίωμα ψήφου για όλους τους άνδρες και τις γυναίκες από την ηλικία των 17 ετών. Επίσης θεσπίζει ότι η συνεργασία με τον εχθρό και η κερδοσκοπία αποτελούσαν εγκληματικές πράξεις. Η νομοθεσία αυτή εφαρμόζεται στις περιοχές όπου έχει δικαιοδοσία το ΕΑΜ. Μερικές μέρες όμως αργότερα το Κοινό Στρατηγείο Ανταρτών όπου συμμετέχουν η Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή, το ΕΑΜ, το ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ εκδίδουν την Απόφαση 6 που περιέχει 15 άρθρα για τη Αυτοδιοίκηση και τη Λαϊκή Δικαιοσύνη.[4]  Για πρώτη φορά οι κύριες  Αντιστασιακές Οργανώσεις συμφωνούν να εφαρμόσουν τις ίδιες νομοθετικές διατάξεις στις περιοχές τους, δηλαδή στο μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας.  Στο πλαίσιο αυτό οι θεσμοί της Αυτοδιοίκησης και της Λαϊκής Δικαιοσύνης εφαρμόστηκαν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως π.χ. στην επαρχία Γορτυνίας του νομού Αρκαδίας[5].   Στη Λακωνία από τις αρχές του β’ εξαμήνου του 1943 εφαρμόστηκε «Κώδικας Λαϊκής Δικαιοσύνης»  με 15 άρθρα δικονομικού και ουσιαστικού περιεχομένου, προέβλεπε και Αναθεωρητικά δικαστήρια β’ βαθμού.  Πριν από την εμφάνιση αυτού του Κώδικα λειτούργησαν πρωτοβάθμια Λαϊκά Δικαστήρια,  πενταμελής «Διοικητικαί Επιτροπαί» [6].

υποσημειώσεις:

[1] Τσουπαρόπουλος Θ .Οι Λαοκρατικοί Θεσμοί της Εθνικής Αντίστασης, Εκδόσεις Γλάρος, Αθήνα  1989  σ.21-24

 [2] Μπεϊκός Γ., Η λαϊκή εξουσία στην Ελεύθερη Ελλάδα,  τόμος Ι, Αθήνα Θεμέλιο 1979, σ.174-179

[3] Τσουπαρόπουλος Θ., σ.27

[4] Δ.Ζέπου, Λαϊκη Δικαιοσύνη εις τας ελευθέρας περιοχάς της υπό Κατοχήν Ελλάδος, Αθήναι 1945

 σ.5-7 Εξακολουθεί να είναι η περισσότερο εμπεριστατωμένη μελέτη για το θέμα αυτό.  Επανεκδόθηκε από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης το 1986.

[5

] Χρ..Κωνσταντινόπουλος, Η εφαρμογή των θεσμών της Αυτοδιοίκησης και της Λαϊκής Δικαιοσύνης στη Γορτυνία (1943-1944) . Οδυσσέας, Αθήνα 1995

[6] Ζέπου Δ., σ. 3-4

⃰  ομ. καθηγητής Ιστορίας

 υ.γ. η παρούσα δημοσίευση αποτελεί μέρος της ανακοίνωσης «Οι θεσμοί της Λαϊκής Αυτοδιοίκησης στην Ελεύθερη Ελλάδα 1841-1944»  στη διημερίδα: Λαϊκές Εξουσίες και Δομές Αυτο-οργάνωσης: η έμπρακτη διεκδίκηση μιας άλλης κοινωνίας. Τα ιστορικά παραδείγματα, που πραγματοποιήθηκε στη Λιβαδειά στις 18- 20/3/2016

«Κώδικας Ποσειδών»: Mία ιστορική έρευνα για τα πρωτοποριακά Ευρυτανικά Σοβιέτ!

Ιστορία «Κώδικας Ποσειδών»

Αλιεύσαμε από τον Ευρυτάνα ιχνηλάτη το παρακάτω εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο

Δεκέμβριος 1942… 

Είναι καταχείμωνο, 4 Δεκέμβρη 1942. Στο σπίτι του μπάρμπα Δημήτρη Μπέικου στο συνοικισμό Κορίτσα του χωριού Κλειτσός Ευρυτανίας, συναντώνται 5 νέοι αντιστασιακοί αγωνιστές -οι οποίοι συναποτελούν μια τοπική κομμουνιστική επιτροπή- και συζητούν διεξοδικά γύρω από ένα αναμμένο τζάκι που τροφοδοτεί συνεχώς με ξύλα η κυρά του σπιτιού η αξέχαστη λεβεντόγρια Δημήτραινα! Οι παριστάμενοι είναι: ο γραμματέας και δικηγόρος Γεωργούλας Μπέικος από τον Κλειτσό, ο τελειόφοιτος της Νομικής Δημήτρης Τραχανής από τη Φουρνά, ο φιλόλογος Κώστας Ράγκος από τη Βράχα, ο δάσκαλος Στέφανος Θάνος από το Σαραντάπορο και ο καταρτισμένος αγρότης Βασίλης Μαλούκας από τη Μολόχα. Αντικείμενο της συζήτησης των πέντε συντρόφων είναι το πώς και με ποια συγκεκριμένη μορφή κοινωνικής οργάνωσης θα μπορούσαν να αυτοδιοικηθούν οι πρώτες, απελευθερωμένες από το αντάρτικο, περιοχές και οι αυτόνομες από το κατοχικό κράτος ευρυτανικές αγροτικές κοινότητες.

Είναι η εποχή που τα ορεινά ευρυτανικά χωριά πάλλονται στους ρυθμούς του θρυλικού ΕΛΑΣ που ανδρώνεται μέρα με τη μέρα στα περήφανα βουνά μας στέλνοντας από τη μια το λυτρωτικό μήνυμα της λευτεριάς από το φασίστα καταχτητή και τους δωσίλογους συνεργάτες του και από την άλλη την ελπίδα και το όραμα της οικοδόμησης μιας νέας δίκαιης κοινωνίας με ισότητα και προκοπή! Μέσω της επαναστατικής δράσης του ΕΛΑΣ δημιουργούνται μέρα με τη μέρα εκτενείς απελευθερωμένες ζώνες! Στις 11 του Οχτώβρη 1942 στο κεφαλοχώρι Φουρνά Ευρυτανίας μπαίνει ένας αντάρτικος σχηματισμός 32 ΕΛΑΣιτών κρατώντας μια σημαία δεμένη σε ένα πλατανόξυλο! Επικεφαλής είναι ο Άρης Βελουχιώτης! Οι ένοπλοι μαχητές κατάργησαν αμέσως τις κακόφημες διορισμένες κατοχικές αρχές (σ.σ. έκαψαν τα αρχεία του σταθμού χωροφυλακής, έπαυσαν το αγρονομείο και την κρατική δικαστική έδρα – εκτός του δασαρχείου). Στις 14/10 στη διπλανή Βράχα εκλέγεται νέο κοινοτικό απελευθερωτικό συμβούλιο! Στη συνέχεια οι αντάρτες επιστρέφουν στον Κλειτσό όπου στις πλατιές συσκέψεις που ακολουθούν συζητούν μαζί με τους λαϊκούς αγωνιστές τη συνολικότερη αναγκαιότητα της αυτοδιοίκησης μετά το κενό εξουσίας που προέκυψε με την κατάλυση των παλιών αρχών. Το σημαντικό αυτό έργο θα έπρεπε να το επωμισθούν οι ίδιοι οι ντόπιοι καθώς δεν ήταν εφικτό να το αναλάβουν οι συνεχώς μετακινούμενες αντάρτικες ομάδες οι οποίες αφενός είχαν το πρώτιστο καθήκον του λαϊκού απελευθερωτικού πολέμου και αφετέρου δεν μπορούσαν να γνωρίζουν τα ιδιαίτερα προβλήματα κάθε περιοχής. Οι συνθήκες είναι ώριμες για το «μεγάλο άλμα προς τα εμπρός»!   

Ένας θαλασσινός κώδικας στα βουνά!
Άμεσος στόχος των πρωτοπόρων αντιστασιακών αγωνιστών ήταν να δημιουργηθεί ένας νέο θεσμικό πλαίσιο Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης που ασφαλώς δεν θα είχε καμία σχέση ούτε με την προπολεμική μεταξική καταπιεστική κρατική δομή αλλά ούτε βέβαια με την κατοχική ναζιστική πραγματικότητα του σαπισμένου δωσίλογου κράτους, αλλά αντίθετα θα έθετε σε κίνηση την αυτενέργεια των αγροτικών πληθυσμών πάνω σε μία αμεσοδημοκρατική βάση ώστε οι ίδιοι οι κάτοικοι να ρυθμίζουν συλλογικά τη ζωή και τις ανάγκες τους.  

Προϋπήρχε και κάποια σχετική εμπειρία: Προπολεμικά (1934-1937) λειτούργησε η «Συμβιβαστική Επιτροπή» στο χωριό Καροπλέσι αλλά και στη Μαυρομάτα (1935), όπου οι κάτοικοι διευθετούσαν τις μεταξύ τους αντιπαραθέσεις δίχως προσφυγές στα κρατικά αστικά δικαστήρια. Επίσης υπήρξε και μία ανάλογη απόπειρα του ίδιου του Μπέικου τον Αύγουστο του 1941 με την 7μελή «Επιτροπή Επίλυσης Διαφορών» του Κλειτσού.  
Τελικά το βράδυ της 4ης Δεκεμβρίου 1942 ο Γεωργούλας Μπέικος με τους προαναφερθέντες συντρόφους του ολοκληρώνουν τη σύνταξη του κειμένου. Οι «Εντολαί δια την Λαϊκήν Αυτοδιοίκησιν και την Λαϊκήν Δικαιοσύνην» και η συνακόλουθη ερμηνευτική «Εγκύκλιος» είναι έτοιμες! Πρόκειται για το πρώτο νομοθέτημα της ΕΑΜικής περιόδου που επί της ουσίας θα αποτελέσει το προοίμιο του μεγάλου οράματος της Λαοκρατικής Ελλάδας! Γνωστό και ως «Κώδικας Ποσειδών» θεσμοθέτησε το νέο δίκαιο λαϊκό νόμο! Με… θαλασσινό κωδικό αν και φτιάχτηκε στα βουνά της Ευρυτανίας!!!

«Σύντροφοι! Αυτός ο Νόμος μας είναι η Τρίαινα του Ποσειδώνα. Αναποδογυρίζει τα βαλτόνερα της Αντίδρασης. Τούτος ο Νόμος είναι ο Ποσειδώνας! Χτυπάει, στο βυθό η σαπίλα! Και τα κάτου, τα κρυμμένα καθάρια νερά, στην επιφάνεια και στον Ήλιο! Στο φως το Κύμα. Φως η Λευτεριά, ο Λαός το κύμα»!!!
Με αυτή την… ποιητική εισήγηση του Γ. Μπέικου έγινε ομόφωνα αποδεκτή η συγκεκριμένη ονομασία.

Η χάρτα της Λαοκρατίας!
«Λευτεριά δίχως την εξουσία των απελευτερωμένων είναι κούφια λέξη, δεν γίνεται δεν υπάρχει τέτοια λευτεριά. Παλλαϊκός ο αγώνας; Παλλαϊκή η λευτεριά. Παλλαϊκή η λευτεριά;  – παλλαϊκή χρωστάει να είναι και η Εξουσία που θα την κατοχυρώνει και θα την αναπτύχνει» (Γ. Μπέικος)

Η επιδίωξη του Γεωργούλα Μπέικου και των συναγωνιστών του ήταν ο λαοκρατικός κώδικας να είναι καταρχάς λειτουργικός δηλ. λιτός, απλός και κατανοητός στους ορεσίβιους πληθυσμούς, αλλά το κυριότερο να ωθεί όλο τον κόσμο στη συμμετοχή και στις αποφάσεις στα κοινά! 

8 άρθρα αποτελούσαν τον ιστορικό «κώδικα Ποσειδώνα». Περιεκτικά θα αναφερθούμε στα κομβικά σημεία του. Καταρχάς, όσον αφορά τη Λαϊκή Αυτοδιοίκηση: Ανώτατο και αδιαμφισβήτητο Αποφασιστικό Όργανο είναι η Γενική Συνέλευση των κατοίκων η οποία συγκαλείται μια φορά το μήνα και ενδιάμεσα εκτάκτως αν κριθεί απαραίτητο! Η Γενική Συνέλευση κάθε κοινότητας αποτελείται από όλους τους ενήλικες άνω των 18 ετών και εκλέγει με ψηφοφορία την πενταμελή ΕΛΑ ( Επιτροπή Λαϊκής Αυτοδιοίκησης). Η θέση στην ΕΛΑ είναι άμισθη και τιμητική, τα δε μέλη της υπόκεινται πλήρως στη λαϊκή θέληση. Η Γενική Συνέλευση των κατοίκων έχει πάντα τον πρώτο λόγο: σε αυτή απολογείται δημόσια η Επιτροπή και είναι η Συνέλευση αυτή που εγκρίνει ή ακυρώνει τις αποφάσεις της. Επίσης η Συνέλευση έχει τη δικαιοδοσία να καθαιρεί μέλη ή και ολόκληρη την Επιτροπή και εν συνεχεία να εκλέγει άλλη. Επιπλέον θεσπίζονται τριμελείς εξειδικευμένες λαϊκές υποεπιτροπές (σχολική, επισιτιστική, λαϊκής ασφάλειας, εκκλησιαστική) οι οποίες και αυτές λογοδοτούν άμεσα στη Συνέλευση. 

Αναφορικά με τη Δικαστική εξουσία: αυτή ασκείται από το εκλεγμένο Λαϊκό Δικαστήριο το οποίο αποτελούν τα προαναφερθέντα αιρετά μέλη της Επιτροπής Λαϊκής Αυτοδιοίκησης ή ο πρόεδρος αυτής με 4 λαϊκούς δικαστές εκλεγμένους από τη Συνέλευση των κατοίκων. Κατοχυρώνεται και o θεσμός του “λαϊκού επιτρόπου” o οποίος είναι ο υπεύθυνος του ΕΑΜ (με γνωμοδοτική μόνο αρμοδιότητα, άνευ ψήφου). Το Λαϊκό Δικαστήριο συνεδριάζει δωρεάν και δημόσια με πρώτο πάντοτε μέλημά του την επίτευξη συμβιβαστικής λύσης μεταξύ των αντίδικων (“να δώσουν τα χέρια”) ώστε κατ’ αυτό τον τρόπο να εκλείψουν εν καιρώ οι αντιπαραθέσεις, να επουλωθούν τα χρόνια μίση στα χωριά και να σφυρηλατηθεί μια νέα λαϊκή ενότητα. Δεν υφίστανται δικηγόροι ούτε δικαστικά έξοδα ακόμη και για τον καταδικασθέντα! Αν παρά τις προσπάθειες ο συμβιβασμός δεν επιτυγχάνονταν τότε προχωρούσε η δικάσιμος και αν κάποιος κρίνονταν ένοχος τότε επιβάλλονταν ποινές συνετισμού οι οποίες δεν ήταν σε άχρηστα κατοχικά χρήματα αλλά σε είδος (π.χ. καλαμπόκι, σιτηρά κλπ). Δεν προβλέπονταν προσωποκράτηση! Το Λαϊκό Δικαστήριο εκδίκαζε σχεδόν όλες τις υποθέσεις του χωριού εξαιρουμένων αυτών της προδοσίας, της κατασκοπείας και της ληστείας που φυσικά μέσα στις δεδομένες πολεμικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε, αποτελούσαν δικαιοδοσία των Ανταρτοδικείων. Για την ιστορία πρώτος πρόεδρος του Λαϊκού Δικαστηρίου ήταν ο Φώτης Δημητρακάκης, ένας αξιόλογος σεβαστός γέροντας με ευθυκρισία και σοφία.   

Οι πρόεδροι των ΕΛΑ ενός δήμου ή γεωγραφικού διαμερίσματος συγκροτούν την Τομεακή Επιτροπή Λαϊκής Αυτοδιοικήσεως η οποία εκλέγει τον επικεφαλής εκ των μελών της και η οποία, σημειωτέον, δεν έχει δικαίωμα επέμβασης στις αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων των χωριών. Αντίστοιχα οι πρόεδροι των Λαϊκών Δικαστηρίων συγκροτούν το Τομεακό Λαϊκό Δικαστήριο. Προβλέπεται και η Ένωση Κοινοτήτων του νομού.
Σύμφωνα με τον ίδιο το Γ. Μπέικο, ταυτόχρονα με τον απελευθερωτικό αγώνα από το φασιστικό ζυγό πραγματώνονταν και η κοινωνική επανάσταση. Μάλιστα στο προαναφερθέν δίτομο έργο του ο Γ. Μπέικος τονίζει: «Οι Επιτροπές Λαϊκής Αυτοδιοίκησης (Σοβιέτ) αποτελούν στο χωριό το όργανο της λαϊκής Εξουσίας. Την αρχή της κυβέρνησης του χωριού. Ο λαός όλου του χωριού συναγμένος σε Γενική Συνέλευση συνιστά το μοναδικό και αναντικατάστατο φορέα και εκφραστή της Εξουσίας του»!
Και συνεχίζει σε άλλο σημείο:«Σαν χωριό, πάρ’ τα όλα! Είσαι η Λαϊκή Εξουσία!-δηλαδή η Λευτεριά σου  α κ έ ρ ι α  κι η παλλαϊκή σου Δημοκρατία. Τράβα μπρος!»

Αυτός ο εμπνευσμένος αγωνιστής, ο πανέξυπνος μορφωμένος άνθρωπος («ξουράφι Καρπενησιώτικο» τον είχε χαρακτηρίσει ο Χ. Φλωράκης) που διετέλεσε και γραμματέας διαφώτισης της ΧΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, θα πληρώσει τη συμβολή του στη λαϊκή υπόθεση με βασανιστήρια και βαριές πολύχρονες φυλακίσεις κι εξορίες από το εκδικητικό μεταπολεμικό κράτος (1946-1959).

Λίγο μετά την αποφυλάκισή του θα βρεθεί στη Σοβιετική Ένωση (1961) όπου θα συναντήσει μετά από 16 ολόκληρα χρόνια τη λατρεμένη του γυναίκα, την ανταρτοπούλα του ΔΣΕ Μαρία Μπέικου και περίφημη εκφωνήτρια του ραδιοφωνικού σταθμού της Μόσχας. Ο Γεωργούλας θα εργαστεί στη ΣΕ ως ξένος ανταποκριτής της εφημερίδας “Αυγή” μέχρι το θάνατό του το 1975. Η Μαρία θα επιστρέψει αργότερα στην Ελλάδα ως σύγχρονη Ηλέκτρα αγκαλιά με τη στάχτη του πολυαγαπημένου της Γ. Μπέικου.

Ο πρωτοποριακός «κώδικας Ποσειδώνας» θα αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχτεί αργότερα (Απρίλης 1943) η περίφημη «Εγκύκλιος 4» της  Περιφερειακής Επιτροπής Φθιώτιδας/Φωκίδας/Ευρυτανίας του ΕΑΜ, αλλά και του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, της Κυβέρνησης του Βουνού και των Κορυσχάδων που με τη σειρά τους θα καθιερώσουν και θα επεκτείνουν τους θεσμούς Αυτοδιοίκησης και Λαϊκής Δικαιοσύνης στις απελευθερωμένες περιοχές, αν και ο Γεωργούλας Μπέικος στην κριτική του θέτει το ζήτημα ότι υπήρξε μια μερική υποβάθμιση κάποιων σημείων του αρχικού κώδικα στις μετέπειτα θεσμοθετήσεις. 

Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι οι εξεγερμένοι αγροτικοί ευρυτανικοί πληθυσμοί θα πλαισιώσουν με μαζικότητα και πρωτοφανή ενθουσιασμό τη νέα ριζοσπαστική πραγματικότητα του «Κώδικα Ποσειδώνα». Ο κόσμος νιώθει ότι ασκεί πλέον τη δική του εξουσία, ότι είναι ο ίδιος αφέντης στον τόπο του και κυρίαρχος στη ζωή του που μέχρι πρότινος ήταν έρμαιο στα χέρια του εκμεταλλευτικού συστήματος και των παραδοσιακών φορέων του. Η νέα επαναστατική αμεσοδημοκρατική διαδικασία -που συνίσταται στο συλλογικό αποφασιστικό ρόλο των ανοιχτών γενικών συνελεύσεων και ειδικά στη δυνατότητα να ανακαλούνται άμεσα και οποτεδήποτε οι άμισθοι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι από τους ίδιους τους ψηφοφόρους τους- συσπειρώνει, εμπνέει, ξεσηκώνει το λαό και δείχνει το φωτεινό δρόμο για την αυθεντική Λαϊκή Εξουσία!

«Με όραμα κι αποκοτιά…»!
Ο Μήτσος Τραχανής, εκ των συντελεστών του «Κώδικα Ποσειδώνα», θα δηλώσει πολλά χρόνια αργότερα: «Μαζί με την ανάταση που έφερε στο λαό, το ΕΑΜικό κίνημα ανέδειξε και τις καλύτερες αρετές του λαού μας, αφού δημιούργησε ένα καινούργιο τύπο συνειδητού πολίτη. Ένα νέο κοινωνικό άνθρωπο που ενδιαφέρονταν πλέον για το κοινό καλό τοποθετώντας το ατομικό του συμφέρον μέσα στο συλλογικό»!

Και ο Γεωργούλας Μπέικος με τον ποιητικό λόγο του: «Και μα την αλήθεια, τι οραματισμοί ήσανε κι εκείνοι και ποιος αγωνιστικός ρομαντισμός! Ποια όνειρα και τι ελπίδες και ποια φτερανοίγματα αετίσια… Κι αν δεν ευτυχήσανε να μετουσιωθούνε σε πραγματικότητα, όμως πόσο ψυχορμητική δύναμη δε σταθήκανε! Ε, χωρίς όνειρο και όραμα, δίχως φαντασία κι αποκοτιά, αν με το νου και την καρδιά ανεμόσκαλες δε στήνεις ποτέ γραφτό δε σου είναι να πατήσεις τον Ήλιο…»

πηγή: eyrytixn.blogspot.com